صله رحم، آثار و آسیب شناسی

[مهدی]

در عصر حاضر با گسترش خانواده هسته ای و ایجاد شهرنشینی به طور گسترده و دور شدن فاصله ها که به طور طبیعی باعث محوریت خانواده هسته ای و از میان رفتن خانواده گسترده شده، روابط خویشاوندی نیز تحت تأثیر این شرایط نسبت به گذشته کمرنگ شده است.

در گذشته، شکل خانواده گسترده مهم ترین شکل معمول خانواده ها بود و اعضای آن به راحتی از حال یکدیگر مطلع می شدند و به راحتی از آثار مثبت روابط خویشاوندی بهره مند بودند. خانواده گسترده خانواده ای بود که در آن چند نسل با یکدیگر زندگی می کردند؛ گسترش خانواده به طور عمودی با ورود عروس به خانه مرد و یا به طور افقی با افزوده شدن اقربا صورت می گرفت.

اکنون به دلیل تغییرات اجتماعی و اقتصادی، خانواده گسترده اهمیت و رواج گذشته را از دست داده و خانواده هسته ای که متشکل از زن و شوهر و احتمالاً فرزند یا فرزندانی چند است جایگزین آن شده که با جامعه جدید صنعتی نیز سازگارتر است. ولی آیا این شکل خانواده مترادف با گسستن روابط خویشاوندی و به تعبیر روایات اسلامی الزاما همراه با قطع رحم است؟

[مهدی]

در پاسخ باید گفت: هر چند امروزه به علت پیچیدگی های جوامع صنعتی نمی توان به دنبال خانواده گسترده بود، همچنین آغاز زندگی زن و مرد در خانه ای مستقل و دور از والدین، شکل گیری خانواده هسته ای نه قابل پیشگیری است و نه از نظر شرع و قانون امر نامناسبی تلقی می شود. اما با این حال حفظ و استمرار روابط خویشاوندی از اهمیت ویژه ای در زندگی افراد برخوردار است.

در آیات قرآن و روایات معصومین «علیهم السلام» نیز بر آثار مثبت این روابط و پیامدهای منفی قطع آن اشاره شده است؛ زیرا بر اساس تعالیم اسلامی تقویت خانواده هم شامل خانواده هسته ای و هم شامل خانواده گسترده می شود و اعضاء آن نسبت به یکدیگر به تناسب نوع نسبت و ارتباط، مسئولیت های اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، رفتاری و دینی دارند.

[مهدی]

بر این اساس اسلام، خانواده هسته ای را همراه با خویشاوندان در نظر می گیرد، این امر در حقیقت کمک به خانواده های کوچک و حمایت از آن هاست؛ زیرا هر فرد با ازدواج و تشکیل خانواده از حمایت های اجتماعی و عاطفی و مالی خانواده خود بی نیاز نیست. در واقع صله رحم حمایت همه جانبه از افراد خانواده و در نهایت کمک به سلامت و امنیت جامعه است؛ زیرا جامعه سالم فقط در پرتو خانواده سالم ممکن است.

برای اثبات این مطلب کافی است که نگاهی به روابط خویشاوندی در جهان غرب داشته باشیم. روابط خویشاوندی در غرب به دلیل وجود افکار فرد گرایانه بی ارزش و گاهی ضد ارزش تلقی می شود. فرزندان بعد از رسیدن به سن رشد از والدین خود جدا می شوند؛ این جدایی همراه با سردی روابط به گونه ای است که ممکن است حتی از مرگ یکدیگر غمگین نشوند.

وجود آسایشگاه های سالمندان، پرورشگاه ها و حتی شیرخوارگاه های فراوان از آثار وجود چنین روابطی است. در چنین محیطی با رشد و تربیت فرزندان بی عاطفه هر روز آثار قتل ها و جنایت ها و فحشا نیز افزایش می یابد.

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

[مهدی]

خاصيت قطع و صله رحم

نويسنده:محمد محمدي اشتهاردي
منبع:داستانهاي شنيدني از چهارده معصوم(عليهم السلام)


علي بن ابوحمزه (ره) از شاگردان امام كاظم (ع) بود، روزي امام كاظم (ع) به او فرمود: بزودي شخصي از مردم مغرب ، با تو ملاقات مي كند، و از تو درباره من سوالي مي كند در پاسخ بگو؛او امام ما است كه امام صادق (ع) او را به امامت بعد از خود تعيين نموده است ، و مسائلي از حلال و حرام مي پرسد، جواب مسائل او را بده . علي بن ابوحمزه گفت : نشانه آن مرد مغربي چيست ؟ امام كاظم (ع) فرمود: او بلند قامت و تنومند است و نامش يعقوب بن يزيد مي باشد كه رئيس قوم خود است ، اگر خواست ، نزد من بيايد، او را نزد من بياور. علي بن ابوحمزه (ره) مي گويد: كنار كعبه رفتم و مشغول طواف بودم ، ناگاه مرد بلند قامت و تنومندي نزد من آمد و گفت : مي خواهم درباره صاحب تو، سؤال كنم . گفتم : درباره كداميك از اصحاب ؟
گفت : درباره موسي بن جعفر (ع) گفتم : نامت چيست ؟ گفت : يعقوب بن يزيد گفتم : اهل كجا هستي ؟ گفت : اهل مغرب گفتم : چگونه مرا شناختي ؟ گفت : در عالم خواب ديدم ، شخصي به من گفت : با علي بن ابوحمزه ملاقات كن ، آنچه سؤال كردي ، از او بپرس ، جوياي حال تو شدم سرانجام در اينجا تو را پيدا كردم . گفتم : همين جا اندكي بنشين تا من طواف خود را تمام كنم و سپس نزد تو مي آيم ، طواف را به پايان رسانيدم و نزد يعقوب آمدم و با او مقداري گفتگو نمودم ، فهميدم كه مردي خردمند و هشيار است ، از من خواست او را به حضور امام كاظم (ع) ببرم ، او را به محضر امام ع آوردم . وقتي كه امام كاظم (ع) او را ديد، فرمود:

[مهدی]

اي يعقوب بن يزيد، ديروز آمدي ، و در فلان محل بين تو و برادرت ، درگيري شد و به همديگر ناسزا گفتيد، چنين برخورد و روش از دين من و دين پيروانم نيست ، و ما به هيچيك از شيعيان خود نگفته ايم كه رفتارشان چنين باشد، از خدا بترس ، بين شما بزودي (به خاطر قطع رحم) بر اثر مرگ جدايي مي افتد، برادرت در همين سفر، قبل از آنكه به وطن برسد مي ميرد، و تو از كرده خود پشيمان مي شوي ، شما قطع رحم نموده ايد و نسبت به همديگر قهر هستيد، خداوند عمر شما را كوتاه نمود. يعقوب گفت : اي پسر رسول خدا! تكليف من چه مي شود، و مرگ من كي فرا مي رسد؟ اما كاظم (ع) فرمود: مرگ تو نيز (به خاطر قطع رحم) فرا رسيده بود، ولي تو در فلان منزل ، نسبت به عمه ات صله رحم كردي ، خداوند بيست حج (سال) عمر تو را تاءخير انداخت . علي بن حمزه مي گويد: سال بعد، يعقوب را در مكه ديدم و به من خبر داد كه برادرم قبل از رسيدن به وطن از دنيا رفت و در همان راه ، او را دفن كردم.

راسخون