ماه رمضان و تدبر در آیات نورانی قرآن( هر روز یک آیه)

[فاطمه]

اللّهُ يَسْتَهْزِىءُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ

• سوره : البقرة آیه : 15

خدا[ست كه‏] آنان را به استهزا گرفته، و آنان را در طغيانشان فرو مى‏گذارد تا سرگردان شوند.

درمورد اين آيه شريفه كه خدا آنان را مسخره مى‏كند، ديدگاهها متفاوت است:

1. كيفر تمسخر آنان‏
بعضى معتقدند كه خدا آنان را به‏سبب تمسخرشان كيفر مى‏كند، و از اين كيفر، با اصطلاح «استهزا» ياد شده است؛ چرا كه در فرهنگ عرب، جزاى هر عملى را به همان نام ذكر مى‏كنند. در قرآن نيز آمده است كه:
«وَ جَزاؤُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلَها ...»
و كيفر بدى، مانند آن، بدى خواهد بود...

اين سخن، بى‏ربط نيست، چراكه كيفر وقتى عادلانه باشد، بد نيست؛ امّا عنوان آن در اينجا مانند خود گناه، واژه «بد» است.
آيه شريفه زير نيز بسان آيه گذشته، كيفر «عقوبت» را همان «عقوبت» ناميده است:
وَ اِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ...»
اگر عقوبت كرديد، همانگونه كه عقوبت شده‏ايد، [عنصر متجاوز را] به عقوبت برسانيد...
در اشعار عرب نيز نظير اين مورد، بسيار آمده است.

2. نكوهش منافقان‏
خدا آنان را براى اين كارشان نكوهش مى‏كند. در فرهنگ عرب نيز بسيار اتّفاق مى‏افتد كه واژه‏اى را بجاى واژه ديگر كه از جهت معنى به آن نزديك است، بكار مى‏برند.

3. عذاب و نابودى آنان
‏
ابن عبّاس مى‏گويد:
معناى آيه شريفه اين است كه خدا به منافقان نعمت مى‏دهد و آنان مى‏پندارند كه اين نعمت و بخشايش، پاداش كردار آنان است؛ درحاليكه خداوند تنها به اين جهت به آنان نعمت مى‏بخشد كه در كردار ظالمانه و زشت خود بمانند و درنتيجه به نگونسارى دنيا و عذاب آخرت گرفتار آيند. آرى؛ از اين رو به اين نعمت‏دهى تمسخر گفته شده است كه ظاهر آن نعمت، و حقيقت آن كشاندن منافقان به نابودى و كيفرى است كه با عملكرد زشت خويش درخور آن شده‏اند.

[فاطمه]

تفسیر نور

كلمه «يَعمهون» از «عَمَه» مثل «عَمى» مى‏باشد، لكن «عمى» كورى ظاهرى را گويند و «عمه» كورى باطنى است.
امام رضا عليه السلام در تفسير اين آيه مى‏فرمايد: خداوند، اهل مكر و خدعه و استهزا نيست، لكن جزاى مكر و استهزاى آنان را مى‏دهد.
همچنان كه آنان را در طغيان و سركشى خودشان، رها مى‏كند تا سر درگم و غرق شوند. و چه سزايى سخت‏تر از قساوت قلب و تسلّط شيطان و وسوسه‏هاى او، ميل به گناه و بى‏رغبتى به عبادت، همراهى و همكارى با افراد نا اهل و سرگرمى به دنيا و غفلت از حقّ كه منافقان بدان گرفتار مى‏آيند.
منافقان، دوگانه رفتار مى‏كنند و لذا با آنها نيز دو گونه برخورد مى‏شود؛ در دنيا احكام مسلمانان را دارند و در آخرت كيفر كفّار را مى‏بينند.
1- كيفرهاى الهى، متناسب با گناهان است. در برابر «انّما نحن مستهزؤن»، «اللَّه يستهزئ بهم» آمده است.
2- منافقان با خدا طرفند، نه با مؤمنان. (آنها مؤمنان را مسخره مى‏كنند، ولى خدا به حمايت آمده و پاسخ مسخره‏ى آنان را خودش مى‏دهد.) «اللَّه يستهزئ بهم»
3- استهزا، اگر به عنوان پاسخ باشد مانعى ندارد. نظير تكبّر در مقابل متكبّر. «اللَّه يستهزئ بهم»
4- از مهلت دادن وزياده بخشى‏هاى خداوند، نبايد مغرور شد. «يمدّهم فى طغيانهم»
5 - سركشى و طغيان، زمينه‏اى براى سر درگمى‏هاست. «فى طغيانهم يعمهون»