اسرار آفرينش كوهها

[گل مريم]

اينك درباره هر يك از موضوعات چهارگانه، به طور فشرده سخن مى‏ گوييم.



1. اسرار آفرينش كوهها


اسرار مرموز كوهها بيش از آن است كه در اين مقام بگنجد. تنها در آيه مورد بحث به راز مهمى اشاره مى‏ نمايد و مى‏ فرمايد:

كوهها بسان لنگرهاى كشتى، شما را از حركات ناموزون زمين حفظ مى‏ كند و مضمون همين آيه در سوره ديگر نيز وارد شده است.^{(نحل (16) آيه 15. )}


و در آيه ديگر، كوهها را ميخهاى زمين معرفى كرده و مى‏ فرمايد:
والجبال اوتاداً.^{( نبا (87) آيه 7. )}


اميرمومنان در نخستين خطبه نهج ‏البلاغه مى‏ فرمايد:
وتد بالصخور ميدان ارضه؛

زمين را با كوه از لرزش بازداشت.

[گل مريم]

برخى از سخنان اميرمومنان، كوهها به لنگر كشتى نيز تشبيه شده، چنان كه مى‏ فرمايد: وعدل حركاتها بالراسيات من جلاميدها؛^{(نهج ‏البلاغه، خ 91. )}

حركات زمين را وسيله لنگرهاىی از سنگ تعديل نمود.

در آيه مورد بحث، از كوهها به لفظ رواسى تعبير آورده كه جمع راسيه به معناى لنگر است.


در زبان عرب گفته مى‏ شود:

راست السفينه: اى وقفت على الانجر.

يعنى روى لنگر ايستاد و انجر همان معرب لنگر است.


بنابراين بايد ديد مقصود از لنگر بودن كوهها چيست، و چگونه كوهها براى زمين، حكم لنگر را دارند.

[گل مريم]

در اين نظرهاى مختلفى بيان شده است كه ما دو نظر را يادآورى مى‏ كنيم و معترفيم كه كشف اين راز، نياز به دقت بيشترى دارد، و شايد در آينده، بشر نحوه لنگر بودن كوهها را بهتر از اين دريابد.


1. ممكن است كه اين حركات ناموزون كه كوهها مانع از بروز آن است، معلول جاذبه نيرومند ماه باشد كه مى‏ تواند در پوسته زمين جزر و مدى مانند جزر و مد درياها به وجود آورده و همواره در حركت و اضطراب باشد.

ولى عامل مانع از بروز اين نوع حركات ناموزون، همان كوههاست، زيرا كوهها در حقيقت در حكم يك زره محكم فولادين را دارند كه دور تا دور زمين را احاطه كرده و با توجه به ارتباط و پيوندى كه از زير به هم دارند، يك شبكه نيرومند سر تاسرى را تشكيل مى ‏دهند.


اگر اين زره محكم و اين شبكه نيرومند، كره زمين را نپوشانده بود پوسته روى زمين از يك قشر نرم و لطيفى همچون خاك و شن تشكيل يافته بود، مسلما به آسانى تحت تاثير جاذبه نيرومند ماه واقع مى‏شد و حركات ناموزونى مانند جزر و مد درياها در آن به وجود مى ‏آورد. با اين كه قشر محكمى پوسته زمين را پوشانيده، باز حركات خفيف جزر و مد در آن پيدا مى‏ شود و هر بار حدود سى سانتيمتر پوسته زمين به تدريج بالا و پايين مى‏ رود.^{( قرآن و آخرين پيامبر، ص 185. )}


2. ممكن است عامل اين حركات ناموزون، همان مواد مذابى باشد كه هسته مركزى زمين را تشكيل مى‏ دهد و دل زمين مملو از گازهاى متراكمى است كه با شدت هر چه تمام‏تر بر آن فشار مى‏ آرود. زلزله ‏هاى خطرناكى كه ضررهاى جبران ناپذيرى به وجود مى ‏آورد، به عقيده گروهى از دانشمندان، نتيجه عمل حرارت و گازهاى درونى است كه با شدت خارج مى‏ شوند.


در اين صحنه متلاطم، يگانه عاملى كه از متلاشى شدن و تفرق قطعات زمين مانع مى‏ گردد، همان كوههاست، زيرا ريشه ‏هاى كوههاى سنين كه در اعماق زمين فرو رفته و قطعات زمين را در بر گرفته و آنها را به هم اتصال مى‏ دهد، و بسان ميخها كه قطعات تخته را به هم متصل مى‏ سازد و از انفكاك و جدايى جلوگيرى مى‏ كند، قطعات زمين را از تفرق و پاشيدگى باز مى‏ دارد.

شايد آيه والجبال اوتاداً^{( نبا (78) آيه 7. )}

كوهها را ميخهاى زمين قرار داديم.


اشاره به همين حقيقت باشد كه بيان گرديد.

[گل مريم]

اميرمومنان در ستايش و بيان عظمت كاخ آفرينش چنين مى‏ فرمايد:

ووتد بالصخور ميدان ارضه؛^{( نهج ‏البلاغه، خ 1. )}

زمين را با كوههايى كه حكم ميخ را دارند، از لرزش بازداشت.


و يا در جاى ديگر مى‏ فرمايد:

و عدل حركاتها بالراسيات من جلاميدها؛^{( همان، خ 91. )}

حركات زمين را به وسيله كوههاى استوار كه از صخره ‏هاى بزرگ تشكيل يافته ‏اند، تعديل نمود.


شايد فرموده على (عليه السلام) ناظر به اين حقيقت باشد، تو گويى كه كوهها بسان لنگر كشتى است كه حركات آن را تعديل مى‏ نمايد.

يك اعجاز علمى قرآن‏