فعل منحوت چه فعليست؟

[سحر]

به نام خدا

فعل منحوت چه فعليست؟

[هندیانی]

به نام خدا

فعل منحوت چه فعليست؟

سلام بر شما

و با اجازه از استاد تسلیمی بزرگوار

در عربی علاوه بر افعال متعارف که مصدر ان ها از حروف الفبا گرفته می شود، به افعال دیگری نیز بر می خوریم که مصدر آن ها از اسم جامد دیگر یا از چند کلمه ( مرکب اضافی) یا از جمله گرفته شده است.
به چنین فعلی، فعل منحوت می گویند و غالبا بر وزن یکی از افعال ثلاثی مزید یا رباعی مجرد یا رباعی مزید ساخته می شود.

نحت در لغت به معنای تراشیدن است.

فعل منحوتی که مصدر آن از اسم جامد غیر مصدر گرفته می شود باید حاوی همه حروف اصلی مبدا اشتقاق خود) اسم جامد غیر مصدر) باشد:
مانند:

اصبحَ: داخل صبح شد
امسی: داخل عصر شد
قَشَّرَه: پوستش را کند
اسوَدَّ: سیاه شد
اخضَرَّ: سبز شد و ...

فَسُبْحَانَ اللَّـهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ ﴿١٧/روم﴾


فعل منحوتی که مصدر آن از چند کلمه ( مرکب اضافی) یا از جمله ( اسمیه یا فعلیه) ساخته می شود باید بیشتر حروف آن، از مبدا مورد نظر گرفته شود و حروف اخذ شده به صورت فعلی که بیانگر مضمون آن مبدا است در آید.
مانند:

کَبَّرَ: اللَّـهِ أَكْبَرُ
هَلَّل: لَا إِلَـٰهَ إِلَّا اللَّـهُ
و ...

بَسمَلَ: بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ
حَمدَلَ: الْحَمْدُ لِلَّـهِ

حَوقَلَ: لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّـهِ

حَسبَلَ: حَسْبِيَ اللَّـهُ

سَبحَلَ: سُبْحَانَ اللَّـهِ


زمخشری کلمه ی بُعْثِرَتْ را در آیه شریفه وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ ﴿٤﴾منحوت از بُعِثَ و اُثیرَ تُرابِها دانسته است.

منبع: صرف ساده استاد سید محمد رضا طباطبایی