شماره قاعده قاعده قبل از اعلال بعد از اعلال نوع اعلال موارد کاربرد
6
حرف عله ساکن در التقاء ساکنین حذف می شود.
قَالْنَ۱
قُوْلْ ۲قُلْنَ
قُلْ
حذفیاجوف
ناقص
لفیف7 در ناقص واوی، اگر ماقبل واو، مکسور باشد, واو تبدیل به "یاء" می شود.
... ... ــِـ و ی
رَضِوَ
دُعِوَرَضِیَ
دُعِیَ
قلبی
ناقص واوی8
واو مضموم ماقبل مضموم و نیز یاء مضموم ماقبل مکسور، اگر در آخر مضارعِ ناقص قرار گیرند، ضمه ی آن ها حذف می شود.
یَدْعُوُ
یَرْمِیُیَدْعُو
یَرْمِی
سکونی
ناقص
9
در تاقص واوی، اگر واو حرف چهارم یا بعد از آن بوده و ماقبل آن مفتوح باشد،
تبدیل به یاء می گردد.
یُدْعَوُ یُدْعَیُ
قاعده ۵
یُدْعَی
قلبی
ناقص واوی
10
در آخر صیغه های (1،4،7،13 و 14) فعل ناقص، در حالت جزم،
حرف عله حذف می شود.
لَمْ یَدْعُوْ
لَمْ یَرْمِیْ
لَمْ یَرْضَیْ
لَمْ یَقِیْ
لَمْ یَدْعُ
لَمْ یَرْمِ
لَمْ یَرضَ
لَمْ یَقِ
حذفی
ناقص
لفیف
۱)
قلْنَ قالْنَقالَتا قالَتْ قالوا قالا قالَ قَوَلَ
قلْنَ: در این صیغه چون دو ساکن (حرف مدی الف و لام) کنار هم هست حرف عله(ا) حذف می شود .
اعراب قاف بستگی دارد به عین الفعل در مضارع این فعل. اگر بر وزن یَفْعَلُ و یَفْعِلُ باشد اعراب آن کسره و اگر بر وزن یَفْعُلُ باشد اعراب آن ضمه می شود. چون مضارع قال یَقْوُلُ است. پس اعراب قاف، ضمه می شود.
قُلْنَ قُلْتُما قُلْتِ قُلْتُم قُلٌتُما قُلْتَ قُلْنَ
۲) مراحل ساخت: فعل امر مفرد مذکر مخاطب، ثلاثی مجرد از (ق و ل )
تَقْوُلُ تَقُوْلُ قُوْلْ قُلْ