موضوع: معارفی از سوره های قرآن (جزء سی)

مـــعــارف قــــرآن
جــلــد 6
نــویـــسـنــده: جــمــعــے از نــویــســنــدگـان
فــــصــــل شـــشــم
مــعــارفــے از جـزء 30

معارفی از سوره های النبأ, النازعات, عبس, التکویر, الإنفطار, المطففین, الإنشقاق, البروج, الطارق, الأعلی, الغاشیة, الفجر, البلد, الشمس, اللیل, الضحی, الشرح, التین, العلق, القدر, البینة, الزلزلة, العادیات, القارعة, التکاثر, العصر, الهمزة, الفیل, القریش, الماعون, الکوثر, الکافرون, النصر, المسد, الإخلاص, الفلق, الناس

---

سه دستور مهم&بازگو کردن نعمت ها

---

1_یتیم نوازی
2_اجابت تقاضا
3_بازگو کردن نعمت ها
باز گو كردن نعمتهاى الهى مى‌تواند به صورتهاى گوناگون انجام شود.
_گاهى بازگو كردن در محضر خدا و در موقع مناجات با اوست و اين خود يك نوع شكر است، به عنوان مثال، قسمتى از دعاى عرفه امام حسين عليه السلام كه نعمتهاى خدا بر خودش را بر مى‌شمارد، از اين نوع است.
_گاهى بيان نعمتها در موقع سخن گفتن با ديگران است تا آنان نيز متذكر نعمتهاى‌ خداوند شوند.
_گاهى نعمتهاى الهى را براى خودش مى‌شمارد كه اين جنبه يادآورى براى انسان دارد و او را از غفلت باز داشته و متوجه نعمت‌دهنده مى‌گرداند.
_گاهى نيز بيان نعمتها بايد عملى باشد، يعنى انسان، آن نعمتها را آشكار كند تا بدين وسيله شكر آنها را به جا آورده باشد.
در حديثى از حضرت على عليه السلام چنين آمده است:
«انَّ اللَّهَ جَميلٌ وَ يُحِبُّ الْجَمالَ وَ يُحِبُّ ان يَرى‌ اثَرَ نِعْمَتِهِ عَلى‌ عَبْدِهِ»
به درستى كه خداوند زيباست وزيبايى را دوست دارد و دوست دارد كه آثار نعمت را بر بنده خود ببيند.

ادامه: راه رهايى از خسران‌

1398/11/21
https://t.me/shahrenuraniquran

---

راه رهايى از خسران‌

---

«وَالْعَصْرِ انَّ الانْسانَ لَفى‌ خُسْرٍ الَّا الَّذينَ آمَنوُا وَ عَمِلوُا الصَّالِحاتِ وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ»
به عصر سوگند، كه انسانها همه در زيانند؛ مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند؛ و يكديگر را به حق سفارش كرده‌اند و يكديگر را به شكيبايى و استقامت توصيه نموده‌اند!

---

تبيين واژه‌ها

---

1_عصر:
منظور از عصر ممكن است؛ عصر پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم، عصر حضرت مهدى (عج)، ساعتهاى آخر روز، نمازِ عصر يا زمانه و دهر باشد، علامه طباطبايى (ره) معناى اول را مناسبتر مى‌داند.
2_الانسان:
منظور همه انسانها هستند و اين شمول از «الف و لام» كه براى جنس به كار رفته برداشت مى‌شود.
3_خسران:
«خسران» و «خسر» به معناى كم شدن سرمايه و زيان ديدن است. كسى كه همه يا قسمتى از سرمايه‌اش را صرف كرده باشد و چيزى در قبال آن به دست‌ نياورده باشد، زيان و خسارت كرده است.
در اين آيه كلمه «خسر» به صورت نكره آمده تا هم دلالت بر بزرگى اين خسارت كند و هم بر متنوع بودن آن، يعنى انسان زيانها و خسارتهاى جبران ناپذير و بس بزرگى مرتكب شد.

ادامه:خسران عمومی

1398/11/22
https://t.me/shahrenuraniquran

---

خسران عمومی

---

آيه وَالْعَصْرِ انَّ الانْسانَ لَفى‌ خُسْرٍ
خسران را به همه انسانها نسبت داده است؛ زيرا انسان اسم جنس است و الف و لام آن دلالت بر عموميت و فراگيرى ان مى‌كند؛ البته در دو آيه بعد يك گروه از اين وضعيت عمومى مستثنا شده‌اند.
بنابر بيان قرآن، حيات انسان در زندگى دنيايى‌اش خلاصه نمى‌شود، بلكه در پس زندگى دنيا، حيات جاويد آخرت است.
زندگى دنيا و جان و مال و عمر و امكانات دنيايى هر فرد، متاع و سرمايه اوست براى كسب و تحصيل اسباب سعادت آخرت، و دنيا نيز تجارتخانه‌اى است تا انسانها متاع خود را در آن عرضه كنند و آن را با سعادت يا شقاوت آخرت مبادله نمايند.
انَّما هذِهِ الْحَيوةُ الدُّنْيا مَتاعٌ
البته گر چه اين متاع به خودى خود هم كم است و هم كم‌ارزش، ولى اگر به خريدار واقعى‌اش عرضه شود آن را به بهايى گران خريدار است.
«انّ اللَّهَ اشْتَرى‌ مِنَ الْمُؤْمِنينَ انْفُسَهُمْ وَ امْوالَهُمْ بِانَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ...»
از طرف ديگر متاع عمر، لحظه به لحظه كم مى‌شود، بنابر اين همه انسانها در زيان ديدن و كم شدن سرمايه هستند مگر كسانى كه در گذر عمر كسبى كنند و سودى برند كه برايشان ماندگار باشد و جبران آن نقص را بنمايد.

ادامه:راه نجات‌

1398/11/23
https://t.me/shahrenuraniquran

---

راه نجات

---

خداوند متعال در آيه آخر،
الَّا الَّذينَ آمَنوُا وَ عَمِلوُا الصَّالِحاتِ وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ»
كسانى را كه داراى چهار وصف باشند از اصل كلى‌ خسران استثنا نموده است:
1_ايمان:
مراد از ايمان، اعتقاد و باور قلبى نسبت به حقايقى از عالم هستى نظير ايمان به مبدأ و معاد، ايمان به همه رسولان الهى، ايمان به كتب آسمانى و ايمان به ديگر مسائل مطرح شده در دين اسلام است.

2_اعمال صالح:
در اين آيه كلمه صالحات به صورت جمع و همراه با «ال» آمده كه نشان مى‌دهد منظور انجام همه اعمال صالح است. البته اين جمع به اعتبار همه انسانهاست نه اينكه بر هر فرد لازم باشد تمام اعمال صالح را به جا آورد؛ بلكه هر شخصى بايد با توجه به توان خويش، اعمال صالحى را كه در زندگى بر عهده وى مقرر گرديده است به جا آورد.
آياتى ديگر از قرآن مجيد به اين حقيقت اشاره دارد و آنجا برخى از اعمال صالح را به همراه ايمان نجات دهنده شخص معرفى نموده و چنين اشخاصى را لايق ورود به بهشت مى‌داند.
«وَ مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ مِنْ ذَكَرٍ اوْ انْثى‌ وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَاولئِكَ يَدْخُلوُنَ الْجَنَّةَ وَ لا يُظْلَموُنَ نَقيراً»
و كسى كه بخشى از اعمال صالح را انجام دهد، خواه مرد باشد يا زن، در حالى كه ايمان داشته باشد، چنان كسانى داخل بهشت مى‌شوند، و كمترين ستمى به آنها نخواهد شد.

ناگفته نماند كه همه مؤمنان نيكوكار از خسران نجات خواهند يافت، ولى درجات رستگارى آنان متفاوت است و بستگى به درجه ايمان و مقدار عمل آنان دارد و همه نجات يافتگان از خسران در مرتبه واحدى قرار ندارند و مقام و منزلت آنان در بهشت و كم و كيف استفاده آنان از نعمتهاى بهشتى و فضل و عنايت الهى متفاوت است.

ادامه دارد...

1398/11/24
https://t.me/shahrenuraniquran

---

راه نجات

---

1_ايمان
2_اعمال صالح

3_تواصى به حق:
تواصى به معناى سفارش دو طرفه است؛ يعنى مؤمنان به همديگر سفارش مى‌كنند و به يكديگر يادآورى عمل به حق و توصيه به آن را مى‌نمايند.
تواصىِ به حق، گسترده‌تر از امر به معروف و نهى از منكر است و تعليم ابتدايى جاهلان و هشدار به غافلان را نيز شامل مى‌شود.

4_تواصى به صبر:
سفارش به صبر نيز از ديگر خصوصيات نجات يافتگان مؤمن است. اينان در مشكلات و مصائب به يكديگر كمك نموده و توصيه به صبورى و استقامت مى‌كنند. اين صبر به صورت مطلق ذكر شده و همه اقسام صبر، يعنى صبر در طاعت، صبر از معصيت و صبر در مصيبت را فرا مى‌گيرد.
سفارش به حق و سفارش به صبر خود از مصاديق عمل صالح است و ذكر آن به صورت جداگانه براى تأكيد و نشان دادن اهميت اين دو امر مى‌باشد، چنانكه توصيه به صبر نيز زير مجموعه توصيه به حق است و براى تأكيد مجدّد آمده است.

ادامه:واى بر عيب‌ جويان‌

1398/11/26
https://t.me/shahrenuraniquran

---

وای بر عیب جویان

---

«وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ»
واى بر هر طعنه زننده عيب جوى.

«وَيْل» به معناى نفرين و طلب هلاكت و نابودى در دنيا و عذاب در آخرت است و هم بنابر روايات نام چاهى است در جهنم.
«هُمَزَه» صيغه مبالغه از مصدر «هَمْز» به معناى فشار دادن يا شكستن است و به كسى كه عيب جويى و طعنه زدن عادت او شده، اطلاق مى‌شود؛ زيرا او با طعنه زدن و عيب جويى شخصيت افراد را مى‌شكند.
«لُمَزَه» نيز صيغه مبالغه از مصدر «لَمْز» به معناى كسى است كه غيبت كردن وعيبجويى عادت او شده است.
در مورد تفاوت معناى لغوى و تفسيرى اين دو كلمه، نظريه‌هايى داده شده است. بعضى «هُمَزَه» را به معناى غيبت و افشاى عيوب ديگران پشت سر آنان و «لُمَزَه» را به معناى عيب‌ جويى از ديگران در حضور خودشان دانسته‌اند و بعضى «هُمَزَه» را به معناى آزار دادن همنشينان با مسخره كردن و طعنه زدن و «لُمَزَه» را به معناى آزردن آنها با حركات تحقيرآميز سر و چشم و دست دانسته‌اند و با توجه به اقوال مفسران و لغت شناسان معلوم مى‌شود كه اين دو كلمه هر نوع بدگويى، عيب جويى و طعنه زدن پنهان، آشكار، با زبان، با حركات و اشاره، جلو و پشت سر را شامل مى‌شود.

ادامه:تهدید شدید

1398/11/27
https://t.me/shahrenuraniquran

---

تهدید شدید

---

قرآن با تعبير «ويل» طعنه زنندگان، عيب جويان و مسخره‌كنندگان را مورد تهديد شديد قرار داده و آنان را به وعده عذاب آخرت ترسانده است تا دست از اين عمل زشت خود بردارند. با توجه به معناى وسيع «همزه» و «لمزه» انسان بايد از مطرح كردن عيبهاى ديگران در حضور يا پشت سرشان، نسبت دادن عيبهاى دروغين به آنان، عيب شمردن قيافه، قد، قامت و شكل آنان، طعنه زدن، تحقير كردن، شكلك درآوردن و ملعبه قرار دادن ديگران بپرهيزد و با نيش زبان خود عقرب‌وار آنان را نگزد كه اين عمل از گناهان كبيره است و عذاب شديد خداوند در انتظار مرتكبان آن است.
امام‌سجاد عليه السلام مى‌فرمايد: مسخ شدگان (انسانهايى كه به صورت حيوانات درآمدند) سيزده صنف‌ بودند، از جمله عقرب و آن، انسان طعنه‌زن و عيب‌گويى بود كه به‌صورت عقرب درآمد.
پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: در شب معراج قومى را ديدم كه لبهايشان مانند لبان شتر بود و گوشت بدنشان را مى‌بريدند و به دهان آنان مى‌انداختند.
به جبرئيل عليه السلام گفتم: اينان كيانند؟
گفت: اينها طعنه زنندگان و عيب گويان امت تواند.

ادامه:ريشه اين رذيله‌

1398/11/28
https://t.me/shahrenuraniquran

---

ريشه اين رذيله‌

---

آيه بعد، طعنه زنندگان و عيب گويان را معرفى كرده و ريشه اين خُلق بد را نشان داده است. طعنه زنندگان عيب گو، همان ثروتمندانى هستند كه دنيا گرايى و دنيا طلبى سراسر وجودشان را فرا گرفته و صبح و شام به شماره كردن اموالشان دلخوش‌اند و مى‌پندارند كه مال دنيا آنان را جاويد خواهد كرد. آنان فضيلت و ارزش را در دنيا دارى مى‌بينند و چون خود را ثروتمند و مستغنى مى‌يابند دچار استكبار و خود برتر بينى شده و فقرا و ضعفاى با ايمان و داراى فضائل اخلاقى در نگاهشان خوار و پست جلوه مى‌كنند.
از طرف ديگر چون هيچ فضيلت و كرامتى در خود نمى‌يابند كه آنان را برتر جلوه دهد به انكار فضايل، طعنه زدن، عيب جستن و وصله چسباندن به ديگران رو مى‌آورند تا آنان را بشكنند و خود را برتر جلوه دهند.
از نگاه اين توانگران مترف، فضايل اعتقادى، اخلاقى و عملى ارزش و اعتبارى ندارد و تنگدستى، گمنامى، كوخ‌نشينى و ... ننگ و عيب است و مال و ثروت ملاك كرامت و فضيلت مى‌باشد كه آن هم در انحصار آنان است.

ادامه:كوثر، عطيّه الهى‌

1398/11/29
https://t.me/shahrenuraniquran

---

كوثر، عطيّه الهى‌

---

«انَّا اعْطَيْناكَ الْكَوثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ انَّ شانِئَكَ هُوَ الابْتَرُ»
ما كوثر را به تو عطا كرديم. پس براى پروردگارت نماز بخوان و نحر كن كه بدخواه تو ابتر است.

---

مراد از كوثر

---

كوثر صيغه مبالغه «كثرة» و به معناى خير فراوان است كه به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم اعطا شده و مفسران مصداقهاى فراوانى براى آن ذكر كرده‌اند، مانند نهرى در بهشت، حوضى در قيامت يا بهشت، قرآن، اصحاب و ياران آن حضرت، علماى امت و ... اما از آنجا كه در آخر سوره، دشمن پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم «ابتر» يعنى مقطوع النسل ناميده شده، معلوم مى‌شود كه منظور «كوثر» همان ذريّه فراوان است كه به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم عطا شده است و همچنين ممكن است مراد از كوثر «خير كثير» باشد كه ذريّه فراوان نيز در اين صورت در آن نهفته شده است.

ادامه:شأن نزول‌ سوره کوثر

1398/11/30
https://t.me/shahrenuraniquran

---

شأن نزول‌ سوره کوثر

---

پس از آن كه قاسم و عبدالله فرزندان رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم از دنيا رفتند، عاص بن وائل‌ 
سهمى به پیامبر صلى الله عليه و آله و سلم زخم زبان زد و گفت نسل پيامبر قطع شد، پس او ابتر است.
خداوند با نزول كوچكترين سوره، بشارت بزرگترين هديه يعنى حضرت زهرا عليها السلام و فرزندان برومندش را به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم داد و به آن حضرت تضمين داد كه با چنين ذريه‌اى، دينش جاويدان خواهد ماند و دشمنش- هر كه باشد و هر آيينى داشته باشد- نابود خواهد شد، از اين رو به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم دستور داد كه براى اين نعمت بزرگ سپاسگزارى كند.

ادامه:خبر غیبی قرآن

1398/12/01
https://t.me/shahrenuraniquran