ارزش وقت در اسلام

[مشعشع]

فرصت­ها چون ابر در گذر هستند، باید قدر زمان را دانست. امروز بیشتر وقت بشر صرف استفاده از تکنولوژی می­شود. اگرچه بسیاری از این موارد برای بشر سود بخش است، اما گاهی نه تنها سودی ندارد، بلکه باعث ضرر و زیان در زندگی نیز می­شود. انسان امروز غرق در لذت­ها و در حال از بین بردن لحظات عزیز و گرانقدر عمر است. اسلام به دلیل ارزشی که برای حیات انسان دارد او را به استفادۀ صحیح از وقت تشویق کرده است.

[مشعشع]

از پیامبر نقل شده است که حضرت رسول فرمودند:
در روز رستاخیز هیچ بنده­ای نمی­تواند قدمی حرکت کند تا اینکه از او پرسش می­شود.
۱- عمرش را در چه چیز صرف کرده است؟
۲- جوانیش را در چه چیزی از بین برده و یا از عهدۀ آزمایش جوانی چگونه برآمده است؟
۳- مالش را ازکجا اندوخته و در چه راهی خرج کرده است؟
۴- چه کسی را به پیشوایی قبول کرده و از او پیروی کرده است؟
در روز قیامت هر کس را به پیشوایانشان می­خوانیم. (تاریخ یعقوبی ج۲ص۷۹-۷۸)
و یا در حدیث دیگر از حضرت محمد به ابوذر سفارش شده است که: «ای اباذر، ۵ چیز را پس از ۵ چیز غنیمت بشمار: جوانی­ات قبل از پیری­ات، تندرستی­ات قبل از بیماری­ات و بی­نیازی­ات پیش از نیازمندی­ات، آسوده خاطری­ات پیش از دل مشغولی­ات و زندگی­ات قبل از مرگت.» (مکارم الاخلاق ص۴۹۵)

[مشعشع]

انسان باید از تمام فرصت­هایی که دارد کمال بهره­وری را ببرد و از آن استفاده کند. علت بسیاری از مشکلات انسان­هاآن بوده است که قدر وقت را ندانسته­اند و از آن استفاده نکرده­اند: فرصت مطالعه، فرصت سفر، درس خواندن و….
در حدیثی از پیامبر نقل شده است: «به راستی عمر محدود چه حد و نهایت معنی است که هرگز ازآن حد تجاوز نکند که برای هرشخص معین و مقدر است، پس پیش از سپری شدن عمر به عمل بشتابید.» (بحارالانوارج۷۷ص۱۷۹)
عمر انسان بسیار باارزش است، بسیاری از چیزهای از دست رفته را می­توان دوباره به دست آورد، اما عمر از دست رفته بازنمی­گردد.
از حضرت علی نقل شده است که فرمودند: «به درستی که وقت­های تو جزو عمر تو هستند، پس از برای خود وقتی را به سر مبر، مگر آنکه تو را به سعادت برساند.» (عزرالحکم ج۲ص۶۰۷)
هر نفسی که انسان می­کشد، او را به سوی پیری می­برد، پس بهتر است قدر لحظات را بدانیم تا پس از گذر زمان حسرت نخوریم.

به تعبیر امام علی: «نفس زدن انسان در واقع گام برداشتن به سوی مرگ است.» (عزرالحکم ج ۶ ص۱۷۰ شماره ۹۹۵۵)

[مشعشع]

علل اتلاف وقت:


یکی از دلایل اتلاف وقت به تأخیر انداختن است، امروز و فردا کردن­ها و کارهای امروز را به فردا محول کردن انسان را دچار تأسف و حسرت می-کند.
امام علی می­فرمایند: «هر که فرصت مناسبی را از دست بدهد، باید اطمینان داشته باشد که وقت دیگر به دست نمی­آید.» (عزرالحکم ج۵ص۳۷۰)
و یا امام باقر می­فرمایند: «از کوتاهی کردن به هنگام فراهم آمدن فرصت پرهیز کنید، این میدانی است که به زیان اهل خود جریان دارد.» (تحف العقول ص۲۹۵)
و یا از امام صادق نقل شده است که فرمودند: «مبادا که برای پرداختن به عمل امروز فردا کنید، هر وقت برایتان امکان پیدا شد، به کار برخیزید.» (تحف العقول ص۱۱۷)

[مشعشع]

بیکاری:


از دیگر عوامل تضییع وقت بیکاری است، انسان­های بیکار که به هیچ فعالیتی مشغول نیستند، موفق نمی­شوند و هر لحظه در حال از دست دادن فرصت­ها هستند.
از حضرت علی نقل شده است: «وقت را با کار غنیمت بشمار.» (عزرالحکم ج۲ص۵۰۷)
پرداختن به کارهای بی­اساس و بی فایده:
از دیگر موارد از بین رفتن فرصت­ها پرداختن به کارهای غیر اساسی است.
پیامبر فرمودند: «از نیکی مرد دست برداشتن از آن کاری است که سودی ندارد.» (بحارالانوار ج۷۱ص۲۷۷)
و یا حضرت علی فرمودند: «خوش به حال کسی که به کار بندد همت خود را به آنچه به کارش می­آید و تلاش کند برای رستگاری­اش.» (عزرالحکم ج۴ص۲۳۹ ح۵۹۴۵)

[مشعشع]

خواب زیاد:


خواب زیاد فرصت­ها را کم می­کند و انسان را از انجام فعالیت­ها باز می­دارد.
امام سجاد می­فرمایند: «به­راستی، خداوند بندۀ پرخواب را دشمن می داند مانند بندۀ بیکار.» (من لا یحضر الفقیه ج۳ص۱۰۳)
و یا از حضرت علی نقل شده است که فرمودند: «خواب قرض بدی است، عمر انسان را فانی می­کند و اجر بسیار را از بین می­برد.» (عزرالحکم ج۳ص۲۵۷)

[مشعشع]

به گذشته ­ها پرداختن:



از دیگر مواردی که باعث می­شود انسان دچار خسارت شود فکر کردن به گذشته است .از گذشته باید درس گرفت، اما نباید اندوهناک بود و غصه خورد و باید آن را رها کرد؛ انسان باید از گذشته درس بگیرد، در زمان حال زندگی کند و به آینده فکر کند.
استفاده از تندرستی:

انسان تندرست فرصت­های بیشتری دارد و بهتر می­تواند فعالیت کند و به انجام کارهای مختلف بپردازد.
امام حسن می­فرمایند: «با تن سالم در مدت عمر خود به عمل شتاب کنید.» (تحفه العقول ص۲۴۳)
و یا از امام باقر نقل شده است که فرمودند: «در تندرستی بیش از بیماری و در نیرومندی بیش از توانایی و در زندگی بیش از رسیدن مرگ برای خود چیزی فراهم آور.» (الحیاۀ ج۱ص۳۸۱)
در اسلام هر چیزی که عمر انسان را به بطالت هدر دهد، ناپسند است. اسلام برای پیشرفت انسان­ها ارزش بسیاری قائل شده است. انسان برای رشد و تعالی خود باید از تمام فرصت­ها بهره ببرد.
در قرآن آمده است: «ای کسانی که ایمان آورده­اید، اموال و اولادتان شما را از ذکر خدا به خود مشغول ندارد، که اگر چنین کند، زیانکار است.» (منافقون: ۶۳)
و یا پیامبر فرمودند: «مهربانی و عطوفت بر همسر و فرزندانت تو را وادار به ارتکاب گناهان و کارهای حرام نگرداند.» (مکارم الاخلاق ص۴۵۷)
امام باقر می­فرمایند: «ای طالب اهل علم، اهل و مال تو را از خود باز ندارند، سرانجام روزی از آن مال یا اهل جدا خواهی شد، مانند مهمانی که از نزد آنها برود، آنگاه از نزد ایشان به سوی غیر ایشان انتقال یابد و دنیا و آخرت هرکدام منزلی است که از آن به جای دیگر نقل مکان می­کنی و آنچه بین مرگ و برانگیخته شدن است به بی­خوابی ماند که لحظه­ای چشم ببندی و بعد بیدار شوی.» (امالی طوسی ج ۲ص۱۵۷-۱۵۸)

[مشعشع]

پرهیز از مال اندوزی:


از دیگر مواردی که باعث تلف شدن عمر می-شود مال­اندوزی و حرص است. انسان­هایی که حرص بسیار می­خورند و ثروت بسیار می­خواهند، هرگز آرامش نخواهند دید.

حضرت علی می­فرمایند: «برای دیگران خزانه­دار نباش.» (نهج­البلاغه فیض­الاسلام ص۹۲۱-۹۲۲)
انسان باید برای کسب روزی و درآمد تلاش کند، اما این تلاش نباید او را از خداوند دور نگه دارد و مشغول سازد.
پیامبر می­فرمایند: «خداوند می­فرمایند: ای فرزند آدم، هر روز روزی­ات می­دهم، با این وجود ناراحت می­شوی؛ حال آنکه هر روز از عمرت کم می­شود، اما خوشحال می­شوی. تو به آن چیز که احتیاج داری که تو را کفایت کند، اما چیزی می­خواهی که تو را به سرکشی وا می­دارد؛ نه به کم قانع می­شوی و نه از بسیار سیر می­شوی.» (بحارالانوار ج۷۷ص۱۷۹)
در اسلام انسان شکست­خورده فقط ورشکستۀ مالی نیست، حتی اگر لحظه­ای از عمر هدر رود، مورد نکوهش است و اینگونه انسان فردی شکست­خورده است.
امام حسین فرمودند: «فریب­خورده کسی است که لحظه­های پیاپی و ساعتی پس از ساعت دیگر از عمرش را بیهوده تلف کند.» (هعانی الاخبار ص ۳۴۲)
ویا امام صادق منقول است که فرمودند: «هر که دو روزش باهم برابر باشد، ضرر کرده است و کسی که فردایش بدتر از امروزش باشد، در فتنه افتاده و فریفته شده است وکسی که کاستی در وجودش راه پیدا کند و نقصش ادامه پیدا کند، چنین کسی مرگ برایش بهتر است.» (بحارالانوار ج۷۸ص۲۷۷)

[مشعشع]

قدر دانستن وقت و خردمندی:


انسان­های خردمند که از فرصت­های خود بهره می­برند و آن را هدر نمی­دهند، انسان-هایی باتقوا وخردمند هستند.
از امام علی نقل شده است: «برای پرهیزگار سه علامت است: خالص کردن عمل، کوتاه کردن امید و غنیمت شمردن مهلت.» (عزرالحکم ج۵ص۴۷شماره۷۳۷۰)
و یا از حضرت علی نقل شده است که فرمودند: «روزهای سلامتی را بیش از بیماری غنیمت شمارید و روزهای جوانی را پیش از پیری… نگذارید باعث غفلت شود.» (بحارالانوار ج۷۷ص۴۴۰)

این روایات و احادیث نشان می­دهد که آنچه جایگزینی ندارد عمر انسان است و نه چیز دیگر، پس باید قدر لحظات را دانست و آن را صرف کارهای بیهوده، مانند؛ تلفن­ها، پیامک زدن ها و استفادۀ بی مورد از اینترنت نکرد.

   

شیعه ها