پرتوى از آيات
برنامه انسانساز روزه و عبادات مربوط به ماه مبارك رمضان، اگر به گونهاى كه قرآن و روايات ترسيم كردهاند، انجام پذيرد، اثرات شگرفى در زندگى فرد و خانواده و جامعه روزهدار و پايبند به مقرّرات روزه، برجاى مىگذارد؛ كه در زير، به پارهاى از مهمترين آنها اشاره مىشود:
1. رابطه روزه و پرواپيشگى
روزه، عامل مؤثّر و سازندهاى در پرورش روح پروا و پرواپيشگى در سازمان وجود انسان است؛ چرا كه انسان هنگام روزه، با وجود گرسنگى و تشنگى و دسترسى به انواع نعمتها، فقط براى آنكه فرمان خدا را انجام دهد، از همه لذّتها و بهرهوريها چشم مىپوشد و شكيبايى و پايدارى پيشه مىكند و مىكوشد تا با همه وجود با انواع كششها و تمايلات به مقابله برخيزد و براى هميشه ثابت كند كه او فرمانده است و آنها فرمانبردار؛ او در سازمان وجود خويش تصميم گيرنده است و آنها ابزار كار او براى پيمايش راه رشد و تعالى، و هرگز به اسارت آنها تن نخواهد سپرد.
و درست در اين شرايط است كه انسان مىتواند به ارزشها آراسته شود، خود را از ضدّ ارزشها بپالايد و از آنها دورى جويد. و پرواى از خدا نيز همين است.
2. روزه و حسّ انساندوستى
روزه و رمضان، افزون بر نيرومندساختن اراده انسان و حاكميتبخشيدن به او دربرابر كششها، حسّ دگردوستى و مردمخواهى و نوعپرورى را در سازمان وجود او شكوفا مىسازد و وى را به مقامى مىرساند كه درد و رنج، گرسنگى و تشنگى و بيمارى و بىدارويى، و نداشتن امكانات را در ديگران، بسان مشكل خويش مىنگرد و با همه توان به يارى آنان مىشتابد تا رنج و محروميت را از زندگى آنان بزدايد.
ششمين امام نور (علیه السلام) در اشاره به اين اثر سازنده روزه مىفرمايد:
«انّما فرضاللّهالصّيام ليستوى بهالغنى والفقير...»
خداوند روزه را بدان سبب مقرّر داشت كه با آن، ميان توانگر و بينوا برابرى ايجاد كند؛... زيرا توانگران از آن رو كه هرچه بخواهند، برايشان فراهم است، طعم دردناك گرسنگى را نمىچشند و خداى پرمهر اراده فرموده است تا ازطريق روزه، طعم گرسنگى و تشنگى و محروميّت را به آنان بچشاند و آنان را به ياد همنوعان خويش بيندازد...
3. روزه و سلامت جسم و جان
همانگونه كه تغذيه ناقص و محروميت از غذاهاى لازم، آفت سلامت جسم و جان است، زيادهروى در مصرف نيز سلامت جسم و جان را بخطر مىاندازد؛ و بهترين راه مبارزه با اين خطر، نوعى امساك و روزهدارى است.
پيامبر گرامى (صلی الله علیه و آله و سلم) در اين مورد مىفرمايد:
«صوموا تصحّوا.»
روزه را آنگونه كه شايسته است بگيريد تا سالم و بانشاط باشيد.
و نيز فرمود:
«المعدة بيت كُلَّ داء والحمية رأس كلّ دواء.»
معده انسان مركز همه دردهاست و امساك بهترين دارو براى بازيافتن سلامت است.