جلسه پنجم.صرف(تصریف افعال با ضمایر)

[تسلیمی]

سلام خدمت شما حضّار و دانشجویان محترم


به این جلسه خوش آمدید


این جلسه رو می خواهیم اختصاص بدیم به صرف فعل با ضمیر.






*اگر فعل به اسم ظاهر یا ضمیر مستتر نسبت داده شود ، در صرف آن تغییری ایجاد نمی شود.

قام الخطیبُ فتکلَّمَ.

[تسلیمی]

**اگر فعل به ضمیر بارز نسبت داده شود و اگر آن ضمیر از حروف علّه نباشد ( واو ،الف ،یاء ) فقط آخر آن ساکن می شود.

ضرَبتُ / ضَرَبنا / ضَرَبن

*** اگر فعل به ضمیر بارز نسبت داده شود ولی آن ضمیر از حروف عله باشد،آخر آن متناسب با حروف عله یعنی حرکت حروف عله مثل

همان حرکت می شود.

ضربُوا (قبل از واو مضموم می شود)


یضربانِ (متناسب با الف مفتوح می شود)


تضربینَ (متناسب با یاء مکسور می شود)

[تسلیمی]

ضمایر بارز شش ضمیر است :

1- تاء مضموم { برای متکلم مذکر و مؤنث } ضربتُ


2- تاء مفتوح { برای مخاطب مذکر } ضربتَ


3- تاء مکسور { برای مخاطب مؤنث در ماضی } ضربتِ


4- تاء مضموم { برای علامت های تثنیه و جمع } ضربتُم ، ضربتُما


5- تاء مضموم { برای ملحق به نون جمع مؤنث } ضربتنَّ


6- نا { برای مثنی و جمع متکلم } ضربنا


7- الف { برای مثنی غایب و مخاطب مذکر و مؤنث در مضارع و امر } یضربانِ ، إضربا


8- یاء { برای مخاطب مؤنث در مضارع و امر } تضربینَ ، إضربی


9- واو { جمع مذکر غایب در ماضی و امر } ضربوا ،یضربونَ


10- نون { برای جمع غایب مؤنث در ماضی و امر } تضرِبنَ ، إضرَبنَ

[تسلیمی]

مکان هایی که ضمیر در آن ها مستتر است :


1- مفرد مؤنث و مذکرغایب { ینطلقُ ، إنطلقَ }


2- در مضارع و امر برای مخاطب مفرد { تسألُ ، إسأل }


3- در مضارع متکلم { أضرِبُ ، نضرِبُ }

[تسلیمی]

نکته 1 :


_ واجب است که ضمیر مستتر باشد جایی که پس از فعل اسم ظاهر و یا ضمیر منفصل نیامده باشد.


{ این دو متکلم و مفرد مذکر مخاطب چه در فعل ، اسم فعل ، شبه فعل به طور کلی است }




_ جایز است که ضمیر مستتر باشد جایی که محلش را اسم ظاهر بتواند بگیرد.





_ واجب است که ضمیر مستتر باشد :

در افعال تعجب - افعال تفضیل - افعال استثناء – در خبر افعال مقاربه به جزء "عسی"

[تسلیمی]

خوب دانشجویان سؤالی هست در خدمتم

[فاطمه]

_ واجب است که ضمیر مستتر باشد جایی که پس از فعل اسم ظاهر و یا ضمیر منفصل نیامده باشد.
{ این دو متکلم و مفرد مذکر مخاطب چه در فعل ، اسم فعل ، شبه فعل به طور کلی است }
_ جایز است که ضمیر مستتر باشد جایی که محلش را اسم ظاهر بتواند بگیرد.

_ واجب است که ضمیر مستتر باشد :

در افعال تعجب - افعال تفضیل - افعال استثناء – در خبر افعال مقاربه به جزء "عسی"

سلام استاد عزیز
میشه در مورد این نکته ها مثالی هم بیارین تا بیشتر متوجه بشیم.
و فعل و اسم فعل و شبه فعل چه فرقی با هم دارند؟
وقت و عاقبتتتون بخیر إن شاءالله

[تسلیمی]

سلام به شما دانشجوی کوشا
ممنون از توجهتون.


اسم فعل:کلماتی هستند که در ظاهر ممکن است ظاهری شبیه به فعل نداشته باشند و قابلیت صرف کردن نیز ندارند اما معنی آن ها همانند فعل است و می توانند فاعل بگیرند که فاعل آن ها می تواند یا اسم طاهر باشد یا ضمیر مستتر .
از جمله اسم فعل ها {هیهات ، صه(سات باش) ،حیهلّ(شتاب کن) ، علیکَ و .....}
هیهات العدوّ (که در این جا العدو فاعل است و اسم ظاهر)
صه (که در این جا فاعل آن ضمیر مستتر انتَ می باشد)


شبه فعل : کلماتی هستند که مانند فعل عمل می کند و فاعل را مرفوع می کند که شامل اسم فاعل ،صفت مشبه و مصدر می باشد.مانند ضارب و مضروب و ضرباً
ضرباً الجانی (که در این جا الجانی فاعل و اسم ظاهر است)


فعل : کلمه ای است که بر انجام کار یا روی دادن حالتی دلالت دارد و به ماضی و مضارع و امر تقسیم می شود.
ذهب علیٌ / یذهب علیٌ(که علیٌ در اینجا فاعل و اسم ظاهر است)
اذهب الی البیت (که در اینجا به خاطر امر بودن فعل،فاعل واجب است مستتر باشد)