اخلاق اسلامی در کار

[مهدی]

انگیزه هر کار اجتماعی پیوند ویژه‌ای است که بین متصدی انجام کار و مراجعه کننده برقرار می شود و در تمام جهات تابع همان پیوند خواهد بود به بیانی اگر آن ارتباط سالم باشد، کار سالمی صورت می‌پذیرد و اگر این پیوند ناسالم باشد، کاری ناسالم به وجود می آید. اگر پیوند یادشده امری قراردادی و اعتباری باشد، سلامت کارهای تابع آن در محدوده سلامت اعتبار و قرارداد خواهد بود و اگر پیوندی تکوینی باشد، سلامت کارهای تابع آن در محور سلامت تکوین و تحقق آن قرار خواهد گرفت.
بر این اساس رابطه بین متصدی انجام کار و مراجعه کننده در نظام اسلامی، تنها حول محور قرارداد و اعتبار اداری نمی گردد، چون انگیزه در این نظام، همانا صیانت پیوند با خداوند است که همگان با ذات اقدسش ارتباط وجودی دارند و اگر مسائل دیگری مانند استخدام، ریاست، معاونت و ... مطرح است، فقط به منظور ایجاد نظم صوری در جامعه است و گرنه تنها عامل ارتباط بین افراد مسلمان در نظام اسلامی، حفظ پیوند بندگی با خدای سبحان است. این پیوند مقدس در صورتی یافت می شود و می ماند که هم اصل کار مطابق با دستور وحی آسمانی باشد، یعنی کار حلال و عمل مشروع باشد و هم انجام آن برای تحصیل رضای پروردگار بوده، هدفی غیر از تقرب به خداوند در قلب متصدی مربوطه راه پیدا نکند .
اگر کار مشروع نبود یا بر فرض مشروعیت آن انگیزه متصدی مربوطه تحصیل خرسندی خداوند متعال نبود بلکه بر اساس روابط قراردادی صورت پذیرفت، همانند سرابی خواهد بود که هرگز تشنه مقام و نیازمند به کمال را سیراب نمی کند و در قیامت که روز ظهور پیوند حقیقی و گسستن ارتباط قراردادی و اعتباری است و متصدیانی که پایه کارشان بر اساس مشروعیت آن و تحصیل رضای الهی بوده، و کارمندانی که کارشان نامشروع یا هدفشان رسیدن به مقام و حفظ پیوند قراردادی بوده، غمگین هستند، زیرا آنچه را که حق و صواب بوده فراهم نکرده اند تا بماند و سودمند باشد و آنچه فراهم کرده اند باطل و ناپایدار بوده و با فرارسیدن روز حقیقت، رخت بربسته است .
به منظور بهتر آشنا شدن با دستورات سودمند اسلامی چه از لحاظ رعایت اصل تعهد و میثاق اداری و چه از جهت مراعات اصل تادب و سنت انسانی ،بعضی از آیات الهی و نیز برخی از سخنان نورانی انسان های اسوه و ملکوتی را نقل می کنیم:

[مهدی]

1- لزوم رعایت تعهد و میثاق
تعهد ایجاب می کند که انسان متعهد، خود را وامدار عهد خویش بداند و به آن بدون هیچ کاستی وفا کند .
"یا ایها الذین آمنوا او فوابالعقود"(1) ای کسانی که به خداوند ایمان آوردید.به عقد و عهد خود وفا کنید .
"والموفون بعهدهم اذا عاهدوا...(2)نیکان کسانی هستند که به عهد خود وفا می کنند و رعایت تعهدهارا همانند عبادت خداوند گرامی می دارند .
"و اوفوابالعهد ان العهد کان مسئولا"(3) به میثاق خود عمل نمایید و به آن وفا کنید ، زیرا هنگام محاسبه الهی رعایت عهد مورد سوال قرار می گیرد .
در این جهت، فرقی بین عهد با خدا و عهد با بندگان وی نیست . پس متصدی اسلامی که متعهد به انجام خدمات صادقانه است. در قیامت مسئول خواهد بود .

[مهدی]

2- لزوم ادای امانت و حرمت خیانت
قبول سمت و پست به منزله پذیرش امانت جامعه به شمار می رود و ادای امانت واجب و خیانت به آن حرام است :
"انالله یامرکم ان تودو الامانات الی اهلها"(4) خداوند به شما امر می کند که هر گونه امانت را به صاحب آن برگردانید، خواه امانت‌های ‌مادی باشد ، خواه معنوی، خواه به شخصیتهای حقیقی باشد، خواه‌ به شخصیت های حقوقی .

[مهدی]

3- پرهیز از مال حرام و رشوه
هر متصدی مسئول است برای تعهد معین، کار مباح مخصوص به حوزه وظیفه خود را انجام دهد و اگر به عمد از انجام آن امتناع کرد، حقوقی که دریافت می کند حرام است. همچنین اگر بخواهد برای تضییع حق دیگران یا احقاق باطل و ابطال حق، مالی را از مراجعه کننده بگیرد، کار حرامی کرده است .
" و لا تامکو اموالکم بینکم بالباطل و تدلو ابها الی الحکام لتالکوا فریقا" من اموال الناس بالاثم و انتم تعلمون "(5) اموال خود را به باطل که خارج از محور دین و قانون الهی است مصرف نکنید و آنها را عمدا" به قاضیان و حاکمان ندهید تا از رهگذر این کار حرام مقداری از اموال و حقوق دیگران را به چنگ آورید .

[مهدی]

4- قوام به قسط و عدل بودن

گرچه بر هر مسلمانی‌لازم است‌که عادل باشد و به قسط قیام کند ، اما متصدیان نظام اسلامی - مخصوصا " عهده داران سمت قضا و داوری- باید بیش از دیگران به ملکه فاضله عدالت منصف باشند. لذا قرآن کریم درباره آنان چنین فرموده است :
"یا ایهاالذین آمنوکونوا قوامین بالقسط"(6)ای مومنین برای اقامه قسط و عدل، قوام باشید یعنی شدت قیام و ایستادگی را رعایت کنید .

[مهدی]

5- پرهیز از تشویق و پاداش ناروا
گرچه ترغیب خدمتگزاران راستین لازم و تکریم متصدیان امین و متعهد، سودمند است اما توقع نابجا و انتظار بی مورد کسی که کاری انجام نداده و دوستدار تشویق و ستایش است، مایه عذاب وی خواهد بود. "لاتحسین الذین یفرحون بما اتواو یحبون ان یحمدوابمالم یفعلوا فلا تحسبتهم بمفازه من العذاب و لهم عذاب الیم "(7) مپندارید کسانی که به آنچه کرده اند (کم کاری و نفاق و عدم حضور در صحنه و ...) خوشحالند و دوست می دارند که در قبال کارهای نکرده ستایش شوند و از عذاب الهی رهایی یابند بلکه برای آنان عذابی است دردناک .

[مهدی]

6- خطر جاه دوستی و مال خواهی

فرزانه کسی است که وسیله را هدف نپندارند و غیر از هستی محض و لقای خداوند، که همان حقیقت هستی است، هر چیز دیگری را وسیله بداند و به چیزی که گذرا است دل نبندد، زیرا خطر مال دوستی و جاه طلبی به قدری زیاد است که اگر کسی به آن مبتلا شد ،چیزی از ایمان او باقی نمی ماند .
پیامبر اکرم (ص) به ابوذر – صحابی نامور و مبارز نستوه و زاهد شب و شیر روز – چنین فرمود :
دوستی مال و جاه، دین مرد را بیش از آن اندازه می برند که دو گرگ خون آشام شبانه به آسایشگاه گوسفندان حمله برند و در بامداد چیزی از آن رمه باقی نگذارند . اگر متصدی برای به دست آوردن جاه یا برای حفظ آن کوشش کند از آسیب آن مصون نخواهد ماند(8).

امید است همگان از توفیق خدمت به بندگان خدا برخوردار و از لغزش های اخلاقی و اجتماعی برکنار باشیم .

   

مراجع:
1- سوره مائده، آیه 1
2- سوره بقره، آیه 177
3- سوره اسراء، آیه 34
4- سوره نساء، آیه 58
5- سوره بقره، آیه 188
6- سوره مائده، آیه 6
7- سوره آل عمران، آیه 188
8- بحار، چاپ بیروت، جلد 74، صفحه 80
برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی نواندیشان صنعت ایران

[سجادی]

بسم الله الرحمن الرحیم

با سپاس از مطلب کاربردی تان ؛

به نظرم یه وقت هایی یادمان می رود صدقه بدهیم ؛ ناگهان خدا بنده ای از بندگانش را به سوی مان می فرستد تا

نیازش را برآورده سازیم و برآورده ساختن نیاز او همان صدقه است .

مسئولین ، هر روزی که کار مراجعین را انجام دهند ان روز صدقه شان را پرداخت کرده اند و

آثار پرداخت صدقه را نیز دریافت خواهند کرد .