درس ششم قواعد دوره تکمیلی
آیه 21)(یاایها الناس) : (یا) حرف ندا (ای) منادی از نوع نکره مقصوده . (ها)حرف تنبیه ( الناس ) بدل یا عطف بیان
نکره مقصوده یعنی چه:به منادایی گفته میشود،که متکلم هنگام ندا او را نمیشناسد ولیکن می بیند او را
وبه او التفات دارد
انواع منادی:منادی بردو قسم است 1 - منادی مرفوع 2 -منادی منصوب
منادی مرفوع ، یا مفرد ، یا نکره مقصوده
منادای منصوب : یا مضاف ، یا شبه مضاف ، یا نکره غیر مقصوده
نکره غیرمقصوده چیست ؟ مخاطبی است که متکلم هنگام ندا نه اورا میشناسد و نه او را میبیند . مثل انسان نا بینا
نکته الذی خلقکم): ترکیب (الذی ) اسم موصول . (خلق) صله موصول . هو مستتر صله عائد
(الذین من قبلکم ) : (الدین ) اسم موصول .من قبلکم جارومجرور متعلق به صله مصولی که حذف شده
آیه 22) : (الذی جعل لکم الارض فراشا ) : ( جعل )فعل متعدی . (الارض )مفعول به آن و(فراشا )حال است
آیه24)فَإِن لَّمْ تَفْعَلُوا ): ترکیب :
(ف) حرف عاطفه هست در اینجا و
در این آیه دوباره (إن) حرف شرط جازم و (لم تفعلوا) جمله
شرط و ( فاتقوا) جواب شرط هست. برای فعل جحد می گفتیم
معنای ماضی ساده منفی میدهد. یعنی انجام ندادید
. در اینجا چون ابتدا شرط آمده پس در ترجمه این إن شرط هست که غالب میشود و معنای ماضی را
مضارع میکند. یعنی اگر انجام ندهید.
وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا ۙ قَالُوا هَـٰذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ
وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ ۖ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿٢٥﴾
و بشارت ده کسانی را که ایمان آوردند و انجام دادند نیـکی ها را، اینکه برایشان باغ هایی است، که
جاری می شــود از زیر آن رودهایی، هر زمان روزی داده شوند در آن باغ (بهشت) از مــــیوه ای روزی دادنی ، گویند: این است آن چه که روزی داده شدیم
از قـبل آن و داده شوند آن میوه ها(نعمتها) را در حالی که شبیه یکدیگرند . و برای ایشان در آن (بهشت) همــسران پاکیزه ای است و ایشان در آن جا
جاودانند.
نکته ی این آیه قبل از جمله (تجری) اسم نکره قرار دارد پس نقشش صفت میشود که با حرف که مشخص میکنیم. برای ایشان باغهاییست که روان می شود...
(کلما) اسم شرط غیر جازم هست. و (رزقوا) جمله ی شرط و از نظر صرف نیز فعل ماضی مجهول هست که نایب فاعل آن (واو) هست. و (قالوا) نیز جواب شرط هست.
(الذی رُزِقنا) اینجا (الذی) اسم موصول و (رزقنا) صله و عاید آن (ه) محذوف هست. یعنی بوده (رزقناه) آنچه روزه داده شدیم آن را. در ضمن (رزقنا) فعل ماضی
مجهول و نایب فاعل آن (نا) هست.
در رابطه با (مِن قَبْلُ) در اینجا حتما می پرسید چرا (قبلُ) اعرابش ضمه هست؟ مگر مجرور به حرف جر نیست. درسته که مجرور هست ولی در اصل بوده (من
قبلِ هذا). و چون مضاف الیه که (هذا) هست حذف شده از نظر لفظ. ولی در معنا نیت آن وجود دارد می گوییم اعرابش مبنی بر ضم هست. یعنی در
این مواقع اعراب (قبل) ضمه میشود.
که این قاعده فقط در مورد دو کلمه (بعد) و (قبل) صدق میکند. و در ترجمه حتما باید کلمه این و یا آن را بیاوریم.
(أُتُوا) فعل ماضی مجهول و نایب فاعلش (واو) هست و (متشابها) نیر حال می باشد.