جلسه اول:صرف(تعریف علم صرف،فعل مضارع ،فعل امر)

[تسلیمی]

به نام خدا


برای شروع لازمه بدونیم که صرف در عربی به چه معناست و چه کاربردی داره؟

هدف از علم صرف : علمی است که از تغییر کلمه به صورت های مختلف برحسب معنی مورد نظر،گفتگو می کند.


کلمه بر سه نوع است :

1- اسم مانند : رجُل(مرد)
2- فعل مانند : شَرِبَ(نوشید)
3- حرف مانند : علی (بر)


نکته 1: صرف کلمات بر اسم و فعل جاری و قابل اجراست.و حرف به واسطه ی آن که همیشه به صورت واحدی است،نمی توان صرف کرد.
نکته 2: از اسم ها فقط اسامی معرب صرف می شوند.


تصریف(صرف) افعال عبارتست از نقل آنها از ماضی به مضارع و امر

وتصریف در اسم ها عبارتست از نقل آنها از مفرد به مثنی و جمع و مصغّر کردن و منسوب نمودن آنها


که ان شاالله تمامی این موارد رو مورد بررسی قرار میدهیم.



فعل مضارع : فعلی است که مخصوص زمان حال و آینده است.


در سه مکان فعل مضارع فقط مختص حال می شود :


1- فعل مضارع + ل ابتدا (لامی که در ابتدای جمله می آید) "إنّ الاستاذ لیشرحُ الدرسَ"(استاد درس را شرح می دهد.)
2- لیسَ + فعل مضارع " لستُ أرضی عنک"(از توو راضی نیستم)
3- ماءنافیة + فعل مضارع "ما أعطیک ما طلبتَ"(آنچه می خواهی به تو نمی دهم)


در چهار مکان فعل مضارع معنای آینده را می دهد:


1- فعل مضارع معنی طلب بدهد "یرحمک الله "(خداوند تو را خواهد آمرزید)
2- سین و سوف + فعل مضارع "سأکتبُ ، سوف أکتبُ "(خواهم نوشت )
3- قد + فعل مضارع " قد یبرأ المریض" (بیمار شفا خواهد یافت)
4- ادوات نصب و جزم(به جز لم و لمّا) + فعل مضارع "أرید أن أکتبَ(می خواهم بنویسم)



در سه مکان فعل مضارع معنی ماضی می دهد :


1- لم + فعل مضارع "زرتُک و لم تکن فی البیت"(به دیدنت آمدم اما نبودی)
2- لمّا + فعل مضارع "قطفتُ الثمرة و لمّا تنضج"(میوه را چیدم ولی نرسیده بود)
3- لو شرطیة + فعل مضارع "لو ینتبهون الی الشرح لاستفادوا"(اگر به شرح توجه کرده بودید استفاده می کردید)


خوب دانشجویان محترم خسته نباشید .تا اینجا اگر سؤالی دارید یادداشت کنید و در آخر جلسه سؤالات خودتون رو بنویسید تا اونها رو بررسی کنیم.



طریقه ی ساختن فعل امر :


1- صیغه امر "أکتب"(بنویس)

2- لام امر+ فعل مضارع "لیکتب "(بنویس)


نکته 1: امربه صیغه مخصوص مخاطب است و فقط از فعل معلوم ساخته می شود.

نکته 2: از امر غایب معلوم ،غایب مجهول ،امر متکلم ،امر مخاطب مجهول ساخته می شود که معنی فعل مضارع را به آینده تبدیل می کند.

نکته 3: فعل امر به وسیله حذف حرف مضارعه از اول مضارع معلوم ساخته می شود؛که در این حالت باید آنچه باقی می ماند اولش متحرک باشد. " کرّم " و " تعلّم "

_اگر اولش ساکن باشد یک همزه به اول آن اضافه می کنیم " أنصر" و " إحفظ "

نکته 4: همزه ای که در آغاز فعل امر زیاد می شود :


1- سه حرفی و عین الفعلش مضموم باشد ،همزه مضموم می شود." اُنظر"
2- چهار حرفی باشد،همزه مفتوح می شود." أکرِم"
3- در غیر این حالت ،همزه مکسور می شود." اِعلم،اِضرب،اِستعلم".



خوب دانشجویان محترم این جلسه هم خدارو شکر به خوبی و خوشی تمام شد.اگر سوالی باشه من در خدمت شما هستم.



سؤال : معین کنید که افعال جمله های زیر کدامیک بر ماضی و کدامیک بر حال و آینده دلالت دارد؟
_ لا أخون صدیقی و لو تجرأتُ کأس المنون.
_ لم أقبل علی العلم الاطمعاً فی فراید الیتیمة.
_ إنّ کلمةً فی صدرک لَتربوَ علی الفٍ فی کتابک.