آثار مهم مرحوم مجلسی
بحارالانوار شاهكار جاويدان علامه مجلسي: اين كتاب مشتمل است بر مجموعه اخبار و احاديث و قصص و تواريخ كه از پیامبر اسلام و ائمه اطهار عليهم السلام به وسيله بزرگان محدثان نقل شده و علماي گذشته در كتب خود آن ها را نقل كرده اند، به غير از كتب اربعه كه از غايت شهرت، احتياج به نقل مجدد نداشته است.
آداب تجهيز الاموات، فارسي، شامل پنج فصل:
آداب احتضار
غسل
كفن
نماز
دفن
آداب الحج، رساله فارسي.
آداب الصلاة، رساله عمليه، فارسي در طهارت و نماز است.
آداب صلاة الليل.
اعتقادات، كه آن را رساله در سير و سلوك نيز گويند، به عربي. اين كتاب از تاليفات بسيار معروف علامه مجلسي است.
بداء (رساله در بداء).
ترجمه توحيد مفضل، حديثي از آن حضرت در توحيد حضرت حق جل و علا نقل مي كند كه در آن امام ششم از خلقت آسمان و زمين و ستارگان و عناصر و انسان و حيوان و جمادات، يگانگي خداوند متعال را ثابت فرموده و نظام عالم كبير و صغير را دليل بر وحدانيت و قدرت او شمرده است و به دلايل واضح، بطلان عقايد باطله فرموده است. اين حديث را علامه مجلسي ترجمه نموده و در برخي از مواضع كه محتاج به شرح و بيان بوده، في الجمله به شرح آن پرداخته است. بيش از پانزده مرتبه (و شايد بيشتر) در ايران و هند و عراق به چاپ رسيده و به زبان انگليسي نيز ترجمه شده است.
ترجمه قصه يوذاسف و بلوهر، علامه مجلسي اين داستان را در مجلد هفدهم بحارالانوار نقل فرموده و سپس ترجمه آن را در عين الحيوة بيان داشته است.
جلاء العيون، فارسي، در تاريخ حضرات معصومين چهارده گانه عليهم السلام و مصائب آنان در بيست و دو هزار بيت، در يك مقدمه و چهارده باب، تاريخ ختم تاليف 6 محرم 1089، كتاب در ايران و عراق و هند مكرر به چاپ رسيده و متداول است. اولين چاپ آن در 1240 قمري در تهران به صورت سربي منتشر شده است.
حاشيه يا حواشي بر اصول كافی، كتاب شريف كافي از اصول معتمده نزد شيعه و از كتب اربعه حديث محمدين ثلاثه اوائل است كه در سه قسمت تاليف شده: 1. اصول 2. فروع 3. روضه.
حق اليقين، در اصول دين به فارسي درسي و يك هزار بيت، تاريخ تاليف آخر شعبان 1109 به نام شاه سلطان حسين صفوي و اين آخرين تاليف معروف علامه مجلسي است كه كليه مباحث اصول دين را دربر مي گيرد و به ويژه در بحث امامت، در نهايت بسط و توضيح در دو جلد.
حلية المتقين، در آداب و سنن به فارسي در 14 باب و خاتمه.
حواشي بر كتب اربعه، (كافي، من لایحضره الفقیه، تهذيب و استبصار).
عين الحياة، در شرح وصيت رسول اكرم صلی الله علیه و آله به ابي ذرغفاري رضي الله عنه، به فارسي.
فقه المجلسي، رساله فتوايي است به زبان فارسي در تمام ابواب فقه از طهارت تا ديات، منسوب به علامه مولي محمدباقر مجلسي.
مرآت العقول في شرح اخبار آل الرسول عليهم السلام، كه عبارت است از شرح اصول و فروع كافي و از اين كتاب مقام علمي و احاطه و تتبع علامه مجلسي معلوم مي شود، مؤلف الذريعه درباره اين كتاب مي نويسد: «شرح لطيف مفيدي است، بلكه بهترين شروح كافي است»، در يكصد هزار بيت در دوازده مجلد تاليف شده و در سال 1321 قمري ميرزا احمد خان مشيرالسلطنه آن را در چهار مجلد به چاپ رسانيد.
جلد اول: شرح كتاب عقل و جهل و توحيد.
جلد دوم: شرح جزء اول از كتاب حجت.
جلد سوم: شرح از باب كراهيت توقيت تا آخر.
جلد چهارم: ايمان و كفر و دعا و قرآن و عشره.
جلد پنجم تا يازدهم: فروع كافي از طهارت تا كفارات.
جلد دوازدهم: شرح روضه كافي كه در چاپ، اصول را در دو مجلد و فروع را در دو مجلد قرار دادند. علامه مجلسي اين شرح را از سال 1076 شروع نمود و تا پايان عمر به اين كار مشغول بود و با وجود اين، شرح ناتمام ماند.
مشكات الانوار: در فضيلت و آداب قرائت قرآن، به نام شاه سليمان تاليف شده است.
مشكات الانوار، مختصر عين الحيوة.
ملاذ الاخيار، در شرح تهذيب الاخبار به عربي در سه مجلد در پنجاه هزار بيت و از بهترين و مهمترين شروح كتاب تهذيب است كه تا آخر كتاب نكاح شرح گرديده است.[۴]
بحارالانوار اثر جاويدان علامه مجلسي
بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار اثر جاودانه و گرانقدر محدث جليل القدر شيعه، علامه محمدباقر مجلسي (1037 ـ 1111 ه) است و اين اثر نفيس به راستي درياي ناپيدا کرانهاي است که معارف الهي و حقائق قرآني و تعاليم زندگي ساز ائمه اطهار در آن موج ميزند و هيچ محقق پژوهشگري از مراجعه به اين اثر ارزنده بينياز نيست و اين مجموعه از زمان تأليفش تاکنون منبع تحقيق کساني است که ميخواهند درباره علوم و معارف خاندان رسالت تحقيقي نمايند و مرحوم مجلسي از فضل الهي چنين اميدي داشته است که کتابش بحارالانوار تا قيام قائم آل محمد صلی الله علیه و آله مرجع فضلا و انديشمندان و منبع تحقيق تمام کساني باشد که در پي تحصيل علوم ائمه اطهار ميباشند مانند اين کتاب در عامه و خاصه تاکنون نوشته نشده و خود وي ادعا کرده که احدي از عامه و خاصه در اين کار بر من سبقت نگرفته است.
مرحوم مجلسي در اين مجموعه که بايد آن را دائرة المعارف شيعه ناميد، همه گونه اخبار از تمامي کتب حديث با شرح و بيان آن ها (اغلب موارد) جمع و با ترتيب صحيح و اسلوب عالي در 25 مجلد بزرگ مرتب و مهذب نموده و از کتب اربعه و نهج البلاغه کمتر استفاده کرده است.
صاحب بحار تمام اخبار شيعه را از کتب ناياب خطي که در معرض نابودي بودند، جمع آوري کرده و معروف است که او دويست اصل از اصول چهارصدگانه روات را پيدا کرده و اخبار معتبر آنها را وارد نموده است. و بيانات و توضيحات ارزشمندي نيز در بسياري از موارد افزوده است و علاوه در اکثر مواضع اخبار عامه را نيز وارد کرده و تفسير نموده است.
مذاهب حکما را در هر باب به مقتضاي مقام نقل و در همه جا جرح و تعديل نموده، اين است که ميتوان گفت: نسبت به اخبار و آثار اهل بيت عصمت علیهم السلام کتابي بدين احاطه و جامعيت تأليف نيافته و کسي از سلف و خلف موفق به همچو خدمتي نشده است.[۵]