پرتوى از اسرار حج
نويسنده : عباسعلى زارعى سبزوارى
مكّه و اسرار آن
شهر مكّه و نامهاى آن
شهر ((مكّه )) از مهمترين شهرهاى حجاز است . اين شهر، در سرزمين قدس و طهارت است . شهرى است كه كسانى چون محمدبن عبداللّه صلّى اللّه عليه و آله و على عليه السّلام در او متولد شده اند. شهرى است كه جبرئيل بر آن فرود آمده . شهر مكّه ، شهر ابراهيم عليه السّلام و هاجر است ، شهر آدم عليه السّلام و حواست .
اين شهر در قرآن و روايات ، نامهاى مختلفى دارد و در نامگذارى آن به هريك از اين نامها، سرّى وجود دارد كه ذكر مى كنيم .
1 -مكّه
يكى از نامهاى معروف اين شهر، ((مكّه )) است . و درباره علّت نامگذارى آن به ((مكّه ))، چند مناسبت وجود دارد:
الف : كلمه ((مكّه )) مشتق از ((المك )) يعنى ((نابود كردن )) است . ((مَكّ الشي ء؛ يعنى آن شى ء را نابود كرد)). پس كلمه ((مكّه )) در واقع به معناى نابود كردن است . و اين شهر را ((مكه )) ناميده اند چون گناهان را نابود مى سازد.
امام صادق عليه السّلام مى فرمايد:
((لايَدْخُلُ مَكَّةَ رَجُلٌ بِسَكينَةٍ إ لاّ غَفَرَ لَهُ))(13).
يعنى : ((هر فردى كه با متانت وارد شهر مكه بشود، خداوند گناهان او را مى آمرزد)).
ب : كلمه ((مكه )) به معناى ((نابود كردن )) است ،. و علت نامگذارى اين شهر به ((مكه )) اين است كه هر كسى به قصد ظلم و ستم به مكه برود، خداوند او را نابود مى سازد، همانطور كه اصحاب فيل نابود شدند.
ج : كلمه ((مكّه )) از ((مكايمكو مُكاءَ) مشتق است . و ((مُكاء)) به معناى ((سوت زدن )) است . از بعضى از روايات استفاده مى شود كه علت نامگذارى مى آمدند و در كنار خانه كعبه به جاى نماز، سوت و دست مى زدند.
امام رضاعليه السّلام مى فرمايد:
((سُمّيَتْ مَكَّةُ مَكَّة لاَنَّ النّاسَ كانُوا يَمُكُونَ فيها...)).(14)
يعنى : ((مكه را از آن جهت مكه ناميدند كه مردم در آنجا سوت مى زدند)).
ظاهراً اين عمل تا زمان پيامبر اسلام و ابتداى ظهور اسلام ادامه داشته است . مرحوم طبرسى در تفسير مجمع البيان مى گويد: ((روايت شده است كه هرگاه پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله در مسجدالحرام نماز مى خواندند، دو مرد از طايفه بنى عبدالدار در سمت راست او سوت مى زدند و دو مرد ديگر در سمت چپ آن حضرت دست مى زدند تا نمازش را بر او پريشان سازند، و خداوند تمام آنان را در جنگ بدر به هلاكت رسانيد)).(15)
د : واژه ((مُكّاء)) نام پرنده اى است در سرزمين حجاز كه هنگام پرواز، سوت شديدى از او صادر مى شود. ممكن است علّت نامگذارى مكّه ، وجود اين پرنده باشد.
13-فروع كافى ، ج 4، ص 401.
14-علل الشرايع ، ج 2، ص 397.
15-مجمع البيان ، ج 4، ص 831.