ماه رمضان و تدبر در آیات نورانی قرآن( هر روز یک آیه)

[گل مريم]

عن ابى عبد الله (عليه السلام): عليكم بالقرآن فما وجدتم آيه نجابها من كان قبلكم فاعملوا به و ما وجدتموه مما هلك من كان قبلكم فاجتنبوه.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: بر شما باد ملازمت قرآن كريم، بنگريد هر آيه‏ اى كه به سبب آن پيشينيان شما نجات يافتند بدان عمل كنيد، و از هر آيه ‏اى كه ديديد به خاطر آن مردم پيش از شما هلاك شدند اجتناب نمائيد.

سلام شهروندان قرآنی شهر نور

امیدوارم عبادت های شما عزیزان در ماه مبارک رجب و شعبان مورد قبول حق قرار گرفته باشد.
روزهای اخر ماه شعبان است و بوی خوش ماه رمضان به مشام میرسد.
همانطور که میدانید خواندن قرآن و آن هم تنها یک آیه با تدبر و تفکر و عمل کردن به دستورات و راهنمایی های روح افزای آیه علاوه بر پاداش اخروی پاداش دنیوی را هم برای عامل به آن آیه در پی دارد.
پس بیایید با تفکر بیشتر در آیات نورانی قرآن ماه رمضان پرباری در پیش داشته باشیم.

[گل مريم]

و اما نحوه کار در این تاپیک

دوستان میدانید که در ماه مبارک رمضان هر روز یک جزء از قرآن خوانده میشود. که بهتر است این جزء با معنی و تدبر در آیات باشد که البته انجام این کار به فرصت زیادی احتیاج است.
ولی اگر هر کدام از عزیزان یک آیه ای را که بیشتر به جانشان می نشیند همراه با تفسیر و نکات آن در این تاپیک بگذارند. از این طریق بیشتر آیات آن جزء با تفسیر و تأمل کار شده است.
و إن شاءالله همه همکاری نمایند و پیام مهم آیه را انتخاب نموده تا آن پیام مهم را چراغ راهمان در در زندگی روز مره ی خویش قرار دهیم. إن شاءالله

پس منتظر شما قرآن دوستان محترم هستیم در ماه مبارک رمضان هر روز همراه با یک آیه از جزء خوانده شده در این تاپیک

آیا پاداش تلاوت یک آیه با تدبر و تفکر و استفاده از انوار الهی آن در زندگی
با تلاوت یک جزء بدون تدبر و تفکر
مساویست؟

[گل مريم]

امام على (عليه السلام) فرمودند:
بر شما لازم است كه با كتاب خدا همراه بوده و بر دستورات ارزنده آن عمل نماييد؛
چه قرآن همان ريسمان محكم است كه شما را از گرداب‏هاى بدبختى رها مى ‏نمايد
و نورى است تابان كه راه حق و كمال را بر شما
آشكار مى ‏سازد.

[گل مريم]

(بسم الله الرحمن الرحیم)



هُدىً لِلْمُتَّقِينَ، الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ



خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ ..

[فاطمه]

قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا ۖ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴿بقره, ٣٨ ﴾
گفتيم : همگى از آن [مرتبه و مقام] فرود آييد؛ چون از سوى من هدايتى براى شما آمد، پس كسانى كه از هدايتم پيروى كنند نه ترسى بر آنان است و نه اندوهگين شوند .«38»


تفسیر نور
گرچه اعتراف به خطا و توبه ‏ى آدم، سبب شد كه خداوند او را عفو نمايد، ولى بعد از توبه بار ديگر به بهشت برنمى‏ گردد. زيرا آثار وضعى لغزش، غير از عفو الهى است. فرمان هبوط در چند آيه‏ ى قبل همراه نوعى قهر بود، ولى در اين آيه چون بعد از توبه آدم است به صورت عادّى مطرح شده است. همچنين اميدوار مى‏ كند كه اگر از هدايت الهى پيروى كنند، حزن و اندوهى نخواهند داشت.

1- گاهى يك حركت، دامنه‏ ى تأثيرات خوب وبدش در همه‏ ى عصرها و نسل‏ها گسترده مى ‏شود. «اهبطوا منها جميعاً»
2- با يك لغزش و خطا، نبايد كسى را طرد كرد، زيرا انسان قابل ارشاد و هدايت پذير است. «يأتينكم منّى هدىً»
3- براى راهنمايى بشر، آمدن انبيا قطعى است. «يأتينّكم»
4- هدايت واقعى تنها از طرف خداست. «منّى هدىً»
5 - امنيّت و آرامش واقعى، در سايه‏ ى پيروى از دين و دستورات خداوند حاصل مى‏ شود. «فمن تبع هداى فلا خوف عليهم و لا هم يحزنون»

[فاطمه]

تفسیر نمونه
چرا جمله اهبطوا تكرار شده است ؟
در آيات مورد بحث ، و آيات پيش از آن خوانديم كه قبل از توبه و بعد از توبه به آدم و همسرش حوا خطاب شده به زمين فرود آئيد، در اينكه اين تكرار براى تاءكيد است يا اشاره به دو مطلب ديگر در ميان مفسران گفتگو است ، ولى ظاهر اين است كه جمله دوم اشاره به اين واقعيت باشد كه آدم گمان نكند با پذيرش توبه او هبوط به زمين منتفى شده است ، بلكه او اين راه را بايد برود! يا به اين جهت كه از اول براى اين هدف آفريده شده بود، و يا به خاطر اينكه اين هبوط اثر وضعى عمل او بوده است ، اين اثر وضعى با توبه دگرگون نمى شود.
مخاطب در اهبطوا كيست ؟
((اهبطوا)) به صيغه جمع آمده است در حالى كه آدم و حوا كه مخاطب اصلى اين سخن بودند دو نفر بيشتر نبودند و بايد صيغه تثنيه آورده شود، اما به خاطر اينكه هبوط آدم و حوا به زمين نتيجه اش اين بود كه فرزندان و نسل هاى آنها نيز در زمين ساكن خواهند شد، به صورت صيغه جمع آمده است .

[فاطمه]

تفسیر المیزان
(قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً)، الخ اين آيه اولين فرمانى است كه در تشريع دين، براى آدم و ذريه او صادر شده، دين را در دو جمله خلاصه كرده، كه تا روز قيامت چيزى بر آن دو جمله اضافه نميشود.
و خواننده عزيز اگر در اين داستان، يعنى داستان بهشت و مخصوصا در آن شرحى كه در سوره طه آمده، دقت كند، خواهد ديد كه جريان داستان طورى بوده، كه ايجاب مى‏ كرده، خداوند اين قضاء را در باره آدم و ذريه ‏اش براند، و اين دو جمله را در اولين فرمانش قرار بدهد، خوردن آدم از آن درخت ايجاب كرد، تا قضاء هبوط او، و استقرارش در زمين، و زندگيش را در آن براند، همان زندگى شقاوت بارى كه آن روز وقتى او را از آن درخت نهى مى‏ كرد، از آن زندگى تحذيرش كرد، و زنهارش داد.
و توبه‏ اى كه كرد باعث شد قضايى ديگر، و حكمى دوم، در باره او بكند، و او و ذريه‏ اش را بدين وسيله احترام كند، و با هدايت آنان بسوى عبوديت خود، آب از جوى رفته او را بجوى باز گرداند.
پس قضايى كه اول رانده شد، تنها زندگى در زمين بود، ولى با توبه‏ اى كه كرد، خداوند همان زندگى را زندگى طيب، و طاهرى كرد، بنحوى كه هدايت بسوى عبوديت را با آن زندگى تركيب نموده، يك زندگى خاصى از تركيب دو زندگى زمينى و آسمانى فراهم آورد.
اين آن نكته‏ ايست كه از تكرار او بهبوط در اين سوره استفاده ميشود، چون در اين سوره، يك بار مى‏ فرمايد: (وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ، وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ، وَ مَتاعٌ إِلى‏ حِينٍ، گفتيم: همگى بزمين هبوط كنيد، در حالى كه بعضى دشمن بعض ديگر هستيد، و تا مدتى معين در آن منزل كنيد و تمتع ببريد)، بار دوم مى‏ فرمايد: (قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً، گفتيم همگى از بهشت فرود شويد، پس هر گاه هدايتى از من بسوى شما آمد، و البته خواهد آمد) الخ.
و اينكه توبه ميانه اين دو امر بهبوط واسطه شده، اشعار بر اين معنا دارد، كه توبه وقتى از آدم و همسرش سر زده، كه هنوز از بهشت جدا نشده بودند، هر چند كه در بهشت هم نبوده، و موقعيت قبلى را نداشته ‏اند.
و اين اشعار را نيز دارد، كه نداى (وَ ناداهُما رَبُّهُما: أَ لَمْ أَنْهَكُما عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ؟ «1»

پروردگارشان ندايشان داد: كه مگر شما را از اين درخت نهى نكردم؟) الخ بعد از نهى (لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ) الخ، بوده كه در اولى اشاره را با لفظ (تلكما) آورد، كه مخصوص اشاره بدور است، و در دومى كه قبل از اولى واقع شده، اين اشاره با لفظ (هذا) آمده، كه مخصوص اشاره به نزديك است، در اولى كلمه (نادى ندا كرد) آمده، كه باز مخصوص دور است، و در دومى كلمه (قال) كه مخصوص نزديك است بكار رفته است، (دقت فرمائيد).
اين نكته را هم بايد دانست: كه از ظاهر جمله: (وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلى‏ حِينٍ)، و جمله (فِيها تَحْيَوْنَ، وَ فِيها تَمُوتُونَ، وَ مِنْها تُخْرَجُونَ) «2»، الخ برمى‏ آيد: كه نحوه حياة بعد از هبوط، با نحوه آن در قبل از هبوط، فرق مى‏ كند، حياة دنيا حقيقتش آميخته با حقيقت زمين است، يعنى داراى گرفتارى، و مستلزم سختى، و بدبختى است، و لازمه اين نيز اين است كه انسان در آن تكون يابد، و دو باره با مردن جزو زمين شود، و آن گاه براى بار ديگر از زمين مبعوث گردد.
در حالى كه حياة بهشتى حياتى است آسمانى، و از زمينى كه محل تحول و دگرگونى است منشا نگرفته است.
از اينجا ممكن است بطور جزم گفت: كه بهشت آدم در آسمان بوده، هر چند كه بهشت آخرت و جنت خلد، (كه هر كس داخلش شد ديگر بيرون نميشود)، نبوده باشد.




1- سوره اعراف آية 22
2- سوره اعراف 20 و 21

[فاطمه]

وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ﴿ بقره, ٤٥﴾
از صبر و نماز [براى حل مشكلات خود و پاك ماندن از آلودگى‏ ها و رسيدن به رحمت حق] كمك بخواهيد و بى ‏ترديد اين كار جز بر كسانى كه در برابر حق قلبى فروتن دارند سخت است.


تفسیر نور
هر چند اين آيه به دنبال خطاب‏هايى كه به يهود شده آمده است، ولى مخاطب آن همه ‏ى مردم هستند. در روايات مى‏ خوانيم كه حضرت على عليه السلام هرگاه مسئله ‏ى مهمى برايشان رخ مى ‏داد به نماز مى‏ ايستادند واين آيه را تلاوت مى ‏كردند.
در روايتى از پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله نقل شده، كه صبر بر سه نوع است: 1- صبر در برابر مصيبت. 2- صبر در برابر معصيت. 3- صبر در برابر عبادت. بنابراين آنچه در روايات آمده كه مراد از صبر در اين آيه روزه است، اشاره به يكى از مصاديق صبر دارد.
نماز براى رسول اللّه صلى الله عليه وآله و امثال او نور چشم است ولكن براى بعضى ‏ها كه خشوع ندارند، چون بار سنگين است. خشوع، مربوط به قلب و روح و خضوع، مربوط به اعضاى بدن است.
نمازِ با توجّه، انسان را به ياد قدرت بى ‏نهايت خدا مى ‏اندازد و غير او را هر چه باشد كوچك جلوه مى ‏دهد. مِهر او را در دل زياد مى ‏كند، روحيّه ‏ى توكّل را تقويت مى‏ كند و انسان را از وابستگى‏ هاى مادّى مى‏ رهاند. همه‏ ى اين آثار، انسان را در برابر مشكلات مقاوم مى ‏سازد.
صبر و مقاومت، كليد تمام عبادات است. فرشتگان به اهل بهشت سلام مى‏ كنند، امّا نه به خاطر نماز و حج و زكات، بلكه به خاطر مقاومت و پايدارى آنها؛ «سلام عليكم بما صبرتم» چون اگر مقاومت نباشد، نماز وجهاد وحج و زكات نيز وجود نخواهد داشت. حتّى شرط رسيدن به مقام هدايت و رهبرى الهى، صبر است؛ «جعلنا منهم ائمّةً يهدون بأمرنا لمّا صبروا»

خاطره‏
شاعرى به نام نجاشى، كه يكى از دوستداران حضرت على عليه السلام بود، در ماه رمضان شراب خورد. به دستور امام، هشتاد ضربه تازيانه به او زدند و بيست ضربه نيز به خاطر ارتكاب گناه در ماه رمضان اضافه زدند. او ناراحت شد و به معاويه پيوست و عليه حضرت شعر گفت! اطرافيانِ نجاشى كه قبيله‏ اى مهم در كوفه بودند از على عليه السلام گلايه كردند كه چرا ياران خود را نگه نمى ‏دارد؟! طارق‏بن عبداللّه رئيس آنها با ناراحتى به امام گفت: شما چرا بين دوست و بيگانه تفاوت قائل نمى ‏شويد؟ شخصى همانند نجاشى نبايد شلاّق بخورد، ما اين گونه رفتار را تحمّل نمى‏ كنيم. امام در جواب او اين آيه را تلاوت فرمود: «و انّها لكبيرة الاّ على الخاشعين» طارق نيز به معاويه پيوست.
بنابراين گرچه آيه درباره نماز است، ولى در موارد مشابه مى‏ توان از آيات قرآن استمداد كرد.

پیام
1- صبر ونماز، دو اهرم نيرومند در برابر مشكلات است. «استعينوا بالصبر و...»
2- هر چه در آستان خدا اظهار عجز و بندگى بيشتر كنيم، امدادهاى او را بيشتر دريافت كرده و بر مشكلات پيروز خواهيم شد. «استعينوا بالصبر و الصلوة»
3- استعانت از خداوند در آيه‏ى «ايّاك نستعين» منافاتى با استعانت از آنچه به دستور اوست، ندارد. «استعينوا بالصبر»
4- سنگين بودن نماز، نشانه ‏ى تكبّر در برابر خداست. «لكبيرة الاّ على الخاشعين»

[امیر هانی]

بَلَى‏ مَن كَسَبَ سَيِّئَةً وَأَحَطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ فأُوْلَئِكَ أَصْحَبُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَلِدُونَ‏
آرى، هر كس بدى كسب كند و گناهش او را فراگیرد (و آثار گناهان سراسر وجودشان را بپوشاند)، آنها اهل آتشند و همیشه در آن خواهند بود.

نکته ها
برخلاف گمان بنى ‏اسرائیل كه خیال مى‏كردند كیفر خداوند درباره‏ى آنان با كیفر الهى نسبت به دیگران تفاوت دارد، این آیه مى‏فرماید: همه در برابر قانون یكسان هستند و اگر آثار گناهان، چنان انسان را احاطه كند كه فرصت توبه و بازگشت نداشته باشد، براى همیشه در جهنّم خواهد بود.

پيام ها

1- در برابر خیالات و موهومات، با صراحت و قاطعیّت برخورد كنید. «بلى‏ مَن»
2- كیفر و پاداش براساس آرزو نیست، بلكه براساس عمل است. «بلى مَن كسب»
3- آن دسته از گناهان كیفر دارند كه آگاهانه و از روى عمد و اختیار مرتكب شده باشیم، نه بر اساس جهل یا جبر. «كسب»
4- گناهكار به خیال كسب سود و بهره، گناه مى‏كند. «كسب سیّئة»
5 - هر گناهى، آثار و عوارضى دارد كه آن عوارض مى‏تواند انسان را در خود غرق كند. «أحاطت»
6- انسان فطرتاً پاك است، ولى گناه و خطایا بر او عارض شده، او را احاطه كرده و جوهر او را عوض مى‏كنند. «احاطت به خطیئته»
7- خوى وخصلت گناهكارى، موجب جاودانگى در آتش دوزخ است. «مَن كسب... احاطت... خالدون»

درس هایی از قرآن

[گل مريم]

فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ

بنابراين، مرا ياد كنيد [تا] شما را ياد كنم؛ و مرا سپاس گزاريد، و [نعمتهاى بيشمار] مرا ناسپاسى نكنيد.

سوره بقره, آیه 152

«فاذكرونى اذكركم»

پس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم‏
در تفسير اين جمله از آيه شريفه، ديدگاهها متفاوت است:

1. مفسّر آگاه قرآن - سعيدبن جبير - مى‏گويد:
تفسير اين جمله از آيه شريفه اين است كه شما با فرمانبردارى از مقرّرات من، مرا ياد كنيد تا من هم شما را با رحمت و بخشايش خود ياد كنم؛
همانگونه كه در آيه شريفه ديگرى مى‏ فرمايد: «وَ اَطيعُوااللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ».

2. ابن عبّاس مى ‏گويد: منظور اين است كه مرا با اطاعت از فرمان هايم ياد آوريد تا من نيز شما را با يارى ‏رسانى خويش ياد كنم؛ درست نظير اين آيه شريفه كه مى‏فرمايد: «وَالَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا...».