اسماء افعال، بر فعلِ مخصوصِ خودشان دو مزيّت دارند:
الف: معنا را با تأكيد و مبالغه بيشتر مى رسانند، مثلاً فعلِ «بَعُدَ» دلالت بر بُعد و دورى مى كند ولى «هَيْهاتَ» كه اسمِ آن است بر بُعد بيشتر (كميّت) و بُعدِ شديدتر و رنج آورتر (كيفيّت) دلالت مى نمايد، مثل «هَيْهاتَ هَيْهاتَ لِما تُوعَدُونَ»(مؤمنون (23) آيه 36: دور است دور آن چه كه (از بعث و نشور) وعده داده مى شويد.)
و نيز فعلِ «اِفْتَرَقَ» دلالت بر جدا شدنِ دو شىء دارد ولى «شَتّانَ» كه اسمِ آن است بر افتراق شديد دلالت مى كند، مثل «شَتّانَ ما بَيْنَ عَمَلَيْنِ: عَمَلٌ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقى تَبِعَتُهُ؛ وَعَمَلٌ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَيَبْقى اَجْرُهُ»(
نهج البلاغه، حكمت 117، ص 1133: بين دو عمل تفاوتِ بسيار است: عملى كه لذّتش مى رود ولى رسوايى و زشتيش مى ماند و عملى كه زحمتش مى رود ولى پاداش و ثوابش باقى مى ماند.).
ب: اغلبِ اسماء افعال براى مفرد، تثنيه و جمع يكسانند(بعضى از اسماء افعال براى مفرد و جمع يك سان نيستند، مثل «عَلَيْكَ» به معناى «اَلْزِمْ» كه در جمع «عَلَيْكُمْ» گفته مى شود، مثل «عَلَيْكُمْ اَنْفُسَكُمْ» مائده (5) آيه 105.)؛
يعنى كلمه آنها تغيير نمى كند، مثل «صَهْ» كه اسمِ «اُسْكُتْ»(خاموش و ساكت باش.) است و گفته مى شود «صَهْ يا غُلامُ، صَهْ يا غُلامانِ، صَهْ يا غِلْمانُ»، «صَهْ يا فَتاةُ، صَهْ يافَتاتانِ، صَهْ يا فَتَياتُ» با آن كه فعلش «اُسْكُتْ» براى مفرد،تثنيه و جمع، تغيير مى كند، مثل «اُسْكُتْ يا غُلامُ، اُسْكُتا يا غُلامانِ، اُسْكُتُوا يا غِلْمانُ»، «اُسْكُتى يا فَتاةُ، اُسْكُتا يا فَتاتانِ، اُسْكُتْنَ يا فَتَياتُ».
پس در مقامِ ايجاز، استعمال اسمِ فعل بهتر از فعل است.
اسماء افعال(درس بیست و سوم نحو روان)
(درس بیست و سوم نحو روان)
نقل قول
شبکه های اجتماعی
لینک های مهم
درباره ما
پست الکترونیکی مدیریت سایت : info@shahrequran.ir