تحریف ناپذیری قرآن

[فاطمه]

چگونه می توان عدم تحریف قرآن را اثبات کرد؟ به تازگی قرآن به صورت تحریف شده در اینترنت آمده است! این اتفاق چگونه با آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» سازگار است؟


تحریف در لغت از ریشه «حرف» به معنای کناره، جانب و اطراف یک چیز گرفته شده و تحریف چیزی، کنار زدن و کج کردن آن از جایگاه اصلی خود و بردن به سوی دیگر است.1


تحریف در اصطلاح قرآن شناسی، دارای اقسام زیر است:


1. تحریف با تعویض کلمات؛ یعنی برداشتن کلمه ای و جایگزین کردن آن با کلمه ای دیگر.


2. تحریف به زیاده؛ یعنی افزودن کلمه یا جمله ای به آیات قرآن.


3. تحریف به نقیصه؛ یعنی ساقط کردن کلماتی از قرآن و یا اعتقاد به این که کلمه، آیه یا سوره ای از قرآن کریم، ساقط شده است.


4. تحریف معنوی.


5. تحریف موضعی.


6. تحریف در قرائت.


7. تحریف در لهجه و گویش .2

[فاطمه]

9. شیوه نزول قرآن

یکی دیگر از تمهیدات الهی برای مصون ماندن قرآن از تحریف، نزول تدریجی آن، آن هم با سبک و برنامه ای ویژه است.
در مدت تقریباً 23 سال، آیات قرآن به دو شکل نازل شده اند. آیاتی که در آغاز بعثت در مکه نازل شدند، معمولاً کوتاه و موزون هستند؛ این مقاطع کوتاه و موزون، در حفظ آیات، تأثیر بی شائبه ای داشته است؛ آن هم در روزگاری که مردم امی بوده اند؛ اما در سال های بعد، آیات و سوره های بزرگ تری در مدینه نازل شدند؛ زیرا در مدینه، هم آرامش بیشتری برای مسلمانان بود و هم امکانات نوشتن و ثبت آیات وجود داشت و سرانجام، نزول تدریجی قرآن، این نتیجه را داشت که وقتی حتی چند آیه نازل می شد، پیامبر آنها را برای مسلمان ها می خواند (و آنان نیز حفظ می کردند) و بعد آیه ای دیگر نازل می گشت.

[فاطمه]

10. شیوه تعلیم قرآن

آن چه در تاریخ قرآن مهم است، این است که بدانیم پیامبرصلی الله علیه وآله چگونه آیات را برای مردم می خواند و به آنها تعلیم می داد؟
شخصی می گوید: پیامبر صلی الله علیه وآله در مدینه، هر بار ده آیه به ما می آموخت و ما ده آیه را یاد می گرفتیم؛ سپس ده آیه دیگر و... برای مثال، یکی از اصحاب در مسجد دمشق، به 1600 شاگرد، قرآن می آموخت؛ به این شکل که آنها را به گروه های ده نفری تقسیم کرده بود و هر ده نفر، یک ناظر داشته اند که مجموع این ناظران و سرگروه ها، 160 نفر می شدند.7 علاوه بر این، به شهادت تاریخ، در صدر اسلام، عده زیادی از مسلمانان - که تعداد آنان را تا 43 نفر نوشته اند - به دستور پیامبر، هر آیه و یا سوره ای را که نازل می شد، بی درنگ می نوشتند. دو تن از معروف ترین اصحاب پیامبر که در نوشتن قرآن، اهتمام خاصی می ورزیدند، حضرت علی علیه السلام و زید بن ثابت بودند.

[فاطمه]

11. اهتمام مسلمانان

بی شک، اهتمام پیامبر صلی الله علیه وآله بر قرائت و حفظ قرآن، موجب شد که در میان مسلمانان آن عصر، این عمل، فضیلت بزرگی محسوب شود و به همین دلیل، مؤمن و منافق در این جهت بر یکدیگر سبقت می گرفتند و معاشرت و انس با قرآن، جزء آداب و رسوم مردم شده بود و آنان در مسائل و مشکلات خود، به قرآن مراجعه می کردند و تقدس و فضیلت یافتن قرآن نزد مسلمانان، این نتیجه را به دنبال داشت که کسی نمی توانست ایده تغییر قرآن را در سر بپروراند.8


توجه به نگهداری و حفظ قرآن کریم در میان مسلمانان به اندازه ای بود که پس از نبی اکرم و در زمان خلافت ابوبکر، وقتی در جنگ یمامه، تعدادی از حافظان قرآن کشته شدند، مسلمانان تصمیم گرفتند توجه بیشتری در حفظ قرآن به خرج دهند و به این منظور، همه نسخه های قرآن را در یک جا جمع آوری کردند و از تغییر آنها جلوگیری نمودند. حفظ این نسخه ها به شدت مورد توجه قرار گرفت و به همین صورت، نسل بعد، قرآن را سینه به سینه حفظ می کردند و به نسل بعد انتقال می دادند.9

[فاطمه]

12. تکامل خط و کتابت



برای حفظ یک متن به صورت اصلی، باید شرایط طبیعی چنین امری فراهم باشد. در عصرهای گذشته، تکامل خط و پیشرفت کتابت، به آن میزان نبوده است که بتواند متنی را در بستر خویش و به صورت کامل، حفظ کند؛ اما با رشد تمدن بشری، زمینه های لازم برای چنین امری، پدیدار شد؛ چنان که به نظر برخی، در زمان رسول خدا، شرایط و موقعیت حصول چنین کاری مهیا شد و زمینه برای حفظ و صیانت قرآن، فراهم گردید.10




برای مطالعه بیشتر، به کتاب های زیر مراجعه کنید:


1. تاریخ قرآن، محمد هادی معرفت.


2. قرآن شناسی، محمدتقی مصباح یزدی.


3. قرآن هرگز تحریف نشده است، حسن حسن زاده آملی.


4. التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن، محمد هادی معرفت.

پی نوشت:



1. محمد هادی معرفت، مصونیت قرآن از تحریف، ترجمه محمد شهرابی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1376، ص 19.


2. ر.ک: همان، صص 26 - 22.


3. سید محمد حسین طباطبایی، قرآن در اسلام، ص 117.


4. طور، آیه 34 و اسراء، آیه 88.


5. آل عمران، آیه 85 و احزاب، آیه 40.


6. ر.ک: مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج 2، ص 183 و ج 3، ص 153.


7. ابوعبدالله زنجانی، تاریخ القرآن، ص 42.


8. محمدتقی مصباح یزدی، قرآن شناسی، ج 1، ص 215.


9. سید محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی، ج 12، ص 167 – 161.


10. سید ابوالقاسم خویی، البیان، ج 1، ص 309.

منبع: مجلات حوزه