موضوع: تجزیه و ترکیب آیه 42 سوره إسراء

قُل لَّوْ كَانَ مَعَهُ آلِهَةٌ كَمَا يَقُولُونَ إِذًا لَّابْتَغَوْا إِلَىٰ ذِي الْعَرْ‌شِ سَبِيلًا ﴿٤٢﴾


بگو اگر می بود بهمراهش معبودی همچنانکه می گویند، در آن زمان هر آینه می جستند بسوی صاحب عرش راهی را.

تجزیه یا صرف:

(قل) فعل امر، مفرد مذکر مخاطب، (ق و ل) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، متعدی
(لو)حرف
(کان) فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ک و ن) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، فعل ناقص
(مع) ظرف
(ه) ضمیر متصل جری، مفرد مذکر غایب،
(آلهه) اسم، جمع، مؤنث، نکره
(ک)¹ حرف
(ما)² حرف
(یقولون) فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ق و ل) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد،معلوم، متعدی


ترکیب یا اعراب:

(قل) جمله فعلیه، فاعل انت مستتر،
(لو)حرف شرط غیر جازم
(کان) فعل ماضی ناقص، اسم (آلهه) و خبر محذوف موجودٌ
(مع) ظرف منصوب متعلق به خبر کان
(ه) مضاف الیه مجرور
(آلهه) اسم کان مرفوع
(ک) حرف جرّ
(ما) حرف مصدری
(یقولون) مضارع مرفوع جمله فعلیه: فاعل: واو

---

1) یا اسم هست به معنی مثل و آن صفت هست برای مصدر محذوف مفعول مطلق یعنی کوناً مثل قولهم
2) میتونه باشه اسم موصول در محل جر متعلق به محذوف مفعول مطلق و عائد آن محذوف (ه = آن را)و جمله هم صله (یقولون) یعنی مثل آن چه میگویند آن را

إِذًا لَّابْتَغَوْا إِلَىٰ ذِي الْعَرْ‌شِ سَبِيلًا

تجزیه یا صرف:


(إذاً) حرف
(ل) حرف
(إبتغوا) فعل ماضی جمع مذکر غایب، (ب غ ی) معتل ناقص یایی، ثلاثی مزید باب افتعال، معلوم، متعدی
(إلی) حرف
(ذی) اسم مفرد ، معرفه به اضافه به ذوالام
(العرش) اسم، مذکر، معرفه به ذواللام
(سبیل) اسم، مفرد، نکره


ترکیب یا اعراب:

(إذاً) با تنوین حرف جواب نیست محلی برایش
(ل) حرف رابطه برای جواب لو
(إبتغوا) فعل ماضی مبنی بر ضم مقدر بر الف حذف شده برای التقای ساکنین ، جمله فعلیه: فاعل واو
(إلی) حرف جرّ
(ذی) مجرور به حرف جر
(إلی ذی) جارو مجرور متعلِّق به إبتغوا
(العرش) مضاف الیه مجرور
(سبیل) مفعول به منصوب