قدر لیله القدر

[ملکوت]

---

محل نزول ملائکه و روح یا همان جبرئیل، قلب ولی الله است قلب انسان کامل است! نه فلان مسجد یا فلان دیر و کنیسه، همان قلبی که ظرف علم خداست، همان قلبی که ملائکه، تقدیرات امور را بر آن عرضه می کنند و رحمت الهی را تقسیم می نمایند .

---

برای همه واضح است که هیچ زمان و هیچ مکانی دارای ارزش ذاتی نیست و هر نوع ارزشی که هر مکان و هر زمانی پیدا می نماید ناشی و پدید آمده از مظروف آن زمان و مکان خواهد بود چرا که ارزش هر ظرفی به مظروف آن است و به آن چه که حامل آن است می باشد. ظرف به تنهایی هیچ ارزشی ندارد، اگر خانه کعبه محترم است و حرم است و حرام، به این دلیل است که بیت الله است، منسوب به خداوند است و صرف این انتساب حتی به شکل قرار دادی باعث این همه ارزش و احترام شده است، چنانچه در قرآن می خوانیم که: « لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ وَأَنتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ » (1)

کلمه « لَا أُقْسِمُ » دلیل بر عظمت است، چه بگوییم منفی و به معنی قسم نخوردن است که این نوعی احترام و تعظیم است نسبت به آن چیزی که به آن قسم خورده نمی شود و چه بگوییم مثبت است، باز هم احترام و تعظیم خواهد بود، چرا که هر امر بی ارزشی قابل قسم خوردن نیست و فقط به امور مهم و خطیر قسم خورده می شود، پس می بینیم که خداوند برای شهر مکه آن قدر احترام قائل است که به آن قسم نمی خورد، ولی علت آن را این چنین بیان می کند: «و أنت حلٌ بهذا البلد» به این شهر قسم نمی خورم چرا که تو در آن ساکنی!

اگر در قرآن این کلمات را می بینیم «یوم نحسٍ» (2) یا «ایّامٍ نحساتِ» (3) باز این نحوست و شومی برای ایام و ازمنه ذاتی نیست بلکه به خاطر حادثه نحسی است که در این ایام واقع شده که همان عذاب الهی می باشد. پس با این وجود ماه مبارک رمضان نیز ارزش ذاتی نخواهد داشت، برکت و رحمت آن ناشی از امر دیگری است که باید به دنبال آن بگردیم!
به قرآن مراجعه می کنیم و در می یابیم که می فرماید: « شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ...» (4)

همین یک آیه بس است تا سرّ عظمت رمضان که یک زمان است درک شود و آن سر عظمت چیزی نیست جز اینکه این ماه ظرف نزول قران شده است، به همین دلیل در روایت نیز داریم که: رمضان بهار قرآن است؛ «لکل شیءٍ ربیع، و ربیع القرآن شهر رمضان» (5)

تمام اهمیت شب قدر به خاطر صاحب آن شب است که در هر زمان، امامِ آن زمان یا امام زمانِ آن زمان، صاحب آن شب است! ظاهراً در شب قدر تمام ملائکة الله به رهبری روح اعظم به خدمت ولی الله مشرف می شوند تا تقدیرات امور رقم بخورد

[ملکوت]

حال به سراغ خود قرآن برویم و کلام را به آن منتقل کنیم، قرآنی که خود را مبارک و مایه برکت معرفی می نماید: « وَهَذَا ذِكْرٌ مُّبَارَكٌ أَنزَلْنَاهُ أَفَأَنتُمْ لَهُ مُنكِرُونَ » (6) و « وَهَـذَا كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ ...» (7) ظاهراً خود قرآن نیز ارزشش ذاتی نمی باشد! پس از کجا کسب نموده؟!

باز به خود قرآن مراجعه می کنیم، می بینیم که فرموده: « إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ » (8) یا فرموده: « إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ » (9) ظاهر این جملات اقتضاء می نماید که یکی از وجوهی که باعث شده قرآن مبارک باشد و دارای برکت نزول آن در شب قدر است این است که که در شب قدر نازل شده، شبی که قرآن آن را به مبارک بودن و برکت معرفی می نماید یا به عبارت دیگر به قدر و منزلت!

پس تا به این جا به این نتیجه رسیدیم که عظمت ماه رمضان به خاطر قرآن است و وجهی از عظمت قرآن به خاطر این است که در شب قدر نازل شده است!
اما این سۆال باقی می ماند که مگر قرار نبود که هیچ زمان و مکانی ارزش ذاتی نداشته باشد؟!
و مگر شب قدر نیز خود زمانی مثل بقیه زمان ها نیست؟!
پس شب قدر، قدر و منزلت خود را از کجا بدست آورده؟!

باز به خود قرآن مراجعه کنیم، می فرماید: « لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ » (10).
از ظاهر این آیات برداشت می شود که علت این که شب قدر از هزار ماه یا همان تقریباً 80 سال برتر و بهتر است این وقایعی است که در آن شب رخ می دهد و آن نزول ملائکه و روح است!

اما باز سوال پیش می آید که این ملائکه و روح بر کجا فرود می آیند؟ آیا نزول آن ها نزول مادی و به شکل ظاهری بر همین کره خاکی است؟!
باز به قرآن مراجعه می نماییم: « وَإِنَّهُ لَتَنزِیلُ رَبِّ الْعَالَمِینَ * نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ * عَلَى قَلْبِكَ...»(11) و یا «من کان عدوا لجبریل فإنه نزّله علی قلبک... »(12)

[ملکوت]

از این آیات فهمیده می شود که محل نزول ملائکه و روح یا همان جبرئیل، قلب ولی الله است قلب انسان کامل است! نه فلان مسجد یا فلان دیر و کنیسه، همان قلبی که ظرف علم خداست، همان قلبی که ملائکه، تقدیرات امور را بر آن عرضه می کنند و رحمت الهی را تقسیم می نمایند: « بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ »(13) یا « فِیهَا یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیمٍ * أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِینَ * رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ...»(14)
همان قلبی که معدن علم الله است «عیبة علمه» (15) معدن حکمت الهی است «معادن حکمة الله»(16)
محفظه سرّ خداست: «حفظة سر الله»(17)
شاید به همین دلیل باشد که در شب قدر دعای فرج یا همان «اللهم کن لولیک» زیاد خوانده شود!(18)


پس عظمت شب قدر به خاطر عظمت حوادثی است که در آن واقع می شود. یکی از عظیم ترین این حوادث که بی نظیر و بی مانند بوده حادثه ایست که جبرئیل یا همان روح اعظم را که در شب قدر نازل می شود به زیاد در آورده است: «تهدّمت و الله ارکان الهدی...» (19) قسم به خدا که ارکان هدایت نابود شد!
بله محل نزول ملائکة الله یعنی همان ولی الله، فرق وی منشق گشت و قدر صاحب شب قدر دانسته نشد!

پس *تمام اهمیت شب قدر به خاطر صاحب آن شب است که در هر زمان، امامِ آن زمان یا امام زمانِ آن زمان، صاحب آن شب است! ظاهراً در شب قدر تمام ملائکة الله به رهبری روح اعظم به خدمت ولی الله مشرف می شوند تا تقدیرات امور رقم بخورد،* به همین دلیل است که درخواست حج و روزی و سایر امور در این ماه بسیار سفارش شده و تقریباً در 15 مورد در ادعیه این ماه به ما سفارش شده که از خداوند بخواهیم که اسم ما را جزء حجاج بنویسد یا جزء شهدا و سعداء نه جزء اشقیاء!



ازمنه ذاتی نیست بلکه به خاطر حادثه نحسی است که در این ایام واقع شده که همان عذاب الهی می باشد. پس با این وجود ماه مبارک رمضان نیز ارزش ذاتی نخواهد داشت، برکت و رحمت آن ناشی از امر دیگری است که باید به دنبال آن بگردیم!

[ملکوت]

و شاید به همین دلیل است که به ما سفارش شده که برای مسئله امامت به سوره قدر احتجاج کنید! (20)
و نزول آن ها همه به یک محور بازگشت می نماید و آن ولی کامل خداوند در هر زمان است!
به همین دلیل بود که امیرالمومنین علیه السلام به حسب نقل می فرمود: «سلونی قبل أن تفقدونی فإنی بطرق السماء أعلم منّی بطرق الارض» (21)؛ از من سۆال کنید قبل از آن که مرا از دست بدهید چرا که من به راه های آسمان داناترم تا به راه های زمین!
اما آیا قدر صاحب لیلة القدر را شناختند؟! هرگز فلذا فرمود: « وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ ». (22)
در همان مجلسی که حضرت امیر علیه السلام آن جملات را فرمود شخصی جاهلی که همان سعد بن ابی وقاص بود برخواست و گفت: یا علی اگر راست می گویی، تعداد موهای سر من را بیان کن!

اما جواب حکیمانه آن اول مظلوم این بود که: ای بنده خدا اگر من جواب را بگویم تو از کجا خواهی فهمید که من جواب صحیح به تو داده ام؟!
از این جا بود که با آه و درد، سر به سینه چاه فرو می برد! با اینکه آهی می کشید و به سینه مبارک اشاره می کرد و می فرمود: «ان هاهنا علما جماً لو أصبت له حمله» (23)
«او در اینجا برای تمنّی و آرزو است، آرزوی محال؛ یعنی دریای علم در سینه من موج می زند و سنگینی می کند ای کاش حاملانی پیدا می کردم تا علم خود را به آنان منتقل می کردم»!
« وَسَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا » (24)

[ملکوت]

پی نوشت ها :
1- سوره بلد، آیه 1 و 2. 13- سوره قدر، آیه 4.
2- سوره قمر، آیه 14. 14- سوره دخان، آیه 4 و 5 و 6.
3- سوره فصلت، آیه 16. 15- معانی الاخبار، ص 25.
4- سوره بقره، آیه 185. 16- زیارت جامعه.
5- ثواب الاعمال، ص 103. 17- زیارت جامعه.
6- سوره انبیاء، آیه 50. 18- مفاتیح اعمال شب 23 رمضان.
7- سوره انعام، آیه 92 و 155 و سوره ص آیه 29. 19- بحارالأنوار، ج 42، ص 282.
8- سوره قدر، آیه 1. 20- کافی ج 1ص249
9- سوره دخان، آیه 3. 21- نهج البلاغه، شرح محمد عبده، ج2، ص 130
10- سوره قدر، آیات 3 و 4 و 5. و توحید صدوق، ص 305 و 306 و 307.
11- سوره شعراء، آیات 192 و 193 و 194. 22- سوره قدر، آیه 2.
12- سوره بقره، آیه 97. 23- ارشاد شیخ مفید، ج1، ص 228 و شرح ابن ابی
الحدید، ج 18، ص 346.
24- سوره مریم، آیه 15.

[ملکوت]

---

شب قدر دارای آنچنان مقامی است که به تعبیر قرآن کریم قابل درک نیست. اگر هم کسانی بتوانند این شب بسیار با عظمت را درک کنند باید متصل به وحی باشند ...

---

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لِأَصْحَابِهِ‏ آمِنُوا بِلَیْلَةِ الْقَدْرِ إِنَّهَا تَكُونُ- لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ لِوُلْدِهِ الْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ بَعْدِی‏. [1]
كلینى در كافى از حسن بن عباس از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله حدیث كرده است كه حضرت به اصحابش فرمود: به شب‏ قدر ایمان آورید، زیرا آن شب از على‏ بن ابى طالب و یازده فرزندش بعد از وى مى‏باشد. [2]

شب قدر دارای آنچنان مقامی است که به تعبیر قرآن کریم قابل درک نیست. اگر هم کسانی بتوانند این شب بسیار با عظمت را درک کنند باید متصل به وحی باشند. بزرگان فرموده اند که این خطاب هر جند به ظاهر بر پیغمبر است که تو چه می دانی شب قدر چبست؟ لکن معنا ندارد کسی که ملائکه بر او در این شب وارد می شود شب قدر را درک نکند پس این خطاب کنایه است اولا برای نشان دادن عظمت این شب و ثانیا خطاب در واقع به عموم است که قادر به درک آن نیستند. در این میان بعد از حضرت رسول صلی الله علیه و آله شخصیتی والاتر از امیرالمۆمنان علی بن ابی طالب در عالم وجود ندارد تا بتواند درباره چنین شبی سخن به میان آورد. بر این اساس سعی شده است تا حد امکان به کلمات امیر بیان در خصوص شب قدر پرداخته شود.

معنی شب قدر

أصبغ بن نباته از حضرت علىّ‏ بن ابى طالب علیه السّلام روایت نموده كه پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله)، به من فرمود: یا علىّ آیا مى‏دانى معنى شب‏ قدر چیست؟ عرض كردم: نه یا رسول اللَّه! پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند تبارک و تعالى در آن شب به تقدیر و سرنوشتى كه در روز قیامت خواهد بود، قضا و حكم، و اندازه‏گیرى نموده، و در آنچه خداى عزّ و جلّ فرمان داد ولایت تو بود، و نیز ولایت امامان از نژاد تو، تا روز قیامت.[3]


امام جواد از پدرش از پدران بزرگوارشان از امیر المۆمنین صلوات اللَّه علیهم اجمعین روایت كند كه گفت: از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم شنیدم كه به اصحابشان مى‏فرمود: به شب‏ قدر ایمان بیاورید كه آن شب براى علیّ‏ بن أبى طالب و فرزندان یازده‏گانه پس از اوست

[ملکوت]

تداوم شب قدر

از امیرالمۆمنین علیه السّلام روایت شده كه به ابن عباس فرمود: همانا شب‏ قدر در هر سالى هست، و در آن شب كار همه سال فرود آید، و براى آن كار پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سرپرستانى هست، ابن عباس عرض كرد: آن سرپرستان كیانند؟ فرمود: من و یازده تن فرزندانم كه از صلب منند امامانى هستند كه فرشتگان با آنان حدیث كنند. [6]


امام على علیه السلام غالبا می فرمود كه: هر گاه تیمى و عدوى (ابوبكر و عمر) خدمت پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله بودند و آن حضرت سوره «انا انزلناه» را با خشوع و گریه تلاوت می فرمود، می گفتند: چقدر در این سوره دلت می سوزد، پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله می فرمود: براى آنچه چشمم (فرشتگان را در شب‏ قدر) دیده و دلم (بیان هر امر محكم را در آن شب) فهمیده و نیز براى آنچه دل این شخص (على علیه السلام) پس از من در می یابد. آنها می گفتند: مگر شما چه دیده‏ئى و او چه می بیند؟

حضرت براى آنها روى خاک می نوشت‏ تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سپس مى‏فرمود: پس از اینكه خداى عز و جل فرماید «هر امرى» دیگر چیزى باقى می ماند؟ می گفتند: نه، می فرمود: می دانید آنكه هر امرى بر او نازل مى‏شود كیست؟ می گفتند: تو هستى اى رسول خدا، می فرمود: آرى، اما شب‏ قدر بعد از من هم می باشد؟ می گفتند: آرى، می فرمود: در شبهاى قدر پس از من هم آن امر نازل مى‏شود؟ می گفتند: آرى.



به امیرالمۆمنین علیه السلام گفتند: ما را از شب قدر آگاه کن. فرمود: خالی از این نیستم که آن را بدانم و از شما پنهان کنم. شک ندارم که خداوند به خاطر کمک کردن و مهلت دادن به شما آن را از شما می پوشاند؛ چون اگر آن را به شما اعلام می کرد، در همان شب، عمل می کردید و در غیر آن شب عبادت را ترک می کردید، و امید دارم که اگر خدا بخواهد شب قدر را به خطا نگیرید

می فرمود: به چه كسى نازل مى‏شود؟ مى‏گفتند: نمی دانیم، پیغمبر دست بر سر من می گذاشت و می فرمود: اگر نمى‏دانید، بدانید، آن شخص پس از من این مرد است، سپس آن دو نفر شب قدر را بعد از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله می شناختند، بواسطه هراس سختى كه در دل آنها مى‏افتاد.[7]

شب قدر شب اهل بیت علیهم السلام

امام جواد از پدرش از پدران بزرگوارشان از امیرالمۆمنین صلوات اللَّه علیهم اجمعین روایت كند كه گفت: از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم شنیدم كه به اصحابشان مى‏فرمود: به شب‏ قدر ایمان بیاورید كه آن شب براى علیّ‏ بن أبى طالب و فرزندان یازده‏گانه پس از اوست.[8]

احیاء شب قدر

امام علی علیه السلام: پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع می کرد و کمرش را می بست و شب بیست و سوم خانواده خود را بیدار می کرد و در آن شب به صورت خفتگان آب می پاشید.[9]

[ملکوت]

پی نوشت ها :
1.الكافی، ج‏1، ص 533
2.الإنصاف فى النص على الأئمة ع با ترجمه رسولى،ص 195
3.ابن بابویه، معانی الأخبار / ترجمه محمدى، ج‏2 ؛ ص250، دار الكتب الإسلامیة - تهران، چاپ: دوم، 1377ش.
4.مجلسى، بحار الأنوار، ج‏94، ص5، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.
5.مراقبات ماه رمضان، ری شهری، ترجمه محدثی،ص 373، دارالحدیث قم،چاپ پنجم 1385
6.ارشاد، شیخ مفید-ترجمه رسولى محلاتى، ج‏2، ص327
7.كلینى، أصول الكافی / ترجمه مصطفوى، ج‏1 ؛ ص363و 364،كتاب فروشى علمیه اسلامیه - تهران، چاپ: اول، 1369 ش.
8.ابن بابویه، كمال الدین / ترجمه پهلوان، ج‏1 ؛ ص525، دار الحدیث ؛ قم، چاپ: اول، 1380 ش.
9.مراقبات ماه رمضان، ری شهری، ص 417

[گل مريم]

احیاء شب قدر

امام علی علیه السلام: پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع می کرد و کمرش را می بست و شب بیست و سوم خانواده خود را بیدار می کرد و در آن شب به صورت خفتگان آب می پاشید.[مراقبات ماه رمضان، ری شهری، ص 417 ]

امشب تلاوت سوره قدر زیاد داشته باشید






بِّسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ



إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ‌ ﴿١﴾
وَمَا أَدْرَ‌اكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ‌ ﴿٢﴾
لَيْلَةُ الْقَدْرِ‌ خَيْرٌ‌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ‌ ﴿٣﴾
تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّ‌وحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَ‌بِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ‌ ﴿٤﴾
سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ‌ ﴿٥﴾




التماس دعا