موضوع: فضیلت ماه مبارک رمضان و ثواب روزه آن‏

فضیلت و ثواب روزه به طور عموم‏

بخش دوم: فضیلت ماه مبارک رمضان و ثواب روزه آن‏

درباره فضیلت ماه مبارک رمضان و روزه آن روایات بسیار زیاد است، ولی از آنجا که قصد ما در این جزوه بر اختصار است،

مانند بخش اول به ذکر چند حدیث از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومین (علیه السلام) در تحت پنج عنوان اکتفا می‏کنیم.

1 - ماه رمضان؛ ماه برکت و رحمت و مغفرت‏

شیخ صدوق (رحمه الله) در کتابهای امالی و عیون أخبارالرضا (علیه السلام) و کتابهای دیگر خود به سندش از امام هشتم حضرت علی موسی الرضا (علیه السلام) و ایشان از پدرش و آن حضرت از امیرالمؤمنین (علیه السلام) روایت کرده ‏اند که فرمود:

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره ماه مبارک رمضان برای ما خطبه خوانده و سخنرانی کرده، فرمود:

   

ایها الناس انه قد اقبل الیکم شهرالله بالبرکة و الرحمة و المغفرة شهر هو عندالله افضل الشهور و ایامه افضل الأیام و لیالیه افضل اللیالی و ساعاته افضل ساعات، هو شهر دعیتم فیه الی ضیافة الله و جعلتم فیه من اهل کرامة الله، انفاسکم فیه تسبیح، و نومکم فیه عبادة و عملکم فیه مقبول، و دعاؤکم فیه مستجاب، فاسئلوا الله ربکم بنیات صادقة و قلوب طاهرة ان یوفقکم لصیامه و تلاوة کتابه، فان الشقی من حرم غفران الله فی هذا الشهر العظیم، واذکروا بجوعکم و عطشکم فیه جوع یوم القیمة و عطشه، و تصدقوا علی فقرائکم و مساکینکم، و قرواکبارکم، وارحموا صغارکم و صلوا ارحامکم، و احفظوا السنتکم، و غضوا عمالا یحل النظر الیه ابصارکم، و عما لایجل الاستماع الیه اسماعکم و تحننوا علی ایتام الناس یتحنن علی ایتامکم، و توبوا الی الله من ذنوبکم، و ارفعوا الیه ایدیکم بالدعاء فی اوقات صلواتکم، فانها افضل الساعات، ینظرالله عزوجل فیها بالرحمة الی عباده، یجیبهم اذا ناجوه، ویلبیهم اذا نادوه، و یعطیهم اذا سألوه، و یستجیب لهم اذا دعوه، ایها الناس ان انفسکم مرهونه باعمالکم، فکفوها باستغفارکم، و ظهورکم ثقیلة من اوزارکم فخففوا بطول سجودکم.
و اعملوا ان الله تعالی ذکره اقسم بعزته ان لا یعذب المصلین و الساجدین، و ان لایروعهم بالنار یوم یقوم الناس لرب العالمین.
ایها الناس من فطر منکم صائماً مؤمناً فی هذا الشهر کان له بذلک عندالله عتق نسمة و مغفرة لما مضی من ذنوبه، فقیل: یا رسول الله و لیس کلنا یقدر علی ذلک؟ فقال (صلی الله علیه و آله و سلم) اتقوا النار و لو بشق تمرة، اتقوا النار و لو بشریة من ماء.
ایها الناس من حسن منکم فی هذا الشهر خلقه کان له جواز علی الصراط یوم تزل فیه الاقدام، و من خفف فی هذا الشهر عما ملکت یمینه خفف الله علیه حسابه، و من کف فیه شره کف الله غضبه یوم یلقاه، و من اکرم فیه یتیماً اکرمه الله یوم یلقاه، و من وصل فیه رحمة وصله الله برحمته یوم یلقاه و من قطع فیه رحمه قطع الله عنه رحمته یوم یلقاه، و من تطوع فیه بصلوة کتب الله له براءة من النار، و من ادی فیه فرضاً کان له ثواب من ادی سبعین فریضة فیما سواه من الشهور، و من اکثر فیه من الصلوات علی ثقل الله میزانه یوم تخف الموازین، و من تلافیه آیة من القرآن کان له مثل اجر من ختم القرآن فی غیره من الشهور.
ایها الناس ان ابواب الجنان فی هذا الشهر مفتحة فاسئلوا ربکم لایغلقها علیکم، و ابواب النیران مغلقة فاسئلوا ربکم لایفتحها علیکم، و الشیاطین مغلولة فاسئلوا ربکم ان لایسطها علیکم.
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): فقمت فقلت: یا رسول الله ما افضل الاعمال فی هذا الشهر؟ فقال: یا اباالحسن افضل الاعمال فی هذا الشهر الورع عن محارم الله عزوجل، ثم بکی فقلت: یا رسول الله مایبکیک؟ فقال: یا علی ابکی لما یستحل منک فی هذا الشهر کانی بک و انت تصلی لربک و قد انبعث اشقی الاولین و الآخرین شفیق عاقر ناقة ثمود فضربک ضربة علی قرنک فخضب منها لحیتک.
قال امیرالمومنین (علیه السلام) قلت: یا رسول الله و ذلک فی سلامة من دینی؟ فقال: فی سلامة من دینک؟ ثم قال (صلی الله علیه و آله و سلم): یا علی من قتلک فقد قتلنی و من ابغضک فقد ابغضنی، و من سبک فقد سبنی لأنک من کنفسی، روحک من روحی وطینتک من طینتی، ان الله تبارک و تعالی خلقنی و ایاک واصطفانی و ایاک، واختارنی للنبوة واختارک للامامة فمن انکر امامتک فقد انکر نبوتی، یا علی انت وصیی و أبو ولدی و زوج ابنتی و خلیفتی علی امتی فی حیاتی، و بعد موتی، امرک امری، و نهیک نهیی، اقسم بالذی بعثنی بالنبوة و جعلنی خیر البریة انک لحجة الله علی خلقه، و امینه علی سره و خلیفته علی عباده.(18)

ترجمه خطبه:
ای مردم؛ ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است، ماهی است که پیش خدا بهترین ماهها است و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات، آن ماهی است که در آن دعوت شده‏ اید به مهمانی خدا و اهل کرامت خدایید در آن، نفسهای شما در آن تسبیح است و خواب شما در آن عبادت است. کردارتان در آن پذیرفته و دعایتان مستجاب، از خدا بخواهید با نیتهای درست و دلهای پاک که شما را برای روزه در آن و خواندن قرآن موفق دارد. بدبخت آنکه از آمرزش خدا در این ماه محروم گردد. به گرسنگی و تشنگی خود در آن، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را یاد کنید، و بر فقرا و مساکین خود صدقه دهید، و بزرگان خود را احترام کنید و خردان را ترحم کنید و صله رحم کنید و زبانها را نگهدارید و از آنچه خدا دیدنش را حلال نکرده چشم بپوشید و آنچه را از شنیدنش حلال نکرده گوش ببندید، و بر یتیمان مردم مهر ورزید تا بر یتیمان شما مهر ورزند، و به درگاه خدا از گناهان خود توبه کنید و در وقت نماز دست به دعا بردارید که بهترین ساعتها است، خدا در آن لطف به بندگان خود دارد و مناجات آنها پاسخ دهد و فریاد آنها را لبیک گوید و درخواست آنها را بدهد و دعای آنها را مستجاب کند.
ای مردم نفس شما گرو کردار شماست. آن را به استغفار رها کنید، دوش شما از گناهان شما بار سنگینی دارد، به طول سجود، آن را سبک کنید.
و بدانید که خدای تعالی به عزت خود قسم خورده که نمازخوانان و ساجدان را عذاب نکند و آنها را روز قیامت به هراس دوزخ نیندازد.
ای مردم هر کدام از شما در این ماه یک روزه ‏دار را افطار دهد نزد خدا ثواب آزاد کردن بنده‏ ای دارد و گناهان گذشته‏اش آمرزیده گردد. عرض شد: یا رسول الله همه ما بر آن توانایی نداریم! فرمود: از خدا بپرهیزید گرچه با نیمه خرمایی باشد و گرچه به شربتی آب باشد.
ای مردم هر که در این ماه خوش خلقی کند، جواز عبور صراط او باشد در روزی که همه قدمها بلغزد، هر که در آن تخفیف دهد بر مملوکان خود خدا حسابش را تخفیف دهد و هر که شر خود را باز دارد خدا خشم خود را از او باز دارد روزی که ملاقاتش کند، و هر که در آن یتیمی را گرامی دارد خدا روز ملاقاتش او را گرامی دارد و هر که در آن صله رحم کند خداوند روز دیدار او با او صله‏ اش دهد، به رحمت خود، و هر که قطع رحم کند، خدا در روز ملاقاتش رحمت خود را از ببرد. هر که نماز مستحبی بخواند، خدا برات آزادی از آتش برایش بنویسد، و هر که در آن واجبی ادا کند، ثواب کسی دارد که هفتاد واجب در ماههای دیگر ادا کند، و هر که در آن بر من بسیار صلوات فرستد خدا روزی که میزانها سبک است میزانش را سنگین کند. هر که یک آیه قرآن در آن بخواند چون کسی باشد که در ماههای دیگر یک ختم قرآن کند.
ای مردم درهای بهشت در این ماه گشوده است، از خدا بخواهید که آنها را به روی شما نبندد، درهای دوزخ در این ماه بسته است، از پروردگار خود بخواهید که به روی شما آنها را نگشاید. شیاطین در آن دربندند از پروردگار خود بخواهید که دیگر آنها را بر شما مسلط نکند.

امیرالمؤمنین فرمود: من برخاستم و عرض کردم: یا رسول الله کدام عمل در این ماه بهتر است؟
فرمود: ای ابوالحسن بهترین عمل در این ماه ورع و پارسایی از محارم خدای عزوجل است.
سپس گریست.
عرض کردم:
یا رسول الله چرا گریه می‏کنی؟
فرمود: برای آنچه در این ماه از تو حلال شمارند. گویا تو را می‏نگرم که نماز برای پروردگارت می‏خوانی و شقی‏ترین اولین و آخرین که جفت پی کننده شتر ثمود است برانگیخته شود و ضربتی بر فرقت زند و ریشت را خضاب کند.

امیرالمؤمنین فرمود: گفتم یا رسول الله این ماجرا در حالی است که دین من سالم است؟ فرمود: با سلامتی دین تو است. سپس فرمود: ای علی هر که تو را بکشد، مرا کشته، و هر که تو را بخشم آرد، مرا به خشم آورده و هر که تو را دشنام دهد، مرا دشنام داده، زیرا تو جان منی، روحت از روح من و گل تو از گل من است، به راستی خدای تبارک و تعالی آفریده مرا با تو، برگزیده مرا با تو و مرا برای نبوت اختیار کرده تو را برای امامت، هر که منکر امامت تو است منکر نبوت من است، ای علی تو وصی من و پدر فررندان من و شوهر دختر من و خلیفه من بر امت منی، در زندگی من و پس از مردن من فرمان تو فرمان من، و نهی تو نهی من است، سوگند به خدایی که مرا به نبوت برانگیخته و بهترین خلق ساخته که تو حجت خدایی بر خلق او، و امین او هستی بر راز او، و خلیفه او بر بندگانش.

---

18) امالی مترجم، ص 93.

2 - وظیفه روزه‏ دار

شیخ صدوق (رحمه الله) در کتاب امالی به سندش از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده که فرمود:
خطب رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) الناس فی آخر جمعة من شعبان فحمدالله و اثنی علیه ثم قال: ایها الناس انه قد اظلکم شهر فیه لیلة خیر من الف شهر، و هو شهر رمضان فرض الله صیامة و جعل قیام لیلة فیه بتطوع صلوة کمن تطوع بصلوة سبعین لیلة فما سواه من الشهور، و جعل لمن تطوع فیه بخصلة من خصال الخیر و البر کاجر من ادی فریضة من فرایض الله، و من ادی فیه فریضة من فرایض الله کان کمن ادی سبعین فریضة فیما سواه من الشهور و هو شهر الصبر، و ان الصبر ثوابه الجنة و هو شهر المواساة و هو شهر یزید الله فیه فی رزق المؤمن، و من فطر فیه مؤمناً صائماً کان له بذالک عندالله عزوجل عتق رقبة و مغفرة لذنوبه فیما مضی، فقیل له: یا رسول الله لیس کلنا یقدر علی أن یفطر صائماً؟
فقال: ان الله تبارک و تعالی کریم یعطی هذا الثواب منکم من لم یقدر الا علی مذفة من لبن یفطر بها صائماً، او شربة من ماء عذب أو تمیرات لا یقدر علی أکثر من ذلک، و من خفف فیه عن مملوکه خفف الله عنه حسابه، و هو شهر اوله رحمة، و وسطه مغفرة، و آخرة اجابة، و العتق من النار، و لا غنی بکم فیه عن اربع خصال: خصلتین ترضون الله بهما، و خصلتین لاغنی بکم عنهما، اما اللتان ترضون الله، بهما فشهادة ان لا اله الا الله و انی رسول الله، و اما اللتان لاغنی بکم عنهما: فتسئلون الله حوائجکم و الجنة و تسئلون الله فیه العافیة و تتعوذون به من النار.(19)

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در آخرین جمعه ماه شعبان این خطبه را خواند، حمد خدا کرد و ستایش او نمود و سپس فرمود:
ای مردم ماهی بر شما سایه افکنده که در آن شبی است بهتر از هزار ماه و آن رمضان است که خدا روزه ‏اش را واجب کرده، و یک شب نماز نافله آن را برابر هفتاد شب در ماه دیگر مقرر ساخته، هر که عمل مستحبی در آن کند چون عمل واجبی است که در ماههای دیگر انجام داده، و هر که فریضه‏ ای در آن انجام دهد چون کسی باشد که هفتاد فریضه در ماههای دیگر انجام دهد، آن ماه شکیبایی است، و مزد شکیبایی بهشت است، آن ماه همدردی است. آن ماهی است که خدا بیفزاید در آن به روزی مؤمن، هر که در آن روزه‏ دار مؤمنی را افطار دهد نزد خدای عزوجل ثواب آزاد کردن بنده‏ ای دارد، و گناهان گذشته ‏اش آمرزیده شود. به آن حضرت عرض شد: یا رسول الله همه ما توانا نیستیم که روزه‏ داری را افطار دهیم.

فرمود: خدای تبارک و تعالی کریم است، همین ثواب را می‏دهد به شما که توانا هستید به شربتی از شیر که بدان روزه‏ داری را افطار دهید، یا شربتی از آب گوارا، یا چند دانه خرما که بر بیش از آن قدرت ندارید، هر که در آن از خدمت مملوک خود تخفیف دهد خدا حساب او تخفیف دهد؛ آن ماهی است که اولش رحمت و میانه ‏اش آمرزش و آخرش اجابت و آزادی از دوزخ است.

در این ماه از چهار خصلت بی‏ نیاز نباشید: دو تا برای رضای خدا، و دو تا برای نیاز خود، آن دو که برای رضای خداست گواهی اینکه معبود حقی نیست جز خدا و به راستی من رسول خدایم، و آن دو که بدان نیاز دارید: از خدا بخواهید حوائج خود را و بهشت را، و از خدا بخواهید عافیت را، و پناه جوئید به خدا از آتش دوزخ.

---

19) امالی مترجم، ص 41.

3 - گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود

و نیز از آن حضرت روایت کرده که فرمود:

   

کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) اذا نظر الی هلال شهر رمضان استقبل القبلة بوجهه ثم قال: اللهم اهله علینا بالامن و الایمان و السلامة و الاسلام و العافیة المجللة و الرزق الواسع و دفع الاسقام و تلاوة القرآن و العون علی الصلوة و الصیام؛ اللهم سلمنا لشهر رمضان و سلمه لنا و تسلمه منا حتی ینقضی شهر رمضان و قد غفرت لنا، ثم یقبل بوجهه علی الناس فیقول: یا معشر المسلمین اذا طلع هلال شهر رمضان غلت مردة الشیاطین و فتحت ابواب السماء و ابواب الجنان و الرحمه و غلفت ابواب النار واستجیب الدعاء، و کان لله عزوجل عند کل فطر عتقاء یعتقهم من النار، و نادی مناد کل لیلة: هل من سائل؟ هل من مستغفر؟ اللهم اعط کل منفق خلفا و اعط کل ممسک تلفاً، حتی اذا طلع هلال شوال نودی المؤمنون: ان اغدوا الی جوائزکم فهو یوم الجایزة، ثم قال ابو جعفر (علیه السلام) اما والذی نفسی بیده ما هی بجایزة الدنانیر و الدارهم.(20)

ترجمه روایت شریفه

امام پنجم می‏فرماید: چون چشم رسول خد (صلی الله علیه و آله و سلم) به ماه رمضان می‏افتاد رو به قبله می‏کرد و می‏فرمود: خدایا آن را نو کن بر ما، به امنیت و ایمان و تندرستی و مسلمانی و عافیت و سراپا، و روزی فراوان، و دفع بیماری و تلاوت قرآن، و کمک بر نماز و روزه، خدایا ما را برای ماه رمضان سالم‏دار، و آن را برای ما سلامت‏دار، و از ما دریافت کن تا ماه رمضان بگذرد ما را آمرزیده باشی.

سپس رو به مردم می‏کرد و می‏فرمود:
ای گروه مردم مسلمان، چون ماه نو رمضان برآید شیاطین متمرد دربند شوند، و درهای آسمان و درهای بهشت و درهای رحمت گشوده گردند، و درهای دوزخ بسته شوند، و دعا مستجاب گردد. و برای خدای عزوجل نزد هر افطاری آزادشدگانی باشند که آنها را از دوزخ آزاد کند، و هر شب منادی فریاد زند: آیا درخواست کننده ‏ای هست؟ آیا آمرزش جویی هست؟ خدایا بر هر خرج کننده ‏ای عوض بده، و به هر امساک کننده ‏ای تلف بده، تا چون هلال شوال بر آید، فریاد شود به مؤمنان: که فردا برای جایزه ‏های خود حاضر باشید، که فردا روز جایزه است، سپس امام پنجم فرمود: هان بدان خدایی که جانم به دست او است این جایزه پول طلا و نقره نیست.

3- گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود: روایت دوم‏

و از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده که فرمود:

   

ان لله تبارک و تعالی ملائکة موکلین بالصائمین یستغفرون لهم فی کل یوم من شهر رمضان الی آخره، و ینادون الصائمین کل لیلة عند افطارهم: ابشروا عبادالله و قد جعتم قلیلاً و ستشبعون کثیراً، بورکتم و بورک فیکم حتی اذا کان آخر لیلة من شهر رمضان نادوهم: ابشروا عبادالله فقد غفرالله لکم ذنوبکم و قبل توبتکم، فانظروا کیف تکونون فیما تستانفون.(21)

به راستی برای خدای تبارک و تعالی فرشتگانی است موکل به روزه داران که هر روز ماه رمضان تا پایان برای آنها آمرزش جویند، و هنگام افطار روزه داران را ندا زنند: که مژده گیرید بندگان خدا، اندکی گرسنه شدید و به زودی بسیار سیر شوید، مبارک باشید و مبارک کنید، تا شب آخر ماه رمضان به آنها ندا کنند: مژده گیرید بندگان خدا، به تحقیق خدا گناهان شما را آمرزید و توبه شما را پذیرفت، نظر کنید که در آینده چگونه خواهید بود.

3- گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود: روایت سوم‏

و در روایت دیگری از امام هشتم از پدرانش (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که فرمود:

   

ان شهر رمضان شهر عظیم یضاعف الله فیه الحسنات و یمحو فیه السیئات و یرفع فیه الدرجات، من تصدق فی هذا الشهر بصدقة غفرالله له، و من احسن فیه الی ما مملکت یمینه غفرالله له، و من حسن فیه خلقه غفرالله له، و من کظم فیه غیظه غفرالله له، و من وصل فیه رحمة غفر الله له. ثم قال (صلی الله علیه و آله و سلم): ان شهرکم هذا لیس کالشهور، انه اذا اقبل الیکم اقبل بالبرکة و الرحمة، و اذا ادبر عنکم ادبر بغفران الذنوب، هذا شهر، الحسنات فیه مضاعفة، و اعمال الخیر فیه مقبولة، من صلی منکم فی هذا الشهر لله عزوجل رکعتین یتطوع بهما غفرالله له.
ثم قال (صلی الله علیه و آله و سلم): ان الشقی حق الشقی، من خرج منه هذا الشهر و لم یغفر ذنوبه، فحینئذ یخسر حین یفوز المحسنون بجوائز الرب الکریم.(22)

ترجمه روایت شریفه

رسول خدا فرمود: ماه رمضان ماه بزرگی است خدا حسنان را در آن دو چندان کند، و سیئات را در آن محو کند، و درجات را بالا برد، هر که در این ماه صدقه ‏ای دهد او را بیامرزد، و هر که در آن به مملوکان خود احسان کند خدایش بیامرزد، و هر که خوش خلقی کند خدایش بیامرزد، و هر که صله رحم کند خدایش بیامرزد.
سپس فرمود: براستی این ماه شما چون ماههای دیگر نیست، براستی چون به شما رو کند با برکت و رحمت آید و چون از نزد شما برود با آمرزش گناهان برود، این ماهی است که حسنات در آن دو چندان است، و اعمال خیر در آن قبول است، هر که در این ماه برای خدا عزوجل دو رکعت نماز نافله بخواند، خدا او را بیامرزد، سپس فرمود: بدبخت حقیقی کسی است که این ماه را طی کند و گناهانش آمرزیده نشود، اینجا است که زیان کار است، و خوش کرداران به جوایز پروردگار کریم کامیاب گردند.

---

20) امالی مترجم، ص 47.
21) امالی مترجم، ص 54.
22) امالی مترجم، ص 54 - 55.

3- گناهان روزه ‏دار آمرزیده می‏شود: روایت چهارم‏

و نیز از امام صادق (علیه السلام) از پدرانش (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که فرمود:

   

شعبان شهری، و شهر رمضان شهر الله عزوجل، فمن صام یوماً من شهری کنت شفیعه یوم القیامة، و من صام یومین من شهری غفر له ماتقدم من ذنبه، و من صام ثلاثة ایام من شهری قیل له: استأنف العمل، و من صام شهر رمضان فحفظ فرجه و لسانه و کف أذاه عن الناس، غفرالله له ذنوبه ما تقدم منها و ما تأخر، أعتقه من النار، و أحله دار القرار، و قبل شفاعته فی عدد رمل عالج من مذنبی أهل التوحید.(23)

ترجمه روایت شریفه

شعبان ماه من است و رمضان ماه خدای عزوجل، هر کس روزی از ماه مرا روزه بگیرد شفیع او در روز قیامت خواهم بود، و کسی که دو روز از ماه مرا روزه بگیرد گناه گذشته‏ اش آمرزیده شود، و کسی که سه روز ماه مرا روزه بگیرد، به او گفته شود: کار را از سر گیر (و گذشته‏ ات آمرزیده شد) و کسی که ماه رمضان را روزه گیرد و عورت و زبان خود را نگهدارد، و آزارش را از مردم باز دارد، خداوند گناه گذشته و آینده‏ اش را بیامرزد و از آتش دوزخ آزادش کند و در خانه ماندنی (بهشت) فرود آرد، و شفاعت او را به شماره ریگهای بیابان نسبت به گناهکاران از اهل توحید بپذیرد.

3- گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود: روایت پنجم‏

   

و از کتاب امامی طوسی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که فرمود:
من صام شهر رمضان ایماناً و احتساباً غفرالله له ما تقدم من ذنبه، و من صلی لیلة القدر ایماناً و احتساباً غفرالله ما تقدم من ذنبه.(24)

ترجمه روایت شریفه

کسی که ماه رمضان را از روی ایمان و امید پاداش الهی روزه بگیرد خداوند گناه گذشته ‏اش را بیامرزد، و کسی که شب قدر از روی ایمان و امید پاداش الهی نماز بخواند خداوند گناه گذشته ‏اش را بیامرزد.

3- گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود: روایت ششم‏

و در همان کتاب از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که به جابر بن عبدالله انصاری فرمود:

   

یا جابر هذا شهر رمضان من صام نهاره و قام ورداً من لیله، و عف بطنة و فرجه، و کف لسانه خرج من ذنوبه کخروجه من الشهر، فقال جابر: یا رسول الله! ما أحسن هذا الحدیث؟ فقال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): یا جابر و ما أشد هذه الشروط؟(25)

ترجمه روایت شریفه

ای جابر این ماه رمضان است. کسی که روزش را روزه بگیرد و بخشی از شب آن را به حال نماز و قیام بگذراند، و شکم و عورت خود را نگهدارد، و زبان خود را نگهدارد از گناهان خود بیرون رود، همانگونه که از ماه (رمضان) بیرون رود.
جابر عرض کرد: این چه حدیث خوبی است!
فرمود: ای جابر! و این شرطها هم چه شرطهای سختی است!؟

---

23) بحارالانوار، ج 96، ص 356.
24) بحارالانوار، ج 96، ص 366 و 371.
25) همان.

3- گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود: روایت هفتم‏

و در حدیث دیگری است که فرمود:
شهر رمضان شهر فرض الله علیکم صیامه، فمن صامه ایماناً و احتساباً خرج من دنوبه کیوم ولدته امه.(26)

ترجمه روایت شریفه

ماه رمضان ماهی است که خداوند روزه‏ اش را بر شما واجب کرده، هر کس آن ماه را از روی ایمان و امید به رحمت حق روزه بگیرد از گناهان خود بیرون رود همانند روزی که مادر از او زائیده.

3 - گناهان روزه‏ دار آمرزیده می‏شود: روایت هشتم‏

و نیز از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمود:
من لم یغفر له فی شهر رمضان ما یغفر له الی قابل الا ان یشهد عرفة.(27)

ترجمه روایت شریفه

کسی که در ماه رمضان آمرزیده نشود تا سال آینده آمرزیده نشود، مگر آنکه در عرفه حاضر شود. (و عرفه را درک کند.)

---

26) بحارالانوار، ج 96، ص 375.
27) همان.

4 - ثواب قرائت قرآن در این ماه: روایت اول‏

در کتاب بحارالانوار از امام صادق (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که فرمود:

   

شهر رمضان شهر الله عزوجل، و هو شهر یضاعف الله فیه الحسنات، و یمحو فیه السئیات، و هو شهر البرکة، و هو شهر الانابة، و هو شهر التوبة و هو شهر المغفرة، و هو شهر العتق من النار، و الفوز بالجنة.
ألا فاجتنبوا فیه کل حرام، و أکثیروا فیه من تلاوة القرآن، و سلوا فیه حوائجکم، واشتغلوا فیه بذکر ربکم، و لایکونن شهر رمضان عندکم کغیره من الشهور، فان له عندالله حرمة و فضلاً علی سائر الشهور، و لایکونن شهر رمضان یوم صومکم کیوم فطرکم.(28)

ترجمه روایت شریفه

ماه رمضان ماه خدای عزوجل می‏باشد، و آن ماهی است که خداوند کارهای نیک را در آن دو چندان کند و بدیها را در آن محو سازد، ماه برکت، و ماه انابة و بازگشت، و ماه توبه و ماه آمرزش و ماه آزادی از آتش دوزخ، و کامیاب شدن به بهشت است.
هان که در این ماه از هر حرامی خودداری کنید، و تلاوت قرآن را زیاد کنید. و حاجات خود را بخواهید، و به یاد پروردگارتان سرگرم باشید، و ماه رمضان نزد شما نباید همانند ماههای دیگر باشد، چرا که برای این ماه در پیشگاه خداوند حرمت و برتری بر دیگر ماهها است، و نباید در ماه رمضان روز روزه شما مانند روز غیر روزه شما باشد.

---

24) بحارالانوار، ج 96، ص 366 و 371.

ثواب قرائت قرآن در این ماه: روایت دوم‏

و از امام هشتم (علیه السلام) روایت کرده که فرمود:

   

الحسنات فی شهر رمضان مقبولة، والسیئات فیه مغفورة، من قرأ فی شهر رمضان آیة من کتاب الله عزوجل کان کمن ختم القرآن فی غیره من الشهور، و من ضحک فیه فی وجه أخیه المؤمن لم یلقه یوم القیامة الا ضحک فی وجهه، و بشره بالجنة، و من أعان فیه مؤمناً أعانه الله تعالی علی الجواز علی الصراط، یوم تزل فیه الاقدام، و من کف فیه غبضه کف الله عنه غضبه یوم القیامة، و من أغاث فیه ملهوفاً آمنه الله من الفراغ الأکبر یوم القیامة، و من نصر فیه مظلوماً نصره الله علی کل من عاداه فی الدنیا، و نصره یوم القیامة عند الحساب و المیزان. شهر رمضان شهر البرکة، و شهر المغفرة و شهر التوبه و شهر الانابة، من لم یغفر له فی شهر رمضان ففی أی شهر یفغر له؟ فسلوا الله ان یتقبل منکم فیه الصیام، و لا یجعله آخر العهد منکم، و أن یوفقکم فیه لطاعته و یعصمکم من معصیته، انه خیر مسؤول.(29)

ترجمه روایت شریفه

نیکی‏ها در ماه رمضان پذیرفته، و بدیها در آن آمرزیده است، کسی که در ماه رمضان آیه ‏ای از کتاب خداوند بخواند همانند کسی است که در ماههای دیگر قرآن را ختم کرده و کسی که در این ماه در روی برادر ایمانی خود بخندد (و او را خوشحال کند) در روز قیامت او را دیدار نکند جز آنکه در روی او بخندد (و او را خوشحال کند) و به بهشت مژده‏ اش دهد، و کسی که در این ماه به مؤمنی کمکم کند، خدای تعالی در هنگام عبور بر صراط کمکش کند در آن روزی که گامها بلغزد، و کسی که خشمش را در این ماه نگهدارد خداوند خشمش را در روز قیامت از او باز دارد.
و کسی که درمانده اندوهگینی را دستگیری و نجات دهد، خداوند در روز قیامت او را از هراس بزرگ آن روز در امان دارد، و کسی که ستمدیده ‏ای را در این ماه یاری کند، خدایش در دنیا بر دشمنانش یاری دهد، و در روز قیامت نیز هنگام حساب و در کنار میزان یاریش کند.
ماه رمضان ماه برکت، ماه رحمت، ماه مغفرت، ماه توبه و ماه انابه و بازگشت به درگاه الهی است، کسی که در ماه رمضان آمرزیده نشود در چه ماهی می‏خواهد آمرزیده شود؟

از خدا بخواهید در این ماه روزه‏ تان را بپذیرد، و آخرین سال عمر شما قرار ندهد، و توفیق اطاعت خود را به شما دهد، و از نافرمانیش شما را نگهدارد، که براستی خداوند بهترین کسی است که از او درخواست کنند.

---

29) بحارالانوار، ج 96، ص 340 - 341.

ثواب قرائت قرآن در این ماه: روایت سوم‏

شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار و امالی به سندش از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده که فرمود:

لکل شی‏ء ربیع و ربیع القرآن شهر رمضان.(30)

ترجمه روایت شریفه
هر چیزی را بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است.

ثواب قرائت قرآن در این ماه: روایت چهارم‏

و از مجالس شیخ از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمود:
ان الشهور عندالله اثناعشر شهراً فی کتاب الله یوم خلق السماوات و الارض فغرة الشهور شهر الله شهر رمضان، و قلب شهر رمضان لیلة القدر، و نزل القرآن فی أول لیلة من شهر رمضان، فاستقبل الشهر بالقرآن.(31)

ترجمه روایت شریفه
براستی که در کتاب خدا ماهها نزد خدا دوازده ماه است. روزی که خداوند آسمانها و زمین را آفرید، پس نور و روشنی ماهها ماه رمضان است، و قلب ماه رمضان شب قدر است، و قرآن در شب اول ماه رمضان نازل گشته، پس با قرآن از این ماه استقبال کن.

---

30) بحارالانوار، ج 96، ص 386.
31) همان.

5 - خداوند به روزه ‏دار در رمضان پنج چیز عطا فرماید

شیخ صدوق (رحمه الله) در کتاب خصال به سندش از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که فرمود:

   

اعطیت امتی فی شهر رمضان خمساً لم یعطهن أمة نبی قبلی:
أما واحدة: فاذا کان أول لیلة من شهر رمضان نظر الله عزوجل الیهم، و من نظر الله الیه لم یعذبه أبداً.
و أما الثانیة: فان خلف أفواههم - حین یمسون - عندالله عزوجل أطیب من ریح المسک.
و أما الثالثة: فان الملائکة یستغفرون لهم فی لیلهم و نهارهم.
و أما الرابعة: فان الله عزوجل یأمر جنته أن استغفری و تزینی لعبادی فیوسک أن یذهب عنهم نصب الدنیا و أذاها، و یصیروا الی جنتی و کرامتی.
و أما الخامسة: فاذا کان آخر لیلة غفر لهم جمیعاً.
فقال رجل: فی لیلة القدر یا رسول الله؟
فقال: ألم تر الی العمال اذا فرغوا من أعمالهم و فوا.(32)

ترجمه روایت شریفه

به امت من در ماه رمضان پنج چیز داده شده که به امت هیچ پیغمبری قبل از من داده نشده:

اما یکم آنکه چون شب اول ماه رمضان شود خداوند به آنها نظر لطف کند و هر کس را که خدا به او نظر لطف کند هرگز عذابش نکند.

و اما دوم آنکه در شامگاه، بوی دهان آنها نزد خداوند از بوی مشک پاکیزه‏ تر باشد.

و اما سوم آنکه فرشتگان در شب و روز برای آنها استغفار کنند.

و اما چهارم آنکه خدای عزوجل به بهشت دستور دهد برای بندگانم آمرزش بخواه و خود را برای آنها آراسته کن، تا رنج و آزار دنیا از آنها برود، و در پذیرایی گرم من در بهشت آیند.

و اما پنجم آنکه در شب آخر ماه همه گناهانشان آمرزیده شود.

مردی عرض کرد: در شب قدر ای رسول خدا؟

فرمود: مگر کارگران را ندیده‏ ای که چون از کار فراغت یابند مزدشان را دریافت کنند!

---

32) خصال صدوق (رحمه الله)، ج 1، ص 317 و 318.