وفات حضرن ام البنین ( ولادت تا وفات)

[شهید گمنام]

سیزدهم جمادی‏الثانی، یادآور روزی غم‏انگیز بود؛ روزی که در آن مادری فداکار


و بانویی با عظمت از تبار دلاوران، به سوی معبود پر کشید. ام البنین،


مادر پسرانِ علی علیه‏السلام ، بعد از عمری تلاش، شکیبایی و استقامتْ


با اهدای چهار فرزند رشید به پیش‏گاه مولایش، حسین بن علی علیه‏السلام ،


با دلی مالامال از محبت و عشق، راهی دیار دوست شد و در بقیع، آرام‏گاهِ خوبان،


در جوار دیگر فرزند زهرا علیهاالسلام برای همیشه رحل اقامت افکند.


نام و مشخصات

نامش فاطمه و کنیه‏اش امُّ البنین (مادر پسران) است.


پدرش حِزام، و مادرش ثمامه یا لیلاست. همسرش علی‏بن ابی‏طالب علیه‏السلام


و فرزندانش عباس علیه‏السلام ، عبداللّه‏، جعفر و عثمان هستند که هر چهار نفرْ در


سرزمین کربلا و در رکاب امام حسین علیه‏السلام به شهادت رسیدند. آرام‏گاه وی در



مدینه منوّره و قبرستان بقیع است.


ولادت ام البنین علیهاالسلام

در مورد تاریخ دقیق ولادت حضرت ام‏البنین اطلاعی در دست نیست و تاریخ‏نگارانْ


سال ولادت او را ثبت نکرده‏اند، ولی یاد آور شده‏اند که تولد پسر بزرگ ایشان،


حضرت ابوالفضل علیه‏السلام ، در سال 26 ق اتفاق افتاده است.


برخی از تاریخ‏نگارانْ زمان ولادت ایشان را در حدود پنج سال پس از هجرت تخمین می‏زنند.

بانویی از تبار دلاوران عرب

تاریخ گواهی می‏دهد که پدران و داییان حضرت ام‏البنین از دلیران عربِ پیش از اسلام


بوده و از آن‏ها به هنگام نبرد، دلیرْمردی‏های فراوانی نقل شده است که در عین شجاعتْ


بزرگ و پیشوای قوم خود نیز بوده‏اند، آن‏چنان که حاکمان زمانْ در برابرشان سرتسلیم


فرود می‏آورند. اینان همانان هستند که عقیل ـ نسبْ‏شناس بزرگ عرب و برادر علی علیه‏السلام


ـ به امیرالمؤمنین علیه‏السلام گفت: در میان عرب از پدرانش شجاع‏تر و قهرمان‏تر یافت نمی‏شود.

[شهید گمنام]

انتخاب ام البنین علیهاالسلام برای همسری علی علیه‏السلام



بعد از شهادت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، علی بن ابی‏طالب علیه‏السلام


برادرش عقیل را ـ که آشنا به علم نسب‏شناسی عرب بود ـ فرا خواند


و از او خواست که برایش همسری از تبار دلاوران برگزیند تا پسر دلیری


برای مولا به ارمغان آورد.



عقیل، فاطمه کلابیه را برای حضرت برگزید که قبیله و خاندانش، بنی کِلاب،


در شجاعت بی‏مانند بودند، و حضرت علی علیه‏السلام نیز این انتخاب را پسندید.



خواستگاری از ام البنین علیهاالسلام



بعد از این که عقیل شجره‏نامه‏های اَعراب را بررسی و ام‏البنین را انتخاب کرد،


حضرت علی علیه‏السلام ، او را نزد پدر ام‏البنین فرستاد. پدرخشنود از این


وصلت مبارک، نزد دختر خود شتافت و موضوع را در میان گذاشت.


ام البنین نیز با سربلندی و افتخارْ پاسخ مثبت داد و پیوندی همیشگی بین وی


و مولای متقیان علی بن ابی‏طالب علیه‏السلام برقرار شد.



امام علی علیه‏السلام ، در همسرش عقلی سترگ، ایمانی استوار، آدابی والا


و صفاتی نیکو مشاهده کرد و او را گرامی داشت و از صمیم قلب در حفظ حُرمت


او کوشید

[شهید گمنام]

اولین روز زندگی مشترک




روز اولی که ام البنین علیهاالسلام پا در خانه علی علیه‏السلام گذاشت،


حسن و حسین علیهماالسلام مریض بوده و در بستر افتاده بودند.


عروس تازه ابوطالب، به محض آن‏که وارد خانه شد، خود را به بالین


آن دو عزیز عالم وجود رسانید و هم‏چون مادری مهربان به دلجویی


و پرستاری آنان پرداخت.



وقتی غمِ زهرا، شد همدم مولا




تو آمدی ای گل، در خانه گل‏ها




بر دربِ حریمِ، کاشانه نشستی




یعنی که کنیزِ، این خانه تو هستی




محمدعلی شهاب





تغییر نام




فاطمه کلابیه، بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با علی علیه‏السلام ،


به امیرالمؤمنین پیشنهاد کرد که به جای «فاطمه»، که اسم قبلی و اصلی


وی بوده، او را ام البنین صدا زند تا فرزندان حضرت زهرا علیهاالسلام از


ذکر نام اصلی او توسط پدرشان، به یاد مادر خویش، فاطمه زهرا علیهاالسلام


نیفتند و در نتیجه، خاطرات گذشته، در ذهن آن‏ها تداعی نگردد و رنج بی‏مادری


آن‏ها را آزار ندهد.

[شهید گمنام]

محبت بی‏دریغ ام البنین علیه‏السلام به فرزندان زهرا علیهاالسلام




ام‏البنین بر آن بود که، در زندگی جای خالی حضرت زهرا علیهاالسلام


را برای فرزندان ایشان پر کند؛ مادری که در اوج شکوفایی پژمرده شد


و آتش به جان فرزندان خردسال زد: فرزندان فاطمه زهرا علیهاالسلام


در وجود این بانوی پارسا، مادر خود را می‏دیدند و رنج فقدانِ مادر را کمتر


احساس می‏کردند.



ام‏البنین علیهاالسلام ، فرزندان دختر گرامی رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را


بر فرزندان خود مقدّم می‏داشت و بخش عمده محبت و علاقه خود را متوجه


آنان می‏کرد و آن را فریضه‏ای دینی می‏شمرد؛ زیرا خداوند متعال در کتاب


خود، همگان را به محبت آنان دستور داده است.




فرزندان ام‏البنین علیهاالسلام




ثمره زندگی مشترک ام البنین علیهاالسلام با حضرت علی علیه‏السلام ،


چهار پسر بود که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام‏البنین، یعنی


مادر پسران می‏خواندند. نام فرزندان ایشان به ترتیب عبارتند از:


قمربنی‏هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه‏السلام ، عبداللّه‏، جعفر و عثمان.



فرزندان ام البنین همگی در کربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق


عُبیداللّه‏ فرزند حضرت ابوالفضل علیه‏السلام ادامه یافت.




مادر چهار شهید




با شهادت چهار فرزند ام‏البنین علیهاالسلام در کربلا، این بانوی شکیبا،


به افتخار مادر شهیدان بودن نائل آمد و درکنار همسر شهید بودن،


افتخاری دیگر بر صفحه افتخاراتش افزوده شد.



وقتی خبر شهادت فرزندانش به او رسید، سرشک اشک از دیده فرو ریخت


و با روحیه‏ای قوی در اشعاری گفت: «ای کسی که فرزند رشیدم عباس را


دیدی که همانند پدرش بر دشمنان تاخت، فرزندان علی علیه‏السلام همه


شیران بیشه شجاعتند. شنیده‏ام بر سر عباس عمود آهنین زدند، در حالی


که دست‏هایش را قطع کرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه کسی


می‏توانست نزد او آید و با او بجنگد؟»

[شهید گمنام]

فرزندانم به فدای حسین علیه‏السلام




ام‏البنین بَشیر را دید که فرستاده امام سجاد علیه‏السلام بود و به مدینه آمده بود


تا مردم را از ماجرای کربلا و بازگشت کاروان امام حسین علیه‏السلام با خبر سازد.


به او فرمود: ای بشیر! از امام حسین علیه‏السلام چه خبر داری؟ بشیر گفت:


خدا به تو صبر دهد که عباس تو کشته گردید.


ام‏البنین فرمود: از حسین علیه‏السلام مرا خبر ده!




بشیر خبر شهادت بقیه فرزندان او را هم اعلام کرد، ولی ام‏البنین پیوسته از


امام حسین علیه‏السلام خبر می‏گرفت و می‏گفت:


فرزندان من و آن‏چه در زیر آسمان است، فدای حسینم باد.



چون بشیر خبر شهادت امام حسین علیه‏السلام را به آن حضرت داد،


صیحه‏ای کشید و گفت: ای بشیر! رگ قلبم را پاره کردی و سپس صدا به


ناله و شیون بلند کرد.



این علاقه او به امام حسین علیه‏السلام دلیل کمال معنویت اوست که آن همه ایثار


را در راه مقام ولایت فراموش کرد و تنها از رهبرش سخن به میان آورد.



ام البنین، پاسدار خاطره عاشور




از ویژگی‏های بسیار مهم ام البنین، توجه به زمان و مسائل مربوط به آن است.


وی پس از واقعه عاشورا، از مرثیه‏خوانی و نوحه‏سرایی استفاده کرده تا ندای


مظلومیت کربلاییان را به گوش نسل‏های آینده برساند. ایشان هر روز به همراه


پسرِ حضرت عباس علیه‏السلام ، عبیداللّه‏ که همراه مادرش در کربلا حضور داشت


و سند زنده‏ای برای بیان وقایع عاشورا بود، به بقیع می‏رفت و نوحه می‏خواند.



او با این اشعار، هم حماسه کربلا را بازگو و هم در قالب عزاداریْ به حکومت وقت


نوعی اعتراض می‏کرد و مردم را که اطراف او جمع می‏شدند،


از جنایات بنی‏امیه، آگاه می‏نمود.

[شهید گمنام]

سفارش به دفاع از ولایت



هنگامی که امام حسین علیه‏السلام آهنگ ترک مدینه و تشرف برای حج


و به دنبال آنْ هجرت به سوی عراق کرد، ام البنین علیهاالسلام به همراهان


امام حسین علیه‏السلام چنین سفارش می‏کرد: «چشم و دل مولایم


امام حسین علیه‏السلام و فرمان‏بردار او باشید».




ام‏ البنین علیهاالسلام ، واسطه فیض الهی




ام‏البنین، همسر علی علیه‏السلام و مادر سردار کربلا، نزد مسلمانان

جایگاهی ویژه دارد، چون نزد خداوند از مقام و منزلتی والا برخودار است،


و این مقامْ به واسطه تقدیم خالصانه فرزندان در راه خدا و استواری و عبودیت

ایشان است. از این‏رو، مؤمنانِ حاجت‏مند و دردمند او را به درگاه حضرت باری


تعالی شفیع و واسطه قرار می‏دهند، و غم واندوهشان را با زیارت مزار آن بانو

می‏زدایند.



اهل بیت علیهم‏السلام و ام البنین علیهاالسلام




محبت بی‏شائبه ام البنین در حق فرزندان رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و فداکاری


فرزندان وی در راه سیدالشهدا، در تاریخ بی‏پاسخ نماند. اهل بیت علیهم‏السلام هم


در احترام و بزرگ‏داشت وی کوشیدند و بسیار از او قدردانی کرده، او را سپاس گفتند.



زینب کبری علیهاالسلام پس از رسیدن به مدینه، به محضرش شتافت و شهادت


فرزندانش را به او تسلیت گفت. ایشان هم‏چنین در مناسبت‏های دیگر مثل عیدها،


برای ادای احترام، به محضر ام البنین علیهاالسلام مشرّف می‏شد.



سخن بزرگان در بیان فضایل ام‏البنین علیهاالسلام




عالم جلیل‏القدر، زین‏الدین عاملی، شهید ثانی درباره حضرت ام‏البنین ع

می‏گوید: «ام‏البنین از بانوان با معرفت و پر فضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت،


محبت و دلبستگی خالص و شدید داشت و خود را وقف خدمت به آن‏ها کرده بود.


خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه می‏گذاشتند.»


هم‏چنین علامه سید محسن امین می‏گوید: «ام البنین علیهاالسلام ، شاعری


خوش‏بیان و از خانواده‏ای اصیل و شجاع بود.» علی محمد علی دُخَیِّل، نویسنده


معاصر عرب در وصف این بانوی بزرگوار می‏نویسد:


«عظمت این زن (ام البنین) در آن‏جا آشکار می‏شود که وقتی خبر شهادت


فرزندانش را به او می‏دهند، به آن توجه نمی‏کند، بلکه از سلامت


حضرت امام حسین علیه‏السلام می‏پرسد؛


گویی امام حسین علیه‏السلام فرزندِ اوست نه آنان.

[شهید گمنام]

روزهای آخر




زندگی سراسر مهر و عاطفه و مبارزه ام‏البنین علیهاالسلام ، رو به پایان بود.


او به عنوان همسر شهید، رسالت خویش را به خوبی به پایان رسانید و فرزندانی


تربیت کرد که فداییِ ولایت و امامت بودند.



او، بعد از زینب کبری علیهاالسلام دار فانی را وداع گفت، ولی تاریخ‏نگاران سال


ارتحال او را متفاوت نگاشته‏اند، به طوری که عده‏ای آن را سال 70 ق بیان کرده‏اند


و عده دیگری تاریخ وفات آن مادر فداکار را، سیزدهم جمادی الثانی سال 64 ق


دانسته‏اند که نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است. ام‏البنین را در بقیع،


در جوار امام حسن مجتبی علیه‏السلام ، فاطمه بنت اسد علیهاالسلام


و دیگر شخصیت‏های اسلامیِ مدفون در آن‏جا به خاک سپردند