پندهای پیامبر اکرم (ص) به ابوذر غفاری

[فاطمه]

پندهای پیامبر اکرم به ابوذر غفاری
خيرالله سليم زاده‏



بسم الله الرحمن الرحيم‏

كتابى كه پيش روى شماست گرانمايه پيامبر اكرم، خاتم الانبياء (ص) خطاب به ابى‏ذر غفارى رضوان الله تعالى عليه - كه يكى از اصحاب باوفا و پا برجاى آن بزرگوار بوده است و حِكم و مواعظ سودمند و پند و اندرزهاى بسيار مفيد براى همه مسلمانان در آن نهفته است - مجدداً با ترجمه‏اش چاپ مى‏شود. در اين ترجمه از كتاب عين‏الحياة علامه مجلسى، و از ترجمه دانشمند گرامى مستطاب آقاى تجليل تبريزى (زيد عزه) كمك گرفته‏ام و اصل عربى اين حديث را به جهت صحت متن و مصونيت از اشتباه و غلط با چند كتاب از كتب معتبره علماء سلف و بزرگ شيعه اماميه اثناعشريه تطبيق و تصحيح نمودم و در موارد اختلاف در تعبير عبارت اصل حديث در اين چند كتاب، نسخه بدلها را مابين دو پرانتز ذكر كرده‏ام ولى در ترجمه حديث، جمله‏ها و كلماتى كه مابين دو پرانتز قرار گرفته است غالباً براى توضيح است.
اميد است كه اين جزوه مورد استفاده عموم مؤمنين و اهل دين و پيروان سيدالمرسلين و ائمه معصومين صلوات الله عليهم اجمعين واقع گردد و همه از آن بهره‏هاى معنوى دنيايى و آخرتى برگيرند. ان شاء الله تعالى.
لازم به تذكر است كه تجزيه اين كلام نورانى كه در ضمن 147 شماره ارائه گرديده از بعض نويسندگان است و مستند به اصل حديث نمى‏باشد.

العبد خيرالله سليم زاده‏


مقدمه حديث‏

مرحوم شيخ طوسى در كتاب (امالى) جلد دوم چاپ نجف صفحه 138 - 152 و مرحوم شيخ طبرسى در كتاب (مكارم الاخلاق) چاپ بيرون صفحه 445 - 471 باب 12 فصل 5 و مرحوم ورام بن ابى فراس در كتاب (مجموعه ورام) چاپ ايران قم در سنه 1375 صفحه 273 - 284 و مرحوم مجلسى در كتاب (بحارالانوار) چاپ ايران جلد 77 صفحه 74 - 91 باب 4 حديث 63 و در كتاب (عين‏الحياة) (كه همه‏اش از اول تا آخر شرح همين حديث ابى‏ذر است) همه ابن بزرگان در اين كتابهاى خود مسنداً و مجموعه ورام مرسلاً از ابوذر غفارى (رضوان الله تعالى عليه) روايت كرده‏اند كه ابوذر گفت من داخل شدم در اوائل يك روز در مسجد پس به جز پيامبر اكرم (ص) و على (ع) كه در كنار آن حضرت بودند، هيچ كس ديگرى را در آنجا نديدم، پس من خلوت مسجد مغتنم شمردم و عرض كردم يا رسول الله (ص) پدر و مادرم فداى تو باد، سفارشى به من بفرماييد كه خدا مرا به آن سفارش نفع رساند.
پس آن حضرت فرمودند: (مطالبى را كه ترجمه ظاهرش چنين است) تو را سفارش خواهم كرد و چه بسيار گرامى و پسنديده‏اى تو در نزد ما اى ابوذر تو از ما اهل بيت مى‏باشى و همانا كه من تو را به دستور و پندى (عظيم) سفارش مى‏كنم پس تو آن را (در فكر و عمل خود) حفظ كن (نگهدارى نما) كه آن جامع (دربردارنده) همه راههاى خير (و خوبى نجات است) پس اگر تو آن را (در ذهن و در كار خود) حفظ كنى و (بدان عمل نمايى) برايت بهره‏اى عظيم (از رحمت الهى خير دنيا و آخرت) خواهد بود.

[فاطمه]

1 – خدا را چنان بندگی کن که گویا او را می بینی.

يا اباذر: اعبدالله كانك تراه، فان كنت لاتراه فانه يراك.
اى ابوذر: خدا را چنان بندگى كن كه گويا او را مى‏بينى، پس اگر تو او را نمى‏بينى او تو مى‏بيند.



2 – خدای بزرگ اهل بیت مرا در میان امت من بمانند کشتی نوح گردانیده است.

و اعلم يا اباذر: ان الله عزوجل جعل اهل بيتى فى امتى كسفينة نوح من ركبها نجى و من رغب عنها غرق،⁽¹⁾ و مثل باب حطة⁽²⁾فى بنى اسرائيل من دخله كان امناً.

بدان اى ابوذر: كه خداى عزيز و بزرگ اهل بيت مرا در ميان امت من بمانند كشتى نوح گردانيده است، هر كس در آن سوار شد از هلاكت رست و هر كس از آن روى بگردانيد غرق گشت. همچنين مانند درب حطه در ميان بنى‏اسرائيل كه اگر كسى از آن وارد مى‏شد از عذاب خدا ايمن مى‏گشت.




3 – نعمت تندرستی و فراغت.


يا اباذر: احفظ ما اوصيك به تكن سعيداً فى الدنيا و الاخرة يا اباذر: نعمتان مغبون فيهما كثير من الناس، الصحة و الفراغ.
اى ابوذر: پندهاى مرا نگهدارى (و مراعات) كن تا در دو جهان سعادتمند گردى، اى ابوذر: بسيارى از مردم در مورد دو نعمت مغبون هستند (از آن قدردانى و استفاده خوب نمى‏كنند) تندرستى و فراغت (بال).



4 – پیش از آنکه پنج چیز به تو روی آورد، پنج چیز را غنیمت شمار.


يا اباذر: اغتنم خمساً قبل خمس، شبابك قبل هرمك، و صحتك قبل سقمك، و غناك قبل فقرك، و فراغك قبل شغلك و حيوتك قبل موتك.
اى ابوذر: پيش از آنكه پنج چيز به تو روى آورد، پنج چيز را غنيمت شمار (از آنها استفاده شايسته كن)، جوانى را پيش از پيرى، تندرستى را پيش از بيمارى، توانگرى را پيش از پريشانى و فراغت را پيش از گرفتارى و زندگى را پيش از مرگ.

   

1 - ظاهراً اشاره به آيه 40 سوره هود، و اهلك الّا من... و آيه 119 و 120 سوره شعراء ...ثم اغرقنا...
2 - ظاهراً اشاره است به آيه 58 و 59 سوره بقره... و و قولوا حطة و آيه 161 و 162 سوره اعراف ...و قولوا حطة...

[فاطمه]

5 – مبادا به درازی آرزو، کارهای شایسته را به تأخیر افکنی.
َ

يا اباذر: اياك و التسويف باملك، فانك بيومك و لست بما بعده، فان يكن غد لك فكن فى الغد كما كنت فى اليوم، و ان لم يكن غد لك لم تندم على ما فرطت فى اليوم.
اى ابوذر: مبادا به درازى (و طول) آرزو، كارهاى شايسته را به تأخير افكنى، زيرا كه تو اكنون همين امروز را دارى نه ما بعد آن را پس اگر فردايى داشتى در آن نيز بمانند امروز باش، و اگر فردايى برايت نبود پشيمانى امروز را نخواهى برد كه در آن كوتاهى كرده ‏اى.
6 – چه فراوانند کسانی که صبح را به شام نمی رسانند.


يا اباذر: كم من مستقبل يوماً لايستكمله و منتظر غداً لايبلغه.
اى ابوذر: چه فراوانند كسانى كه صبح را به شام نمى‏رسانند و چه فراوان كسانى كه به انتظار فردا هستند ولى به آن نمى‏رسند.


7 – فریبکاری آرزو

يا اباذر: لو نظرت الى الاجل و مسيره لابغضت الامل و غروره.

اى ابوذر: اگر به اجل نگرى و ببينى كه به سويت مى‏آيد هر آينه آرزوها و فريبكارى آن را دشمن خواهى داشت.