نکته ها:
قرآن كریم در آیات دیگر، با صراحت دو مورد از مراسم و برنامه هاى حج را جزء شعائر الهى شمرده است: یكى «صفا و مروه» و دیگر «شتران قربانى»، ولى شعائر الهى در این دو خلاصه نمى شود و تمام عبادتهاى دسته جمعى از شعائر خداوند است، مانند نماز جمعه وجماعت وهمه ى مراسم حج.
تقوا، از حالتهاى روحى است كه از آثار و نشانه ها به وجود آن پى برده مى شود، زیرا در كارهاى ظاهرى، بین گناه و ثواب فرق چندانى نیست، مثلاً: نماز خالصانه با نماز ریاكارانه در ظاهر یكى است وآنچه یكى را ارزشمند ودیگرى را ضدارزش مىكند، همان روح وباطن كار است كه مربوط به قلبهاست. «تقوى القلوب»