حفظ موضوعی آیات قرآن

[سراج منیر]

2. اخلاص




قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ‌ مِّثْلُكُمْ يُوحَىٰ إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَـٰهُكُمْ إِلَـٰهٌ وَاحِدٌ ۖ
فَمَن كَانَ يَرْ‌جُو لِقَاءَ رَ‌بِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِ‌كْ بِعِبَادَةِ رَ‌بِّهِ أَحَدًا ﴿١١٠﴾


بگو : جز این نیست که من هم بشری همانند شما هستم که به من وحی میشود : بر اینکه معبود شما فقط خدای یکتاست ؛
پس کسی که لقای پروردگارش را امید دارد ، باید کاری شایسته انجام دهد و هیچکس را در پرستش پروردگارش شریک نکند.


سوره مبارکه کهف

   

نکات:

در این آیه هم توحید، «الهٌ واحد» هم نبوّت، «یُوحى الىّ» و هم معاد، «لقاء ربّه» هم امید به رحمت الهى، «یرجوا» هم تلاش در رسیدن به آن، «فلیَعمل» و هم اخلاص در عمل «لایُشرك» آمده است. از این جهت پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: اگر تنها آیه‏ى آخر سوره‏ ى كهف بر امّت من نازل مى ‏شد، براى آنان كافى بود.(120)
در روایات بسیارى در ذیل این آیه، از اهمیّت اخلاص و خطر ریا و شرك خفىّ، سخن به میان آمده است.
امام رضا علیه السلام مأمون را در حال وضو گرفتن دید كه غلامش روى دست او آب مى‏ ریزد، امام با تلاوت جمله ‏ى «ولا یشرك بعبادة ربّه احداً» به او فهماند كه در وضو و كارهاى عبادى، كمك گرفتن شرك، و موجب بطلان عمل است.(121)
در حدیث آمده است: هر كس هنگام خوابیدن این آیه را بخواند، هر ساعتى كه بخواهد از خواب بیدار مى ‏شود.(122)

---

120) تفسیر درّالمنثور.
121) تفسیر مجمع‏ البیان؛ البتّه در كتاب اصول كافى (ج‏3، ص‏69) مسئله ‏ى كمك در وضو درباره خود حضرت رضاعلیه السلام مطرح شده كه امام اجازه نداد كسى آب روى دست مباركشان بریزد.
122) تفسیر نورالثقلین.

   

پیام ها:
1- نباید خود را بیش از آنچه هستیم معرّفى كنیم، پیامبران خود را بشر مى‏دانستند. «أنا بشر مثلكم»
2- شرط نبوّت، انسان بودن است تا پیامبر در عمل نیز الگوى دیگر انسان‏ها باشد. «أنا بشر مثلكم»
3- رهبران الهى باید جلو غُلوّ و مبالغه ‏ها را بگیرند. «أنا بشر مثلكم»
4- براى كار خدایى كردن، حتّى امید به پاداش الهى كافى است گرچه یقین نباشد. «فمن كان یرجوا... فلیعمل»
5 - امید در انسان باید به صورت یك حالت دائمى و پیوسته باشد، نه لحظه‏ اى. «فمن كان یرجوا»
6- امید بدون عمل، كارساز نیست. «یرجوا، فلیعمل»
7- مرگ براى همه حتمى است، امّا ارزشمندتر آن است كه انسان آرزوى ملاقات با خدا را داشته باشد. «یرجوا لقاء ربّه»
8 - شرك، به هر نحوى باشد ممنوع است. «لایشرك بعبادة ربّه احداً»
9- ارزش كارها در سه جهت است: اصل كار، انجام دهنده‏ ى كار ونیّت و هدف آن. در این آیه هر سه جهت آمده است. «عملاً صالحاً، من كان یرجوا، و لایشرك بعبادة ربّه»
10- این آیه، هم توحید در الوهیّت را بیان مى ‏كند، «الهكم اله واحد» هم توحید در ربوبیّت و عبادت را. «لا یشرك بعبادة ربّه احداً»