موضوع: تجزیه افعال سوره ی بقره

آیات یک تا پنج سوره بقره:

يُؤْمِنُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی

يُقِيمُونَ:¹ فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ق و م ) معتل اجوف واوب، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم, متعدی

رَ‌زَقْنَاهُمْ: فعل ماضی مبنی بر سکون، متکلم مع الغیر، (ر ز ق) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی. (هم) ضمیر متصل نصبی، جمع مذکر غایب، مفعول به

يُنفِقُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ن ف ق) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم, متعدی

أُنزِلَ: فعل ماضی مبنی، مفرد مذکر غایب، (ن ز ل ) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، مجهول، (هو مستتر نایب فاعل)

أُنزِلَ: مانند بالا

يُوقِنُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب،(و ق ن) معتل مثال واوی،ثلاثی مزید باب افعال، معلوم, متعدی

---

1)
يُقْوِمُونَ (اعلال به سکون پاورقی ) يُقِوْمُونَ (اعلال به قلب) يُقِيمُونَ

آیات 6 - 8 سوره بقره:

كَفَرُ‌وا: فعل ماضی مبنی بر ضم،جمع مذکر غایب، (ک ف ر ) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم، فاعل: واو

أَنذَرْ‌تَهُمْ: (أَنذَرْ‌تَ) فعل ماضی مبنی بر سکون، مفرد مذکر مخاطب، (ن ذ ر) صحیح سالم ، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی، (تَ) فاعل، (هم) ضمیر متصل نصبی جمع مذکر غایب، مفعول به

لَمْ تُنذِرْ‌هُمْ: (لَمْ تُنذِرْ‌) فعل جحد، مضارع مجزوم به حرف لم، مفرد مذکر مخاطب، (ن ذ ر) صحیح سالم ، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی، فاعل: انت مستتر، (هم) ضمیر متصل نصبی جمع مذکر غایب، مفعول به

لَا يُؤْمِنُونَ: فعل نفی، مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم

خَتَمَ: فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب، (خ ت م) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

يَقُولُ¹: فعل مضارع مرفوع، مفرد مذکر غایب، (ق و ل) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

آمَنَّا²: فعل ماضی، متکلم مع الغیر، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (نا) ضمیر متصل رفعی، فاعل

---

1) يَقْوُلُ (اعلال به سکون) يَقُوْلُ يَقُولُ
2)أءْمَنّا (قانون تخفیف همزه) آمَنَّا

آیات 9 و 10:

يُخَادِعُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (خ د ع) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب مفاعله، معلوم، متعدی

آمَنُوا: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

يَخْدَعُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (خ د ع) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

مَا يَشْعُرُ‌ونَ: (ما) نافیه؛ (يَشْعُرُ‌ونَ) فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ش ع ر) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

فَزَادَ¹هُمُ: (ف) حرف عطف؛ (زَادَ) فعل ماضی،مفرد مذکر غایب، (ز ی د) معتل اجوف یایی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی. (هم) ضمیر متصل نصبی جمع مذکر غایب، مفعول به

كَانُوا²: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ک و ن) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی.(فعل ناقصه،

يَكْذِبُونَ:فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ک ذ ب) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

قِيلَ³: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ق و ل ) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، مجهول.

---

1) زَیَدَ زاد (قاعده 5 )

2) کَوَنوا کانوا (قاعده 5 )

3) قَوَلَ (مجهول) قُوِلَ قیلَ (قاعده 3 )

لَا تُفْسِدُوا: فعل نهی(مضارع مجزوم به حرف لا نهی) علامت جزم حذف نون، مفرد مذکر مخاطب، (ف س د) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم

قَالُوا¹: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ق و ل ) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

لَّا يَشْعُرُ‌ونَ: فعل نفی( مضارع منفی مرفوع)، جمع مذکر غایب، (ش ع ر) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

قِيلَ: رجوع کنید به فعل قِيلَ در پست 3

آمِنُوا: فعل امر، مفرد مذکر مخاطب، مبنی بر حذف نون، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

آمَنَ: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

قَالُوا: مانند قَالُوا بالا

نُؤْمِنُ: فعل مضارع مرفوع، متکلم مع الغیر،(ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

آمَنَ: مانند آمَنَ بالا

---

1) قَوَلُوا قَالُوا (قاعده 5 )

لَا تُفْسِدُوا: فعل نهی(مضارع مجزوم به حرف لا نهی) علامت جزم حذف نون، مفرد مذکر مخاطب، (ف س د) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم

قَالُوا¹: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ق و ل ) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

لَّا يَشْعُرُ‌ونَ: فعل نفی( مضارع منفی مرفوع)، جمع مذکر غایب، (ش ع ر) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

قِيلَ: رجوع کنید به فعل قِيلَ در پست 3

آمِنُوا: فعل امر، مفرد مذکر مخاطب، مبنی بر حذف نون، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

آمَنَ: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

قَالُوا: مانند قَالُوا بالا

نُؤْمِنُ: فعل مضارع مرفوع، متکلم مع الغیر،(ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

آمَنَ: مانند آمَنَ بالا

---

1) قَوَلُوا قَالُوا (قاعده 5 )

آیات 13، 14 و 15

لَقُوا¹: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ل ق ی) معتل ناقص یایی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

آمَنُوا: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم (قاعده تخفیف همزه)

قَالُوا: رجوع کنید به قَالُوا در پست شماره 5

آمَنَّا: رجوع کنید به آمَنَّا در پست شماره 2

خَلَوْا²: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، ( خ ل و) معتل ناقص یایی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

قَالُوا: رجوع کنید به قَالُوا در پست شماره 5

يَسْتَهْزِئُ: فعل مضارع مرفوع، مفرد مذکر غایب، (ه ز ء) صحیح مهموز اللام، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

يَمُدُّ³هُمْ: (يَمُدُّ) فعل مضارع مرفوع، مفرد مذکر غایب، (م د د) صحیح مضاعف، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی؛ (هم) ضمیر متصل نصبی جمع مذکر غایب، مفعول به

يَعْمَهُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، ( ع م ه) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

اشْتَرَ‌وُا⁴: فعل ماضی، جمع مذکر غایب، (ش ر ی) معتل ناقص یایی، ثلاثی مزید باب افتعال، معلوم، متعدی

رَ‌بِحَت: فعل ماضی، مفرد مؤنث غایب، (ر ب ح) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

---

1) لَقَیُوا یاء ساکن میشود بخاطر سنگینی حرکت ضمه و حرکتش را به قاف میدهد.(اعلال به سکون) لَقُیْوا دو تا ساکن پهلوی هم، یاء ساکن حذف میشود.لَقُوا

2)خَلَوُوا (اعلال قلب) خَلَاوْا دو تا ساکن پهلوی هم، حرف عله ( در اینجا حرف مدی الف) حذف میشود. خَلَوْا

۳) يَمْدُدُ (قاعده ادغام= دو حرف شبیه به هم، حرکت اولین حرف منتقل میشه به حرف ساکن قبل خود و یک حرف نوشته میشود با علامت تشدید و حرکت حرف دوم هم گذاشته می شود.) يَمُدْدُ يَمُدُّ

۴) إشْتَرَ‌یُوا (اعلال قلب) إشْتَرَ‌اوْا دو تا ساکن پهلوی هم، حرف عله ( در اینجا حرف مدی الف) حذف میشود. إشْتَرَ‌وا

آیات ۱۷ و ۱۸


‌إسْتَوْقَدَ: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (و ق د) معتل مثال واوی، ثلاثی مزید باب استفعال، معلوم، متعدی

أَضَاءَتْ¹: فعل ماضی، مفرد مؤنث غایب، (ض و ء) معتل اجوف واوی، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی

ذَهَبَ²: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب،( ذ ه ب) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

تَرَ‌كَهُمْ: (تَرَ‌كَ) فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ت ر ک)، صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

لَّا يُبْصِرُ‌ونَ: فعل نفی (مضارع مرفوع)، جمع مذکر غایب، (ب ص ر) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

لَا يَرْ‌جِعُونَ: فعل نفی (مضارع مرفوع)، جمع مذکر غایب، (ر ج ع) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

يَجْعَلُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، ( ج ع ل) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

---

1) أَضْوَءَتْ (اعلال سکون 4 )أَضَوْءَتْ (اعلال قلب 5 ) أَضَاءَتْ

2) ذهب(رفت) از فعل های لازم است که با حرف جر ب متعدی میشود و معنای آن نیز تغییر می کند. ذَهَبَ اللَّـهُ بِنُورِ‌هِمْ = بُرد خدا نورشان را.

آیه 20

يَكَادُ= فعل مضارع- صیغه سوم- (ک و د) اجوف یایی - ثلاثی مجرد- معلوم- لازم - یَکْوَدُ( اعلال به قلب) یَکادُ

يَخْطَفُ= فعل مضارع- صیغه سوم-(خ ط ف) صحیح - ثلاثی مجرد- معلوم- متعدی

أَضَاءَ = فعل ماضی- صیغه اول- (ض و ء) اجوف واوی- ثلاثی مزید باب افعال- معلوم- لازم

مَّشَوْا = فعل ماضی- صیغه سوم- (م ش ی ) ناقص یایی- ثلاثی مجرد- معلوم - لازم ( قاعده ی آن مثل خَلَوْا در پست 6

قَامُوا= فعل ماضی- صیغه سوم- (ق و م ) اجوف واوی- ثلاثی مجرد- معلوم - لازم (اعلال قلب)

شَاءَ= فعل ماضی- صیغه اول- (ش ی ء ) اجوف یایی- ثلاثی مجرد- معلوم - لازم (اعلال قلب)

ذَهَبَ= فعل ماضی- صیغه اول - (ذ ه ب ) صحیح- ثلاثی مجرد- معلوم - لازم

آیات ۲۱ و ۲۲


اُعْبُدُوا: فعل امر، مفرد مذکر مخاطب، (ع ب د) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، متعدی

خَلَقَكُمْ: (خَلَقَ)فعل ماضی مفرد مذکر غایب (خ ل ق) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی؛ (هم) ضمیر متصل نصبی جمع مذکر مخاطب، مفعول به

تَتَّقُونَ¹: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر مخاطب، (و ق ی) لفیف مفروق، ثلاثی مزید باب افتعال، معلوم، لازم

جَعَلَ: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ج ع ل) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

أَنزَلَ:فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (ن ز ل) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی

أَخْرَ‌جَ:فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، (خ ر ج) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی

لَا تَجْعَلُوا: لَا تَجْعَلُوا: فعل نهی، (مضارع مجزوم به حذف نون)، جمع مذکر مخاطب،(ج ع ل) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم،متعدی

تَعْلَمُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر مخاطب،صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

---

1) تَوْتَقِیُونَ (طبق قاعده باب افتعال هر گاه حرف عله مثال واقع شود. حرف عله تبدیل به ناء باب تبدیل شده و با هم ادغام می شود) تَتْتَقِیُونَ تَتَّقِیُونَ (ضمه بر یاء ثقیل هست و حرکت ضمه منتقل می شود به حرف قبل و یاء ساکن شده و دو ساکن کنار هم حرف عله حذف می شود. ) تَتَّقُیْونَ تَتَّقُونَ

آیات 22، 23 و 24


كُنتُمْ¹:فعل ماضی جمع مذکر مخاطب (ک و ن) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

نَزَّلْنَا: فعل ماضی متکلم مع الغیر (ن ز ل) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب تفعیل، معلوم، متعدی

فَأْتُوا²: (ف) حرف؛ (إئتوا) امر مبنی بر حذف نون، جمع مذکر مخاطب، (ء ت ی) مهموز ، ناقص یایی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

وَادْعُوا: (و) حرف؛ ( أُدعُوا) امر مبنی بر حذف نون، جمع مذکر مخاطب، (د ع و) معتل ناقص واوی، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی

كُنتُمْ: مثل كُنتُمْ بالا

لَّمْ تَفْعَلُوا: فعل جحد(مضارع مجزوم، جزم به حذف نون)، جمع مذکر مخاطب، (ف ع ل) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم،

لَن تَفْعَلُوا: فعل مضارع منصوب به لن ناصبه( نصب به حذف نون)، جمع مذکر مخاطب، (ف ع ل) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم،

فَاتَّقُوا³: (ف) حرف؛ (اتَّقُوا ) فعل ماضی جمع مذکر غایب، (و ق ی) لفیف مفروق، ثلاثی مزید باب افتعال، معلوم، لازم

أُعِدَّتْ: فعل ماضی، مفرد مؤنث غایب، (ء ع د) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مجرد، مجهول،

---

1) مراجعه شود به تجزیه كُنتُمْ
2) إئْتِیُوا ضمه بر یاء ثقیل و حرکت منتقل میشود به حرف قبل و خودش ساکن و سپس حذف میشود. إئْتُوا
3) اتَّقُوا مثل إئْتُوا