آشنایی با سوره های قرآن مجید

[گل مريم]

آشنايى با سوره مباركه‏ انعام

اين سوره مباركه، ششمين سوره از قرآن شريف است كه پيش از آغاز ترجمه و تفسير آن به نكاتى از ويژگي هايش اشاره مى‏ رود.

1 - نام اين سوره‏

نام اين سوره مباركه از خود آيات آن برگرفته شده است، چرا كه از آيات 136 تا 145 آن، قرآن با اشاره به آداب و رسوم خرافى و احمقانه مردم نادان و بى فرهنگ درباره حيوانات سودمند و سودبخشى چون: شتر، گاو، گوسفند، بُز و موضوع قربانى و گوشت قربانى، به نفى سنت‏ها و شيوه‏ هاى زشت و ظالمانه جاهليت پرداخته، و به اصلاح انديشه‏ ها و پندها و عقيده ‏ها و ديدگاهها در اين موضوعات برخاسته است.

[گل مريم]

4 - پاداش تلاوت شايسته آن

1 - از پيامبر گرامى آورده ‏اند كه فرمود:

من قرأ سورة الأنفال و براءَة فانا شفيع له و شاهد يوم القيامة...
هركس سوره «انفال» و «برائت» را با ايمان و عرفان تلاوت كند، در روز رستاخيز من شفاعتگر و گواه او خواهم بود. چنين كسى از آفت نفاق پاك شده و به شمار هر منافق، ده پاداش پرشكوه به او ارزانى مى‏ گردد و ده گناه از او برداشته شده و ده درجه بر درجاتش افزون مى‏ گردد و عرش و حاملان آن در همه دوران زندگى ‏اش براى وى آمرزش خواهند نمود.

2 - ونيز از حضرت صادق‏عليه السلام آورده ‏اند كه:

مَنْ قرأ الأنفال و برائة فى كلّ شهر لم يدخله نفاق ابدا، و كان من شيعة امير المؤمنين حقًّا، و يأكل يوم القيامه من موائد الجنة معهم حتى يفرغ النّاس من الحساب.
هركس سوره «انفال» و «برائت» را در هر ماه با ايمان و باور و براى عمل تلاوت كند، هرگز آفت نفاق در وجود او راه نخواهد يافت؛ چنين كسى به راستى از راهروان راه اميرمؤمنان خواهد بود و در روز رستاخيز با آن شايسته كرداران از نعمت‏هاى بهشت بهره ‏ور مى‏ گردد تا مردم از حساب فارغ شوند.

3 - و از حضرت باقرعليه السلام آورده‏ اند كه فرمود: در تلاوت شايسته و عمل به محتواى سوره «انفال» بريده و به خاك ماليده شدن بينى‏هاى دشمنان خاندان وحى و رسالت است؛ چرا كه در آن، آيات خمس و مقررات و احكام آن است. فى سورة الأنفال جدع الأُنوف.

[گل مريم]

4 - پاداش تلاوت آن

در پاداش تلاوت شايسته و بايسته و خالصانه آن از پيامبر گرامى آورده‏ اند كه فرمود:

«من قرأها اعطى من الأجر عشر حسنات بعدد من صدق يونس و كذّب به و بعدد من غرق مع فرعون.»
هركس اين سوره مباركه را تلاوت كند خداى پر مهر به شمار كسانى كه به رسالت يونس گواهى داده و يا آن را دروغ انگاشتند، و نيز به شمار كسانى كه با فرعون غرق شدند، ده پاداش به او ارزانى مى‏ دارد.

و نيز از حضرت صادق عليه السلام آورده ‏اند كه فرمود:

من قرأ سورة يونس فى كلّ شهرين او ثلاثة لم يخف عليه أن يكون من الجاهلين و كان يوم القيامة من المقرّبين:
كسى كه سوره يونس را در هر دو يا سه ماه تلاوت كند بيم آن نمى‏ رود كه از ناآگاهان باشد، و روز رستاخيز نيز از مقرّبان درگاه خدا خواهد بود.

[گل مريم]

6 - دور نمايى از سوره

اين سوره مباركه در مكّه فرود آمده است؛ از اين رو بيشتر عنايت آيات آن به ايجاد تحوّل مطلوب عقيدتى و اخلاقى و فكرى و انسانى در جامعه شرك زده، و باوراندن حقانيت دعوت پيامبر و آسمانى بودن رسالت و كتاب او به مردم در قالب زيباترين و عبرت آموز ترين داستانها و سرگذشت هاست؛ و باظرافت و زيبايى خاصّى روشنگرى مى‏ كند كه خداى يكتا، همان قدرت بى‏ همتاى و بى ‏همانندى است كه هم آفريدگار جهان و انسان است، و هم تدبيرگر امور و شؤون آفرينش؛ هم فرمانرواى هستى و مالك روز رستاخير است و هم حاكم بر روند تاريخ و تحوّلات آن، و فرجام همه كارها و بازگشت همه بندگان نيز سرانجام به سوى اوست.

در آيات يكصد و يازده گانه اين سوره مباركه،

از توحيدگرايى و يكتا پرستى،
از معاد و جهان پس از مرگ،
دين باورى و ديندارى،
اخلاق و ارزش‏هاى اخلاقى،
دانش و بينش و حكمت،
انديشه و تفكّر،
كار و تلاش و سازندگى،
آينده نگرى و برنامه ريزى براى اداره شايسته جامعه،
نقش ثروت و امكانات،
نقش مردم و حقوق آنان،
ويژگى‏ هاى يك دولت شايسته و عدالت پيشه،
اصل رسالت و وحى الهى،
پديده رؤيا،
فرجام خوش ايمان و تقوا و پاكدامنى،
و فرجام رسواى گناه و زشتكارى و بيداد،

و از ده‏ها موضوع ديگر سخن رفته است.

[گل مريم]

4 - پاداش تلاوت آن‏

در فضيلت اين سوره مباركه و پاداش تلاوت آن، از پيامبر گرامى صلى الله عليه وآله آورده ‏اند كه فرمود:

من قرأها اعطى من الاجر عشر حسنات بعدد المهاجرين و الانصار...
هر كس اين سوره مباركه را با شور و اخلاص و براى آگاهى و عمل به رهنمودهاى آن تلاوت كند،
خدا به شمار ياران مكّى و مدنى پيامبر و به شمار آن تاريك انديشان و كوردلانى كه آن حضرت را مورد تمسخر قرار دادند، به او پاداش ارزانى خواهد داشت.

[گل مريم]

5 - دور نمايى از سوره‏

اين سوره، كه با ياد و نام خدا و ستايش او آغاز مى ‏گردد، و با بزرگداشت او پايان مى ‏پذيرد، مجموعه ارزشمند و ارجدارى از موضوعات فكرى، عقيدتى، اخلاقى، خانوادگى، اجتماعى، فرهنگى، آداب زندگى و راه و رسم انسانى را به تابلو مى‏ برد كه جالب، دل‏ انگيز،تماشايى و ترسيم كننده ارزشها و والايى‏ هاست.

اگر بخواهيم دورنمايى از گل‏ها و لاله‏ ها و ميوه‏ هاى گوناگون فكرى و فرهنگى و معنوى اين سوره را ترسيم نماييم، با اين بحث‏هاى ارج دار رو به‏ رو مى ‏گرديم:

دعوت به توحيد گرايى و يكتا پرستى.
رسالت پيامبر و دو سند صداقت آن حضرت «قرآن» و معجزه «معراج».
فرازهايى از زندگى موسى و بنى اسرائيل.
ترسيم پاره‏ اى از راز صعودها و سقوط ها.
معاد و جهان پس از مرگ.
پاداش و كيفر عملكرد شايسته و بيدادگرانه.
دريافت كارنامه عمل.
حق ‏شناسى در برابر آفريدگار، خانواده،نزديكان، هم دينان و هم نوعان.
پيكار با حق ستيزى و آفت‏هايى چون: تعصّب، لجاجت و گناه.
شخصيت انسان و ملاك برترى او.
هماوردخواهى قرآن و اعجاز آن.

[گل مريم]

6 - دورنمايى از سوره مريم‏

اين سوره مباركه با ياد خدا و رحمت و بخشايش او به يكى از بندگان برگزيده ‏اش، آغاز مى ‏گردد؛ و با ترسيم زنجيره‏ اى از سرگذشت ‏هاى الهام بخش و مفاهيم بلند و درس ‏آموز در ابعاد گوناگون فكرى، عقيدتى، اجتماعى، اخلاقى و پند و اندرزهاى عبرت‏ انگيز و بيداركننده ادامه مى ‏يابد و با هشدار به جامعه ‏هاى بيدادگر و سركش پايان مى ‏پذيرد.

اگر بخواهيم دورنمايى از مفاهيم و معارف گوناگون ارج دار اين سوره را به تابلو بريم با اين بحث‏ هاى ارزشمند و دل‏ انگيز رو به ‏رو مى‏ گرديم:

پرتوى از سرگذشت درس ‏آموز زكريا.	پرتوى از داستان شگفت‏ انگيز مريم.
پرتوى از سرگذشت مسيح عليه السلام.	فرازى از زندگى الهام ‏بخش يحيى.
گوشه ‏اى از سرگذشت ابراهيم پدر توحيدگرايان.	پرتوى از زندگى اسماعيل.
فرازى از زندگى ادريس و ديگر پيامبران بزرگ خدا.	اصل رستاخيز و زنده‏ شدن مردگان و مسائل مربوط به آن.
چگونگى رستاخيز.	فرجام پرافتخار شايسته‏ كرداران در جهان پس از مرگ.
سرنوشت شوم ظالمان در آنجا.	ترسيم پرتوى از شكوه و عظمت قرآن.
اصل توحيد و نفى فرزند از ذات پاك خدا.	موضوع شفاعت.
مجموعه ‏اى از نكات و برنامه‏ هاى ظريف تربيتى و انسانى.	زنجيره ‏اى از پندها و اندرزهاى گوناگون در لابه ‏لاى اين معارف و مفاهيم،

و ديگر نكات ارزشمند و ارج دارى كه در تفسیر خواهد آمد ان شاء اللّه.