موضوع: کتاب التذكرة فى احول الموتى و امور الاخرة

التذكرة فى احول الموتى و امور الاخرة


برگرفته از كتاب : چشم به راه مهدي

---

نوشته : امام الحافظ القرطبى .
تصحيح و تعليق : احمد مرسى .
ناشر:
شماره صفحه ها:


قرطبى ، از مفسران بزرگ اهل سنت و پيرو مذهب مالك است . دانشمندانى كه به بيوگرافى وى اشاره كرده اند او را به اوصاف حميده ، تبحر در علوم ، بويژه تفسير، ستوده اند⁽¹⁾ .
زركلى مى نويسد:
((وى ، مرد صالح ، متعبد از اهل قرطبه است كه در شرق مينة ابن خصيب (در شمال اسيوط مصر) اقامت گزيد و در همان جا وفات كرد. انسان پارسا و كم مؤ نه اى بوده كه با يك لباس در جامعه حضور مى يافته و داراى تاءليفات زيادى است ... از جمله : التذكرة باحوال الموتى و احوال الاخرة ))⁽²⁾

كتاب التذكره ، در دو جلد، در مصر چاپ شده كه بخشى از جلد دوم آن ، درباره حضرت مهدى (عج ) است .
مؤلف در جلد دوم ، تحت عنوان : ((الخليفة الكائن فى آخر الزمان المسمى بالمهدى و علامة خروجه ))
رواياتى كه صحابه از رسول خدا(ص ) درباره خليفه آخرالزمان و نشانه هاى ظهور او، نقل كره اند، گرد آورده است .

در بابهاى ديگر، به موضوعاتى به شرح زير اشاره دارد:
فتنه بين مغرب و مشرق ، خروج سفيانى ، جريان لشركشيها و...

   

1- (الجامع الاحكام القرآن )) قرطبى ، ج 1، مقدمه ، داراحياء التراث العربى ، بيروت .
2- ((الاعام ))، زركلى ، 5/322، دارالعلم للملايين ؛ ((معجم المؤ لفين )) ج 8/239.

در مورد اين گونه روايات ، از قول حافظ ابوالخطاب بن دحيه مى آورد:

((اين گونه مسائل ، از قول پيامبر(ص ) مستند موثقى نداشته و از پيامبر(ص ) نرسيده است و بيان آن ، انسان را از عدالت ساقط مى كند، مگر نقل آن از باب امانت باشد و صحت و سقم به مؤ لف برگردد.))

در اين كتاب ، تناقضها و سازگاريهاى بسيارى ديده مى شود، مثلا آمده : دجال ، در سال سيصد ظهور مى كند، و مسائل ديگرى كه نادرستى آنها آشكار است .

سپس داستان خروج سفيانى و خروج ((دابه )) را كه حذيفه از قول پيامبر(ص ) نقل مى كند، به بوته نقد گذارده و مى نويسد:
((از اين خبر، بوى جعل استشمام مى شود و مساءله پر از جعليات و اسرائيليات است كه انسان از سياه كردن كاغذ به آن ابى دارد.))

سپس روايات ساختگى و دروغ را كه با عقل و فطرت سالم ، ناسازگارند، مشخص مى كند.

باب ديگرى گشوده درباره مهدى (عج ) و كسانى كه زمينه حكومت وى را مهيا مى سازند. در اين باب ، رواياتى كه از على (ع )، ثوبان ، عبدالله بن الحارث بن جز الزبيدى از رسول اكرم (ص ) نقل شده گرد مى آورد.

در باب ديگر، رواياتى از پيامبر(ص ) درباره ويژگيهاى مهدى (عج )، اسم عطايا، درنگ وى ، خروج با عيسى (ع )، كشتن دجال و... نقل مى كند.

آنگاه تحت عنوان : ((فضل ))، روايت ((لا مهدى الا عيسى )) را نقل مى كند و آن را معارض با روايات ديگر مى داند و در مقام نقد، روايت را از نظر سند، ضعيف مى شمرد

و رواياتى كه بيانگر ظهور آن حضرت هستند و وى را از عترت پيامبر(ص ) و فرزند زهرا(س ) مى دانند، را صحيح ، متواتر، نص و مقدم بر روايت ((لا مهدى الا عيسى )) مى شمارد.

در پايان ، اين دو دسته از روايات را به اين گونه خواسته جمع كند:

(( يحتمل ان يكون قوله عليه الصلاة و السلام ، و لا مهدى الا عيسى اى لا مهدى كاملا معصوما الا عيسى و على هذا تجتمع الاحاديث و يرتفع التعارض .))

احتمال دارد منظور از روايت : ((لا مهدى الا عيسى ))، يعنى مهدى كامل و معصوم ، جز عيسى نيست . بنابراين ، ميان روايات جمع مى شود و عارض بين روايات بر طرف مى گردد.

البته اين جمع از ديگاه شيعه ، پذيرفته نيست و قابل مناقشه است . در بابهاى ديگر، موضوعاتى به شرح زير آمده :

محل ظهور حضرت مهدى ، نشانه هاى خروج مهدى (عج )، بيعت با حضرت در دو مرحله ، درگيرى و قتل سفيانى ، سرزمين هايى كه حضرت به تصرف در مى آورد، چگونگى فتح قسطنطنيه ، نشانه هاى خروج دجال ، نزول حضرت عيسى (ع )، كشتن دجال ، مقدمات قيام قيامت و نشانه هاى آن .

مؤلف ، در پايان تحت عنوان : ((فضل )) نشانه هاى قيامت را از نظر علماء يادآور شده و نشانه هاى پايان دنيا را بر شمرده است .