خطبه شعبانیه

[گل مريم]

در میان روایات بسیاری که از معصومین علیهم السلام در بیان شان و منزلت ماه مبارک رمضان نقل شده است برای خطبه ای که نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آن را در آخرین جمعه ماه شعبان یکی از سال های بعد از هجرت ، به مناسبت فرا رسیدن ماه پر برکت رمضان ایراد فرموده اند ، شانی به سزاست و شاید در باب بیان فضیلت این ماه و شرح وظایفی که مسلمانان در آن به عهده دارند ، متنی به جامعیت خطبه یاد شده نداشته باشیم .

لذا ما در این مختصر ، ابتدا به نقل آن تبرک جسته و سپس مطالبی را درتوضیح برخی از بخش های مهم آن تقدیم می کنیم .


مرحوم سید بن طاووس - قدس الله نفسه الزکیة - در اقبال الاعمال از کتاب بشارة المصطفی لشیعة المرتضی نقل می کند :

حسن بن علی فضال از قول امام ابو الحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام و آن جناب از قول اجداد طاهرین خودنقل کرده است که امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیهما السلام فرمود :

روزی - آخرین جمعه ماه شعبان - رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برای ما خطبه خواند و چنین فرمود :

[گل مريم]

ایها الناس !
انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکة و الرحمة و المغفرة . شهر هو عندالله افضل الشهور ، و ایامه افضل الایام ، و لیالیه افضل اللیالی ، و ساعاته افضل الساعات . هو شهر دعیتم فیه الی ضیافة الله و جعلتم فیه من اهل کرامة الله .

ای مردم ! همانا ماه خدا همراه با برکت و رحمت و آمرزش ، به سوی شما روی آورده است . ماهی که نزد خداوند بهترین ماهها و روزهایش برترین روزها و شب هایش با ارزش ترین شب ها و ساعاتش با فضیلت ترین ساعات است . ماهی که شما در آن به مهمانی خدا دعوت شده و از سوی او به بزرگی و ارجمندی لیاقت یافته اید .



انفاسکم فیه تسبیح و نومکم فیه عبادة و عملکم فیه مقبول و دعاؤکم فیه مستجاب فاسئلوا الله ربکم بنیات صادقة و قلوب طاهرة ان یوفقکم لصیامه و تلاوة کتابه ، فان الشقی من حرم غفران الله فی هذا الشهر العظیم و اذکروا بجوعکم وعطشکم فیه جوع یوم القیامة و عطشه و تصدقوا علی فقرائکم و مساکینکم ووقروا کبارکم و ارحموا صغارکم و صلوا ارحامکم و احفظوا السنتکم و غضواعما لا یحل النظر الیه ابصارکم و عما لا یحل الاستماع الیه اسماعکم و تحننواعلی ایتام الناس یتحنن علی ایتامکم



نفس هایتان در این ماه تسبیح و خوابتان عبادت و عملتان پذیرفته و دعایتان مستجاب است . بنابراین ، با نیت های صادق و دل های پاکیزه از خدا بخواهید که شما را برای روزه این ماه و تلاوت کتابش توفیق دهد .

بی شک ، شقی و بدبخت کسی است که در این ماه بزرگ از آمرزش الهی محروم بماند . با گرسنگی و تشنگی خویش در این ماه ، گرسنگی و تشنگی روز رستاخیز را یاد آرید . به تهی دستان و مسکینانتان کمک کنید . بزرگسالانتان را احترام و خردسالانتان را مورد مهربانی قرار دهید . و به خویشاوندانتان احسان نمایید . زبانتان را حفظ کنید و چشم و گوشتان را بر آنچه نگاه کردن و گوش دادن به آن جایز نیست ببندید . بر یتیمان مردم ترحم و مهربانی کنید تا ایتامتان مورد ترحم و مهربانی دیگران قرار گیرند .

[گل مريم]

و توبوا الی الله من ذنوبکم و ارفعوا الیه ایدیکم بالدعاء فی اوقات صلواتکم ؛ فانها افضل الساعات ینظر الله عز و جل فیها بالرحمة الی عباده . یجیبهم اذا ناجوه و یلبیهم اذا نادوه و یستجیب لهم اذادعوه .

از گناهانتان به سوی خدا توبه آرید و دست هایتان را در اوقات نماز به درگاهش به دعا بلند کنید ، زیرا اوقات نماز برترین ساعات است . خدای عزوجل در اوقات یاد شده به بندگان خویش با مهربانی می نگرد . اگر آنها با او مناجات کنند جوابشان دهد و اگر او را صدا زنند لبیکشان گوید و اگر او را بخوانند دعایشان را اجابت کند .

[گل مريم]

ایها الناس! ان انفسکم مرهونة باعمالکم ففکوها باستغفارکم . و ظهورکم ثقیلة من اوزارکم فخففوا عنها بطول سجودکم . و اعلموا ان الله - تعالی ذکره - اقسم بعزته ان لا یعذب المصلین و الساجدین و ان لا یروعهم بالنار یوم یقوم الناس لرب العالمین

ای مردم ! شما در بند اعمال بد خویشید ، پس با استغفارتان خود را برهانید . پشت هایتان از بار گناهانتان سنگین است . پس با طولانی کردن سجده ها آنها راسبک کنید . بدانید که خدای تبارک و تعالی به عزت خویش قسم یاد کرده است که نمازگزاران و سجده کنندگان را شکنجه ندهد و آنان را در روز رستاخیز با آتش نترساند .

[گل مريم]

ایها الناس ! من فطر منکم صائما مؤمنا فی هذا الشهر کان له بذلک عند الله عتق رقبة و مغفرة لما مضی من ذنوبه . قیل : یا رسول الله ! و لیس کلنا یقدر علی ذلک فقال صلی الله علیه و آله و سلم : اتقوا النار و لو بشق تمرة ، اتقوا النار و لو بشربة من ماء .

ای مردم ! هر کس در این ماه روزه دار مؤمنی را افطار دهد ، پاداشش نزد خدا ثواب آزاد کردن برده ای و آمرزش گناهان گذشته اوست .
گفته شد : ای رسول خدا ! برخی از ما بر افطاری دادن قادر نیست .

پس آن جناب فرمودند : آتش را از خود دور کنید هر چند با نیمی از خرما ، آتش را از خود دور کنید هر چند با جرعه ای آب .

[گل مريم]

ایها الناس ! من حسن منکم فی هذا الشهر خلقه کان له جواز علی الصراط یوم تزل فیه الاقدام ، ای مردم ! از میان شما هر کس در این ماه خلقش را نیکو گرداند ، روزی که قدم ها بلغزند او بر صراط بگذردو من خفف فی هذا الشهر عما ملکت یمینه خفف الله علیه حسابه ، و هر کس در این ماه کار را بر فرمانبران و خدمتکاران خویش سبک کند ، خداوند حساب او را سبک گرداند . و من کف فیه شره کف الله عنه غضبه یوم یلقاه ، هر کس در این ماه شر خویش را از دیگران باز دارد ، خداوند در روز ملاقات ، غضب خویش را از او بازدارد ، و من اکرم فیه یتیما اکرمه الله یوم یلقاه ، و هر کس در این ماه یتیمی را گرامی بدارد ، خداوند در روز ملاقات او راگرامی خواهد داشت . و من وصل فیه رحمه وصله الله برحمته یوم یلقاه ، هر کس در این ماه به خویشاوندان خویش احسان کند ، خداوند در روز ملاقات ، او را با رحمت خود مورد احسان قرار دهد .

[گل مريم]

و من قطع فیه رحمه قطع الله عنه رحمته یوم یلقاه ، هر کس دراین ماه از خویشاوندان خود پیوند خویشی بگسلد ، خداوند در روز ملاقات ، رحمت خویش را از او ببرد . و من تطوع فیه بصلوة کتب الله له براءة من النار ،هر کس در این ماه نمازی مستحبی به جای آورد ، خداوند آزادی از آتش را برای او ثبت کند ، و من ادی فیه فرضا کان له ثواب من ادی سبعین فریضة فیما سواه من الشهور ، و هر کس در این ماه عمل واجبی را انجام دهد ، پاداش او ثواب کسی است که هفتاد واجب را در ماه های دیگر به جای آورد . و من اکثر فیه من الصلوة علی ثقل الله میزانه یوم تخف الموازین ،هر کس در این ماه بر من زیاد درود و صلوات بفرستد ، خداوند روزی که موازین سبک است ، میزان اعمال وی را سنگین گرداند و من تلا فیه آیة من القرآن کان له مثل اجر من ختم القرآن فی غیره من الشهور . و هر کس در این ماه آیه ای از قرآن تلاوت کند ، پاداش اوثواب کسی است که قرآن را در ماه های دیگر ختم نماید .

[گل مريم]

ایها الناس ! ای مردم ! ان ابواب الجنان فی هذا الشهر مفتحة ، به درستی که در این ماه درهای بهشت باز است ، فسلوا ربکم ان لا یغلقها علیکم پس از پروردگار خویش بخواهید که آنها را به رویتان نبندد ، و ابواب النیران مغلقة و درهای جهنم بسته است ، فسلوا ربکم ان لا یفتحها علیکم پس از او بخواهید آنها را به رویتان باز نکند ، و الشیاطین مغلولة و شیاطین زندانی اند ، فسلوا ربکم ان لا یسلطها علیکم .پس از او بخواهید که آنها را بر شما مسلط نسازد .

[گل مريم]

قال امیر المؤمنین علیه السلام : امیر المؤمنین علیه السلام می گوید :

فقمت و قلت : در این هنگام من بلند شده و عرض کردم :

یا رسول الله ، یا رسول الله !
ما افضل الاعمال فی هذا الشهر ؟ برترین اعمال در این ماه چیست ؟
فقال : آن جناب فرمودند :
یا ابا الحسن ، یا ابا الحسن !
افضل الاعمال فی هذا الشهر الورع عن محارم الله - عز و جل - ... ؛
برترین اعمال در این ماه ، خود داری و پرهیز از گناهان است . »