راهکارهای تقویت فرهنگ ایثار و شهادت در بین دانش آموزان و دانشجویان

[شهید گمنام]

مقدمه

فرهنگ وادب هر ملتی سرمایه بی نظیری برای تثبیت نظام ارزشی وکسب استقلال و هویت

جوانان ونوجوانان آن ملت است ، از سویی برای استقلال ابدی یک ملت ثبات فرهنگ براساس

اعتقادات اصیل اخلاقی وباورهای قلبی افراد آن ملت لازم وضروری است واز سوی دیگر

واقعیت های معنوی منبع نامحدودی از نیروی ایمان، قدرت معنوی واستقلال شخصیتی وفکری

را دراختیار انسان می گذارد وانسان براساس چنین قدرت های معنوی می تواند به سوی

نقش آفرینی مثبت در اجتماع حرکت کند، ایثار کردن وقبول شهادت از برترین ارزشهای معنوی

فرهنگ اسلامی است که درتثبیت استقلال کشور وهویت دینی و ملی آنان نقشی بی بدیل

دارد. ایثارمقام انسانی فوق العاده باشکوهی است که اسلام آن را ستوده وآن را درآیات و

روایات متعددی بیان کرده است .الَّذین آمنُوا وهاجروا و جاهدوا فی سبیلِ اللهِ بِاَموالهِمِ و

اَنفُسهِم اعظَم درجهً عند اللهِ و اولئک هم الفائزونَ (1)

آنچه در این زمان اهمیت دارد انتقال این ارزشها ودانشهای دینی واسلامی به نسل های پس از

این است ونخستین راه درانتقال فرهنگ ازیک نسل به نسل دیگر، تعلیم وتربیت برخوردار از دانش

ومعرفت، با استفاده از ریشه های ملی و بومی است .(2). ضمن آنکه تحولات پرشتاب کنونی در

عرصه فرهنگ جهانی بسیاری از نگرش ها و روش های رایج تربیت دینی ما را تغییر داده است.

اما درعین حال نقش نهادهای گوناگون اجتماعی از قبیل آموزش وپرورش ، خانواده، رسانه ها و …

درانتقال فرهنگ پایدار وصحیح ،خصوصاً ایثار وشهادت، مؤثر وپراهمیت می باشد . در این میان

نقش دستگاه های آموزشی چون آموزش وپرورش که مسئولیت میلیونها دانش آموز را برعهده

دارد ودانشگاه با هزاران دانشجو، خطیرتر از همه دستگاهها ونهادهای دیگر خواهد بود.

[شهید گمنام]

●4-9 تکمیل راهکارها

به این جهت که اختصار درمقاله رعایت شود وبحث نیز تکمیل گردد بقیه راهکارهایی را که نظام آموزشی

می تواند درترویج فرهنگ ایثار وشهادت اجرا نماید، به صورت خلاصه آورده می شود واین اختصار لطمه ای

به فهم مطلب وارد نمی کند زیرا در مباحثی که گذشت توضیحات ضروری داده شده است:

1- واقع نمایی و واقع گرایی در ارائه فرهنگ ایثار وشهادت.

2- آموزش از زبان هم کلاسی ها (هم کلاسیهای که خودشان از نزدیک با شهید یا جانباز وایثارگری در

ارتباط بوده اند).

3- تجربی سازی: آموزش شهادت طلبی از طریق خود جانباز یا ایثارگر انجام شود عقل فطرتی است که با

تجربه ها ودانش رشد می یابد(26)

4- خوشایندسازی آموزشی: استفاده ازتئاترونمایشنامه درمدرسه و دانشگاه محیط آموزشی را که در

بعضی موارد خسته کننده است متنوع وجالب می کند ودرهمان تئاتر و نمایشنامه موضوعات ایثار وشهادت

را به بهترین وجه می توان به نمایش گذاشت.مسابقات داستان نویسی ،نقاشی ،پیامک و وبلاگ… در این

موضوع روشهای مناسبی هستند که نه تنها ذهن یا به تعبیری بعد شناختی مخاطب را، بلکه همزمان

جنبه عاطفی وی را نیز درگیر می سازد ویادگیری بهتر وعمیق تر صورت می گیرد .(27 )

5- آشناسازی دانش پژوهان با زندگینامه شهدا وایثارگران از طُرق مختلف از جمله برگزاری مسابقات یا

ارائه تحقیق دانشجویی به عنوان بخشی از وظایف درسی.

6- تشویق داوطلبانه دانشجویان ودانشگاهیان برای تحقیق وانجام دادن پروژه، پایان نامه، پیرامون ،ایثار،

شهید وشهادت.

7- اشاعه الگوهای دینی ایثار وشهادت.

8- بالا بردن تکریم ایثارگران وخانواده های شهدا(واقعی و نه شعاری).

9- توجه به عواطف جهت انتقال فرهنگ.

پیامبر(ص) : ای جابر! دین اسلام دین با متانتی است. با خودت با مدارا رفتار کن بعد می فرمایند ای جابر،

آنها که خیال می کنند با فشار آوردن بر روی خود وسخت گیری بر خود زودتر به مقصد می رسند اشتباه

می کنند واصلاً به مقصد نمی رسند.

10- پرداختن به جنبه های معرفتی به جای تأکید سطحی بر جنبه های رفتاری.قُل انّی علی بینَه من ربی :

بگو من دلیل روشنی از پرودگار دارم. دمیدن روح اندیشه درباره این مسأله وضرورت پایبندی به آن درمیان

دانش آموز ودانشجو از محوری ترین وظایف نهادهای آموزشی است.

11- استفاده از وسایل کمک آموزشی در ترویج فرهنگ ایثار وشهادت.

12- جایگزینی معناگرایی وایمان درونی بجای شکل گرایی وانضباط بیرونی ، با تفهیم وتعلیم حقیقی

مفاهیم ایثارگری وشهادت ومصادیق عینی در جامعه.

13- تدوین برنامه جامع جهت تعمیق و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در سطح کلان جامعه،که مراکز

آموزشی نیز بخشی از آن می باشد.

[شهید گمنام]

نتیجه

درپایان می باید به این مسأله توجه نماییم که مشکلات ایجاد شده در زمینه کاهش و تضعیف فرهنگ

ایثار وشهادت درمراکز آموزشی براساس همکاری کلّی وملّی مرتفع می گردد، زیرا دگرگونی درساختارهای

فرهنگی واجتماعی کنونی نتیجه عملکرد و رفتارهای غیرمنطقی بعضی مدیران، پایین بودن میزان

برخورداری بعضی از مسؤولان از مؤلفّه های ایثار وشهادت، عدم تکریم منطقی از جامعه ایثارگری در

جامعه ، عدم هماهنگی بین نهادهای متولی آموزشی و غیر آن وعدم وجود برنامه ی جامع و برگرفته از

ساختارهای کلّی فرهنگی، اجتماعی ، سیاسی واقتصادی موجود در تعمیق و گسترش فرهنگ ایثارگری

درجامعه است.

بنابراین اگر بخواهیم فرهنگ ایثارگری را نهادینه کنیم می باید از آموزش وپرورش در فرآیند جامعه پذیری واز

همه مهم تر، عملیاتی کردن فرهنگ ایثار وشهادت در مراکز آموزشی شروع کنیم وانجام این امر باید در

فضایی فرهنگی ومبتنی برآموزه های دینی وعلمی انجام پذیرد. (28)

امید است که این پژوهش بتواند ضمن شناسایی متغیرهای تأثیر گذار وشناخت روشهای مبنایی در

فرایند تعمیق فرهنگ ایثار وشهادت، شرایطی را برای نهادینه نمودن فرهنگ فوق معرفی نماید.

پی نوشت ها :
1-توبه/2 و 3
2-قهرمانی، 1388 ، ش 34 و 33 ، ص 32
3-قهرمانی، 1388 ،ص 31 و رک بیرو، 1370 ، ص 77
4-همان
5-جر، 1363 ،ج 1،ص 2
6-رک دهخدا، 1376 ،ج 3 ،3166
7-نراقی، 1384 ،ج 2 ،ص163
8-رک جنتی،1382،ص 185وصابری یزدی،1375،ص 351
9-جر، 1363 ،ج 1
10-معین، 1371 ،ج 1،ص 1063
11-رک مدنی، 1386 ،ص 129 و 91- رودگر، 1386 ،ص109
12-رودگر ، 1386 ،ص92
13-مدنی، 1386 ،ص
14-رک.نصیری، 1386
15-رک ساجدی، 1386 ،ش 42 ،ص 4
16-رک. نجارزادگان، 1386 ،ص 40
17-مطهری، بی تا، ص 286 و رک فروم، 1376 ،ص ( 33
18-رک. کلینی، بی تا، ج 3 ،ص 5-74
19-www.shahed.isaar.ir رک
20-نلر، 1379،71-72
21-جوادی آملی، 1361 ،ص 43
22-رک Haque،1993،ص37
23-کرمعلیان و حسینی، 1383 ،ص69
24-رک کرمعلیان، 1383 ،ص 70
25-رک، مجموعه مقالات همایش معلم، فرهنگ وتوسعه، 1380
26-فرهادیان، 1378 ،ص 296
27-رک پرکنیز، به نقل از مهرمهدی، 1383 ،ص 31
28-رک محمدرضایی ، بی تا، شناسایی عوامل وموانع ترویج فرهنگ ایثار وشهادت

[شهید گمنام]

منابع:
1- قرآن کریم.
2- آخوندی، محمدباقر ،(1383 )، هویت ملی مذهبی جوانان ،قم : دفتر تبلیغات اسلامی.
3- بیرو،آلن، (1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه غلام عباس توسلی، تهران : مؤسسه کیهان .
4- جر،خلیل(1363)، فرهنگ لاروس، ترجمه سید حمید طبیبیان، تهران : امیرکبیر .
5- جنتی، احمد،)1382(، نصایح ، قم: نشر الهادی.
6- جوادی آملی، عبدالله،(1361)، علوم انسانی: اسلام وانقلاب فرهنگی ، تهران : جهاد دانشگاهی .
7- دهخدا ، علی اکبر( 1376 )، لغت نامه ، تهران: دانشگاه تهران.
8- رودگر، محمد جواد،(1386)، تربیت دینی، آسیب ها وراه های درمان، فصلنامه کتاب نقد ، شماره 42 ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.
9- ساجدی، ابولفصل ،(1386)، ابزارها وروش های آسیب زا درتعلیم وتربیت دینی دانش آموزان، فصلنامه کتاب نقد، شماره 42 ، تهران : پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.
10- صابری یزدی، علیرضا ومحمدرضا انصاری محلاتی،(1375) ، الحکم الزاهره، قم : مرکز چاپ ونشر تبلیغات اسلامی.
11- فروم، اریک،(1376)، هنر عشق ورزیدن ، ترجمه پوری سلطانی، تهران: انتشارات مروارید.
12- فرهادیان، رضا ،(1378)، مبنای تعلیم وتربیت در قرآن واحادیث، قم : انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
13- قهرمانی ، محمد وحسن عاشقی و روح الله مهدیون ، ( 1388 )،جهانی شدن، . فرهنگ وبرنامه ریزی آموزشی،ماهنامه مهندسی فرهنگی ، سال چهارم ،شماره 33 و 34
14- کرمعلیان، حسن وسید علی اکبر حسینی، ( 1383 )، عناصر تربیتی انسان طبیعی وآرمانی در نظام تعلیم وتربیت اسلامی ، فصلنامه اندیشه دینی، شماره 11 ، شیراز : دانشگاه شیراز.
15- کلینی ، محمدبن یعقوب ،(بی تا)، اصول کافی، با شرح و ترجمه حاج سید جواد مصطفوی، قم: انتشارات علمیه اسلامیه.
16- مجموعه مقالات همایش معلم، فرهنگ وتوسعه ، ( 1380 )، اصفهان : اداره کل آموزش وپرورش.
17- محمدرضایی ،علی اکبر وحسینعلی سرگزی و قاسمعلی کابلی وزینب الوستانی، ( بی تا)، شناسایی عوامل وموانع فرهنگ ایثار وشهادت (مطالعه موردی : استان گلستان )، مقاله برگرفته شده از سایت تبیان.
18- مدنی، آزاده ،( 1386 )، آسیب شناسی تربیت دینی ، فصلنامه کتاب نقد، شماره 42 ، تهران : پژوهشگاه فرهنک واندیشه اسلامی.
19- معین،محمد،( 1371 )،فرهنگ شش جلدی معین،تهران:امیرکبیر.
20- مطهری ، مرتضی ،( بی تا )، فطرت ، انتشارات صدرا.
21- مهر محمدی، محمود،( 1383 )، آموزش عمومی هنر، تهران: انتشارات مدرسه.
22- نجار زادگان، فتح الله،( 1386 )،رهیافتی براخلاق وتربیت اسلامی،قم : دفتر نشر معارف .
23- نراقی، مولی مهدی( 1384 )، علم اخلاق اسلامی ترجمه کتاب جامع السعادات ، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: انتشارات حکمت.
24- نصیری،…..،( 1386 )،……….،کتاب نقد،شماره 42 ،تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
25- نلر، جورج،( 1379 )، انسان شناسی تربیتی ، ترجمه محمدرضا آهنجیان و یحیی قائدی ،تهران : آییژ.
منبع:مجموعه مقالات همایش ملی فرهنگ ایثارو شهادت/ دانشگاه زنجان

سایت کاروان صادقی