درس سی و یک تکمیلی( بررسی آیات 84 و 85 سوره ی بقره)

[هندیانی]

سلام قرآن دوستان عزیز
عزاداری های شما قبول حق إن شاءالله و
حلول ماه مبارک ربیع بر شما دوستداران اهل بیت علیه السلام مبارک باد

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِ‌جُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِ‌كُمْ ثُمَّ أَقْرَ‌رْ‌تُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ ﴿٨٤﴾ ثُمَّ أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِ‌جُونَ فَرِ‌يقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِ‌هِمْ تَظَاهَرُ‌ونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَ‌ىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّ‌مٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَ‌اجُهُمْ ۚ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُ‌ونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَ‌دُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ وَمَا اللَّـهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٨٥﴾

[هندیانی]

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِ‌جُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِ‌كُمْ ثُمَّ أَقْرَ‌رْ‌تُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ ﴿٨٤﴾

«اخذنا»: گرفتيم.
«لاتسفكون»: نريزيد.
«ديار»: خانه‏ هاى مسكونى؛ به شهر و وطن و سرزمين هم گفته مى‏ شود.
«تشهدون»: گواهى مى‏ دهيد.(مجمع البیان)

و بیاد آورید زمانی را که گرفتیم پیمان محکم شما را، (پیمان محکم چی بود: ای که} نریزید خونهایتان را و خارج نکنید خودتان را از شهرهایتان .(فهمیدید و) سپس شما اقرار کردید و حال آن که شما گواهی می دهید.


تفسیر آیه از مجمع البیان:

«و اذ اخذنا ميثاقكم لاتسفكون دمائكم»
و [بياد آريد] هنگامى را كه از شما پيمان استوار گرفتيم كه «خون همديگر را مريزيد»
قرآن شريف پس از ترسيم عهدشكنى يهود، اينك پيمانى ديگر و پيمان‏ شكنى ديگرى از آنان را به تصوير مى‏ كشد.

عدّه ‏اى گفته‏ اند: منظور از «لاتسفكون دمائكم» اين است كه گروهى از شما خون گروهى ديگر را بر زمين نريزيد؛ چرا كه كشتن يك انسان، تنها ريخته‏ شدن خون او نيست، بلكه درحقيقت هم خون قاتل ريخته مى‏ شود و هم مقتول. و اگر همدين و همراه و هم‏ عقيده باشند كه كشته ‏شدن يك انسان، همانند كشته‏ شدن همه آنهاست،

همانگونه كه پيامبر گرامى(ص) فرمود: مردم باايمان در دگردوستى و مهر به يكديگر، بسان يك پيكرند؛ هرگاه عضوى از آن پيكر رنجيده و به تب و بيخوابى دچار شود، همه اعضا و اندامها احساس درد و رنج مى‏ كنند و براى زدودن آثار آن بسيج مى ‏شوند: «انّما المؤمنون فى تراحمهم و تعاطفهم بمنزلةالجسدالواحد...».

و برخى نيز برآنند كه منظور آيه شريفه اين است كه مبادا فردى از شما ديگرى را بكشد كه بناگزير به فرجام دردناك گناه خود گرفتار شود و جانش را از دست بدهد؛ چرا كه قاتل در همانحال كه كشنده ديگرى است، خون خويشتن را نيز برزمين مى‏ ريزد.

«ولا تخرجون انفسكم من دياركم»
و يكديگر را از خانه و سرزمين خود بيرون نرانيد [تا خانه ديگران را غصب كنيد]

دسته‏ اى گفته ‏اند: منظور اين است كه مرتكب جنايتى نشويد كه كيفر آن بيرون‏ راندن شما باشد.

«ثمّ اقررتم و انتم تشهدون»
پس شما به اين پيمان اقرار كرديد و خود به آن گواهى مى‏ دهيد

به اعتقاد برخى، منظور اين است كه شما گواهيد كه ما از گذشتگانتان پيمان استوار گرفتيم و آنان پذيرفتند كه چنين كارهايى را انجام ندهند.

و بعضى نيز گفته‏ اند: منظور از اقرار، رضايت و صبر در برابر آن است.

مفسّران در اينكه چه كسانى مخاطب جمله «و انتم تشهدون» هستند، ديدگاههاى متفاوتى دارند:

1. ابن عبّاس مى‏ گويد: منظور، يهود معاصر پيامبرند كه خدا آنان را بخاطر پايمال‏ ساختن مقررّات تورات - كه مدّعى پيروى از آن بودند - نكوهش مى‏ كند.

2. امّا «ابوالعاليه» مى‏ گويد: اين جمله درحقيقت خبرى است كه بصورت خطاب آمده؛ و معناى آن ممكن است اين باشد كه شما گواه بر خودتان هستيد كه اقرار و اعتراف به اين پيمان كرديد، و يا اينكه شما خود مى‏ بينيد چگونه خونها ريخته مى‏ شود و چگونه برخى ديگران را از خانه و كاشانه خويش مى‏ رانند.

[هندیانی]

و اما نکته های قواعدی و ترکیب این ایه

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِ‌جُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِ‌كُمْ ثُمَّ أَقْرَ‌رْ‌تُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ ﴿٨٤﴾

واو عاطفه هست.
إذ مثل ایات قبل گفتیم ظرف هست و منصوب و مفعول برای فعل محذوف أُذکروا
أخذنا جمله فعلیه فعل: أخذ فعل ماضی و نا فاعل و در محل رفع و میثاق مفعول و منصوب و کم ضمیر جمع مخاطب مضاف الیه و در محل جر
لاتسفکون و لاتخرجون هر دو فعل مضارع نفی هستند و فاعل هر دو واو و مفعول به ترتیب دماء و انفس و کم در هر دو مضاف الیه
که در ترجمه باید به صورت نمیریزید و خارج نمیکنید معنا شود ولی با توجه به سیاق جمله نریزید و خارج نکنید(نهی) معنا شده است.

من دیار جارو مجرور و متعلِّق به لا تخرجون و کم ضمیر و مضاف الیه و در محل جر است.

ثم حرف عطف

أقررتم باز هم جمله ی فعلیه و ماضی مخاطب هست. و فاعل تم
جمله ی أقررتم معطوف بر جمله ی محذوف تفّهمتم
واو حالیه

أنتم ضمیر و در محل رفع مبتدا

تشهدون خبر از نوع جمله ی فعلیه فاعل واو

جمله ی انتم تشهدون در محل نصب حال

پس در این آیه 5 جمله ی فعلیه + یک شبه جمله که چون متعلَّق فعل هست. جمله ی فعلیه به حساب میاد و یک جمله ی اسمیه دارد.

[هندیانی]

ثُمَّ أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِ‌جُونَ فَرِ‌يقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِ‌هِمْ تَظَاهَرُ‌ونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَ‌ىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّ‌مٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَ‌اجُهُمْ ۚ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُ‌ونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَ‌دُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ وَمَا اللَّـهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٨٥﴾

در این آیه جملات فعلیه:

تقتلون
تخرجون
تظاهرون
یأتوکم
تفادوهم
تؤمنون
تکفرون
یفعل
یردّون
تعملون

و جملات اسمیه:

انتم هؤلاء
هو محرم
علیکم اخراجهم
جزاء....خزی
ما الله بغافل

و شبه جمله ها:

منکم متعلِّق به محذوف صفت برای فریق
من دیار متعلِّق به تخرجون
علیهم متعلِّق به تظاهرون
بالاثم متعلِّق به محذوف حال از فاعل تظاهرون
علیکم متعلِّق به محرم
ببعض متعلِّق به تؤمنون
ببعض متعلِّق به تکفرون
منکم متعلِّق به محذوف حال از فاعل یفعل
فی الحیاة متعلِّق به خزی
إلی اشد متعلِّق به یردّون
بغافل در اینجا باء حرف زاید است و غافل در محل خبر
عما(عن + ما) متعلِّق به غافل

حالا شما بفرمایید شبه جمله ها کدام جمله ی فعلیه و کدام جمله ی اسمیه هستند؟؟

اسم های موصول و صله و عاید آن ها رو بنویسید؟

مضاف الیه ها را بنویسید؟

[هندیانی]

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

ثُمَّ أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِ‌جُونَ فَرِ‌يقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِ‌هِمْ تَظَاهَرُ‌ونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَ‌ىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّ‌مٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَ‌اجُهُمْ ۚ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُ‌ونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَ‌دُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ وَمَا اللَّـهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٨٥﴾


«تظاهرون»: همدست و همداستان مى‏ شويد و همكارى متقابل مى‏ كنيد.
«الأثم»: گناه و كار زشت و ناپسند.
«العدوان»: تجاوز و زياده ‏روى در ستم و بيداد.
«اسارى»: اسيران.
«خزى»: خوارى و رسوايى.(مجمع البیان)


سپس شما اینهایی هستید و می کشید خودتان را و بیرون می کنید گروهی را که از میان شما هستند از شهرهایشان در حالی که همدست می شوید همدیگر را بر علیه ایشان بوسیله ی گناه و دشمنی.
و اگر بیایند شما را در حالی که اسیران هستند، فدیه می دهید ایشان را و حال آن که آن،حرام شده است.(حرام شده) بر شما بیرون کردنشان.
پس آیا ایمان می آورید به بعضی این کتاب و کفر می ورزید به بعضی (دیگر)؟
پس نیست پاداش کسی که انجام می دهد آن(کار ) را از میان شما مگرخواری در زندگانی دنیا و در روز قیامت باز گردانده می شوند بسوی شدیدترین عقوبت ها و نیست خدا بیخبر از آن چه انجام می دهید

نکات مهم دیگر آیه:

تظاهرون در محل نصب حال از فاعل تخرجون
إن یأتوکم إن شرط جازم و یأتوکم جمله ی شرط و مجزوم (معنا مضارع التزامی= اگر بیایند شما را)
تفادوهم جواب شرط و مجزوم( معنا مضارع اخباری= فدیه می دهید ایشان را)

ما جزاء ما استفهام هست ولی با توجه به قاعده ی إلّا منفی معنی میشود. اگر استفهام معنا کنیم ما مبتدا می شود و جزاء خبر و خزی بدل میشود و معنای آیه اینطور:
پس چیست پاداش کسی که انجام میدهد آن را از میان شما جز خواری؟

ما الله بغافل ما شبیه لیس هست یعنی اسم مرفوع و خبر منصوب و حرف جر باء که سر خبر آمده زائد است.

[هندیانی]

خب قرآن دوستان عزیز بررسی آیات امروز هم به پایان رسید. اگر اشتباهی در ترکیب و ترجمه ی آیات بود و یا پیشنهاد و انتقادی دارید حتما در همین تاپیک مطرح فرمایید.
از همکاری شما صمیمانه تشکر میکنم
و بار دیگر حلول ماه ربیع و ماه صلوات بر پیامبر خوبی ها را تبریک عرض میکنم.

شادکام و موفق باشید

[عزیزانی]

ثُمَّ أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِ‌جُونَ فَرِ‌يقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِ‌هِمْ تَظَاهَرُ‌ونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَ‌ىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّ‌مٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَ‌اجُه مْ ۚ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُ‌ونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَ‌دُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ وَمَا اللَّـهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٨٥﴾

حالا شما بفرمایید شبه جمله ها کدام جمله ی فعلیه و کدام جمله ی اسمیه هستند؟؟

و شبه جمله ها:

منکم متعلِّق به محذوف صفت برای فریق: اسمیه
من دیار متعلِّق به تخرجون: فعلیه
علیهم متعلِّق به تظاهرون:اسمیه
بالاثم متعلِّق به محذوف حال از فاعل تظاهرون:اسمیه
علیکم متعلِّق به محرم:اسمیه
ببعض متعلِّق به تؤمنون:فعلیه
ببعض متعلِّق به تکفرون:فعلیه
منکم متعلِّق به محذوف حال از فاعل یفعل:اسمیه
فی الحیاة متعلِّق به خزی:اسمیه
إلی اشد متعلِّق به یردّون:فعلیه
بغافل در اینجا باء حرف زاید است و غافل در محل خبر
عما(عن + ما) متعلِّق به غافل:اسمیه

اسم های موصول و صله و عاید آن ها رو بنویسید؟

من:موصول اسمی-یفعل صله-هو مستتر عائد

ما:موصول اسمی-تعملون صله - هو مستتر عائد(اگر ما مصدری نباشد)

مضاف الیه ها را بنویسید؟

هم مضاف الیه دیار
القیامه مضاف الیه یوم
العذاب مضاف الیه اشد

[عزیزانی]

با تشکر وسپاس از استاد عزیزم ماه ربیع بر شما مبارک

[لاله مرداب]

بنام خداوند هستی بخش و مهربان

با سلام و خدا قوت خدمت استاد گرامی

ثُمَّ أَنتُمْ هَـٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِ‌جُونَ فَرِ‌يقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِ‌هِمْ تَظَاهَرُ‌ونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَ‌ىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّ‌مٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَ‌اجُهُمْ ۚ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُ‌ونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَ‌دُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ وَمَا اللَّـهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٨٥﴾



استاد اگه اشتباه نکنم شما فرمودید شبه جمله ای که متعلقش فعل باشه فعلیه میشه و اسم باشه اسمیه



منکم متعلِّق به محذوف صفت برای فریق اسمیه
من دیار متعلِّق به تخرجون فعلیه
علیهم متعلِّق به تظاهرون فعلیه
بالاثم متعلِّق به محذوف حال از فاعل تظاهرون اسمیه
علیکم متعلِّق به محرم اسمیه
ببعض متعلِّق به تؤمنون فعلیه
ببعض متعلِّق به تکفرون فعلیه
منکم متعلِّق به محذوف حال از فاعل یفعل اسمیه
فی الحیاة متعلِّق به خزی اسمیه
إلی اشد متعلِّق به یردّون فعلیه
بغافل در اینجا باء حرف زاید است و غافل در محل خبر اسمیه
عما(عن + ما) متعلِّق به غافل اسمیه


اسم های موصول و صله و عاید آن ها رو بنویسید؟


مَن يَفْعَلُ من موصول و یفعل صله و هو مستتر عایدش

مَّا تَعْمَلُونَ ما موصولی تعلمون صله و ه محذوف عایدش
مضاف الیه ها را بنویسید؟

أَنفُسَكُمْ= کم مضاف الیه

دِيَارِ‌هِمْ= هم مضاف الیه

خْرَ‌اجُهُمْ=هم مضاف الیه

الْكِتَابِ

الدُّنْيَا

الْقِيَامَةِ

الْعَذَابِ



استاد عزیز پیشنهاد می کنم یک آیه در هر درس باشه که از ابعاد بیشتری بررسی بشه.ممنون از زحمات شما.

[هندیانی]

سلام بر شما مسافر و لاله.ى مرداب عزيز
ممنونم از پاسخ سوال ها و
عيد به امامت رسدن امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشريف بر شما مبارك باد.

پاسخ ها درست بودند و مضاف اليه لاله ي عزيز كامل تر.

در رابطه با شبه جمله هايي كه متعلّٓق آن ها فعل است جمله ي فعليه بودن درسته ولي آنهايي كه اسم متعلّٓقشون هست در مورد اسميه بودن ان ها اختلافه كه إن شاء الله توضيح ميدم در فرصتي مناسب.

سلامت و موفق باشيد عزيزان