تفسير " ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن "

[گل مريم]

بسم الله الرحمن الرحیم

تفسير " ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن "

مفسر تفسير ((ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن )) شيخ محمد فرزند حبيب الله سبزوارى نجفى عزيزى (1318- 1409 ق ) از مفسران معاصر قرآن مى باشد.


معرفى تفسير و روش آن

تفسير ((ارشاد الاذهان فى تفسير القرآن )) به زبان عربى و در صدد تفسير تمامى قرآن به شيوه اختصار و ايجاز در يك مجلد بزرگ (قطع رحلى ) مى باشد. اين تفسير به مثابه خلاصه تفسير ((الجديد)) مصنف مى باشد كه در 7 جلد تدوين شده است تفاوت اين تفسير با الجديد فقط در تلخيص آن است ، و از جهت روش و شيوه ورود و خروج به بحثها تفاوت چندانى با آن ندارد.

تلخيص هاى انجام گرفته در مواردى از قبيل :
خلاصه كردن احاديث نقل شده ، عدم تعرض به اقوال كه در الجديد به وفور به چشم مى خورد، حذف توضيحات ، حذف دسته آيات ابتداى هر بحث ، حذف برخى وجوه و احتمالات ، مى باشد.

مصنف سعى نموده عين كلمات و جمله ها را بكار برد و در واقع اين تفسير با كنار هم گذاشتن عباراتى از الجديد، پديد آمده است . البته طرح نشر آن بصورت وسط بودن مصحف و تعبيه تفسير همان آيات در اطراف آن ، از طرف ناشر (كه فرزند مفسر مى باشد) ارائه شده است .

روش اين تفسير به مانند ((الجديد)) تحليلى ، اجتهادى مى باشد، منتهى با برگزيدن روش اختصار و ايجاز، مخاطب اين تفسير كسانى هستند كه آگاهى كافى به زبان عربى داشته و طالب فهم بيشتر آيات قرآنى هستند، و براى متوسطين از مردم قابل استفاده خواهد بود. قلم مفسر، شيوا و بدون تعقيد است و اين ، فهم آن را براى مخاطب سهل و آسان نموده است . مفسر سعى نموده مباحث خود را در محدوده ظاهر الفاظ و معانى حقيقى و مجازى آن مطرح نمايد، بنابراين از تأويلات و مطرح كردن بطون گوناگون ، پرهيز نموده است .

روش عمومى مفسر در هر سوره با ذكر نام آن ، مكى ، مدنى بودن ، عدد آيات به همراه فضل سوره و وجه تسميه آن ، آغاز مى گردد. سپس به تفسير آيه به آيه به شكل مختصر مى پردازد.
با وجود اختصار، توجه خود را به بحثهاى لغوى و ادبى نشان مى دهد، و در بيان معانى برخى لغات از آيات ديگر نيز به عنوان تأ ييد و استشهاد كمك مى گيرد. مانند معناى هدايت در صفحه 6. نقل روايات را نه به تفصيل و كثرت ((الجديد)) بلكه به شكل كم و خلاصه در اينجا حفظ نموده تا رنگ روايى بودن منش تفسيرى وى ، پابرجا بماند. از شيوه تفسير قرآن به قرآن نيز بهره گرفته ، در تفسير آيات ، گاه به آيات ديگر استناد مى نمايد مانند آيه 58 سوره بقره ص 14. البته در دو بخش اخير، جنبه عمومى نداشته است .

داستانها و قصص قرآنى را در حد آيات مطرح نموده و مختصر توضيح اضافى را در آنها دارد، مانند آيه 67 سوره بقره ص 16، داستان بقره . شأ ن نزول آيات را به ميزان كم ، مطرح مى نمايد و از آن در توضيح آنها كمك مى گيرد، مانند ص 20 آيه 133 سوره بقره .

ديدگاه شيعى خود را به طور ملايم و بدون ايجاد حساسيت و يا توهين به مخالفين ، در آيات فقهى مانند وضو و خمس و آيات ولائى مانند آيه مباهله ، آيه اكمال ، آيه برائت و...، نشان مى دهد.

[گل مريم]

نسخه شناسى

نسخه حاضر تفسير ((ارشاد الاذهان )) توسط دار التعارف للمطبوعات بيروت در يك جلد به قطع رحلى چاپ و نشر گرديده است . چاپ اوّل آن در سال 1419 ه مطابق با 1998 م به بازار كتاب عرضه شده است . اين نسخه حاوى مقدمه اى مختصر از ناشر (كه فرزند مفسر مى باشد.) است ، كه به خصوصيت تفسير و شيوه نشر آن پرداخته است . مصحف مورد استفاده قرار گرفته در اين نسخه ، مصحف معروف به خط عثمان طه مى باشد، كه در پايان فهرستى از كتاب بر اساس سور قرآن ، ارائه كرده است . تعداد صفحات تفسير 609 صفحه مى باشد.


منابع مقاله

1- المفسرون حياتهم و منهجهم سيد محمد على ايازى ص 414
2- تفسير ارشاد الاذهان
3- تربت پاكان قم / ج 3 ص 8- 165