ناپسند

[گل مريم]

سخن چينی

يكی از آفات زبان كه از رذايل اخلاقی به شمار می رود و انسان را از راه خدا دور می سازد نمّامی و سخن چينی است .

قرآن مجيد در نكوهش سخن چينی می فرمايد :

وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ.

وای بر هر عيب جوی سخن چين .

همزه 1



در مورد ديگر می فرمايد :

هَمّازٍ مَشّاءٍ بِنَميمٍ .

از كسانی كه بسيار عيب جو و سخن چين هستند پيروی مكن .

قلم 11

[گل مريم]

و در آيه ديگر می فرمايد :

عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنيمٍ .

[ سخن چين ] كينه توز و پرخور و خشن و بدنام است .
قلم 13


قرآن مجيد از سخن چين به عنوان زنيم يعنی كسی كه اصل و نسب روشنی ندارد نام می برد و اين دليل بر عظمت اين گناه است .

راغب اصفهانی می گويد :

زنيم به كسی گفته می شود كه به طايفه ای منسوب شده ولی در واقع از آنها نيست .

[ سپس می گويد: ] ريشه اين لغت از زنمه به معنی زائده و آويزه گوش و حلق گوسفند گرفته شـده است .
گويی شـخص سخن چين در ميان قوم خود مثل يك موجود زيادی و وصله ناهمرنگی است كه بدون دليل به آنها منتسب شـده و گويی مانند كسی است كه اصل و نسب روشن و درستی ندارد .

مرحوم فيض كاشـانی نيز در محجّة البيضاء از عبد اللّه بن مبارك نقل می كند :

زنيم كسی است كه از زنا متولد شده و همه چيز را در همه جا بازگو می كند . سپس می گويد : عبد اللّه بن مبارك اين تفسير را از آيه شريفه عُتُلٍّ بَعْدَ ذ لِكَ زَنيمٍ( قلم : 13) برداشت كرده است .

خلاصه اينكه سخن چين و نمّام مانند كسی است كه نطفه اش از طريق مشروع بسته نشده است .

[گل مريم]

» سرانجام نمّام از ديدگاه قرآن

قرآن مجيد به كسانی كه با نمّامی و سخن چينی آتش كينه و عداوت را ميان مردم بر می افروزند هشـدار می دهد و آنان را به عذاب دوزخ تهديد می كند ، چنانكه در باره يكی از همسران ابی لهب به نام امّ جميل می فرمايد :

وَامْرأتُهُ حَمّالَةَ الْحَطَبِ

زن او : [ ابی لهب ] آن هيزم كش آتش افروز نيز اهل جهنم است .
مسد 4

امّ جميل ـ دختر حرب ، خواهر أبو سفيان و عمه معاويه ـ يكی از زنان ابی لهب بود كه از دشمنان سرسخت رسولخدا صلّی اللّه عليه و آله و سلم به شمار می رفت .
به هر حال ، چون أبو لهب خود آتش افروز بود ، زن او نيز فتنه انگيز بود و در اين راه كوشش بسيار می كرد و تا آنجا كه قدرت و توان داشت از پيامبر اكرم صلّی اللّه عليه و آله و سلم و اصحاب ايشـان اخباری كسب می كرد و آن را به مشركان و بت پرستان گزارش می داد و به همين جهت خدای متعال اين گونه از وی به بدی نام می برد و او را مستحق آتش می داند و به طور كلی سرنوشت هر كس كه نمّامی كند آتش دوزخ است .

[گل مريم]

» نمّامی از ديدگاه روايات

در روايات اسلامی نيز در مذمّت سخن چينی تأكيد زيادی شده است كه برخی از آنها از نظرتان می گذرد .

الف) نمّام شريرترين افراد است :

رسولخدا صلّی اللّه عليه و آله و سلم فرمود :

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه وآله أَلَا أُنَبِّئُكُمْ بِشِرَارِكُمْ قَالُوا بَلَی يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْبَاغُونَ لِلْبُرَآءِ الْمَعَايِب آيا شما را به بدترين افرادتان آگاه نكنم ؟ عرض كردند : بله ای رسولخدا .
فرمود : بدترين افراد آنهايی هستند كه به سخن چينی می روند و در ميان دوستان جدايی می افكنند و در جستجوی عيب برای افراد صالح و پاكدامن اند .

كافی ج2 ص369

[گل مريم]

امير مؤمنان عليه السّلام فرمود :

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَی عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَصْبَهَانِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام شِرَارُكُمُ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْمُبْتَغُونَ لِلْبُرَآءِ الْمَعَايِب



بدترين شما كسانی هستند كه سخن چينی می كنند و ميان دوستان جدايی می افكنند و دنبال عيوب افراد پاكدامن می روند .

كافی ج2 ص369

و در ضمن حديثی از رسولخدا صلّی اللّه عليه و آله و سلم نقل شده است كه فرمود : الشَّيْخُ أَبُو الْفُتُوحِ الرَّازِيُّ فِي تَفْسِيرِهِ ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله عليه وآله ... وَأَبْغَضُكُمْ إِلَی اللَّهِ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْمُلْتَمِسُونَ لِلْبَرَاءِ الْعَثَرَات


دشمن ترين شما نزد خدا كسانی هستند كه برای سخن چينی بين دوستان كوشش می كنند و جمعيتهای متشكّل را پراكنده می سازند و كارشان تفرقه افكنی ميان انجمن ها و عيب جويی از پاكان و نيكان است .

مستدرك الوسائل ج9 ص150

[گل مريم]

ب) سخن چينی و عذاب قبر :

و از رسولخدا صلّی اللّه عليه و آله و سلم نقل شده است كه فرمود :


قَالَ صلی الله عليه وآله إِنَّ عَذَابَ الْقَبْرِ مِنَ النَّمِيمَةِ وَالْغِيبَةِ وَالْكَذِبِ

عذاب قبر به خاطر سخن چينی و غيبت و دروغ است .

مستدرك الوسائل ج9 ص150

و نيز اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند :

[ علل الشـرائع ] عَلِيُّ بْنُ حَاتِمٍ عَنْ أَحْمَدَ الْهَمْدَانِيِّ عَنِ الْمُنْذِرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِي خَالِدٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ آبَائِهِ عليه السلام عَنْ عَلِيٍّ عليه السلام قَالَ عَذَابُ الْقَبْرِ يَكُونُ مِنَ النَّمِيمَةِ ...


عذاب قبر به خاطر سخن چينی است .

بحار الانوار ج72 ص265

[گل مريم]

ج) سخن چين وارد بهشت نمی شود :

در روايات متعددی به اين مطلب تصريح شده است كه سخن چين و كسی كه برای برهم زدن وحدت مردم قدم بر می دارد و عامل تفرقه و جدايی بين مسلمين می شـود اهل بهشت نيست .


قَالَ النَّبِيُّ صلی الله عليه وآله لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ نَمَّامٌ
سخن چين وارد بهشت نمی شود .

بحار الانوار ج72 ص268

رسول اكرم صلّی اللّه عليه و آله و سلم فرمود : و در حديث ديگری فرمود :

[ الامالي للشـيخ الطوسي ] ابْنُ مَخْلَدٍ عَنْ أَبِي الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَی بْنِ حَنَانٍ عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ هَمَّامٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلی الله عليه وآله لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ قَتَّاتٌ

قتّات : [ سخن چين ] وارد بهشت نمی شود .

بحار الانوار ج72 ص265

[گل مريم]

امام باقر عليه السّلام فرمود :

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَی عَنْ يُوسُفَ بْنِ عَقِيلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ الْجَنَّةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَی الْقَتَّاتِينَ الْمَشَّاءِينَ بِالنَّمِيمَة


بهشـت بر قتّاتين يعنی كسانی كه برای فساد بين مردم گام بر می دارند حرام است .

وسائل الشيعة ج12 ص306

[گل مريم]

امام صادق عليه السّلام فرمود :


عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ هَاشِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ عليه السلام قَالَ أَرْبَعَةٌ لَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ الْكَاهِنُ وَالْمُنَافِقُ وَمُدْمِنُ الْخَمْرِ وَالْقَتَّاتُ وَهُوَ النَّمَّامُ



چهار كس از رفتن به بهشت محرومند :

1 ـ كاهن
2 ـ منافق
3 ـ دائم الخمر [ آنكه به خوردن شراب معتاد است ]
4 ـ سخن چين

وسائل الشيعة ج12 ص309

[گل مريم]

پيامبر اكرم صلّی اللّه عليه و آله و سلم فرمود :


[ الامالي للصدوق ] فِي مَنَاهِي النَّبِيِّ صلی الله عليه وآله أَنَّهُ نَهَی عَنِ النَّمِيمَةِ وَالِاسْتِمَاعِ إِلَيْهَا وَقَالَ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ قَتَّاتٌ يَعْنِي نَمَّاماً وَقَالَ صلی الله عليه وآله يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ حَرَّمْتُ الْجَنَّةَ عَلَی الْمَنَّانِ وَالْبَخِيلِ وَالْقَتَّاتِ وَهُوَ النَّمَّام


خدای عزّ و جلّ می فرمايد: بهشت را بر چند گروه حرام كرده ام كه يكی از آنها سخن چين است .

بحار الانوار ج72 ص264

مرحوم شهيد ثانی روايتی نقل می كند كه رسولخدا صلّی اللّه عليه و آله و سلم فرمود :


أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَمَّا خَلَقَ الْجَنَّةَ قَالََ لَهَا تَكَلَّمِي فَقَالَتْ سَعَدَ مَنْ دَخَلَنِی ، قَالَ الْجَبَّارُ جَلَّ جَلَالُه وَعِزَّتِي وَجَلَالِي لاَ يَسْكُنُ فِيْكَ ثَمَانَيَّةَ نَفَرٍ مِنْ اْلنَّاسِ ... وَلَا قَتَّاتٌ وَهُوَ النَّمَّام .



هنگامی كه خدای عزّ و جلّ بهشـت را آفريد به او فرمود: سخن بگو. بهشت اين گونه سخن گفت : هر كس وارد بر من شود سعادتمند است . سپس خدای جبّار فرمود : به عزّت و جلالم سوگند هشت نفر در تو سكنی نمی گزينند كه يكی از آنها نمّام است

كشف الريبة ص42