درس سی و شش تکمیلی ( بررسی آیه 91 سوره بقره) + توضیح حرف جر لام بعد از مشتقات قول

[هندیانی]

سلام قران دوستان عزیز
امروز هفتمین روز از ماه مبارک رمضان را پشت سر می گذاریم
عبادات شما مقبول حق ان شاءالله


خب آیه 91 رو بررسی میکنیم به یاری خدا

اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ ۗقُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّـهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٩١﴾

ورائه: جز آن يا پس از آن.
تفسیر
«و اذا قيل لهم آمنوا بما انزل‏ اللَّه قالوا نؤمن بما انزل علينا»
و هنگامى كه به آنان گفته شود: «هان اى يهود! بياييد به آنچه خدا فرو فرستاده است، ايمان بياوريد و قرآن و آورنده آن را تصديق كنيد»، مى ‏گويند: «ما به آنچه بر خودمان فرود آمده است، ايمان مى‏ آوريم».

«و يكفرون بما ورائه»
و بدينسان، با اين گرايش نژادى و تعصّب كور، به غير آن (تورات) كفر مى‏ ورزند؛ خواه آن كتاب، انجيل باشد يا قرآن.

«و هوالحقّ مصدّقاً لما معهم»
درحاليكه آن [آخرين كتاب آسمانى‏] حق است و علائم و نشانه ‏هاى پيامبر را كه در تورات آمده و نزد آنان است، و نيز معارف و مفاهيم توحيدى را تصديق مى‏ كند
يكى از قرآن‏ پژوهان مى‏ گويد: اين جمله نشانگر آن است كه آنان به كتاب خودشان هم ايمان نداشتند؛ زيرا قرآنى را انكار مى ‏كردند كه تورات را تأييد مى‏ كرد.

«قل فلم يقتلون انبياءاللَّه من قبل ان كنتم مؤمنين»
اى پيامبر! بگو اگر براستى بهانه ايمان‏ن ياوردن شما اين است كه محمّد(ص) از تبار شما نيست، پس چرا پيشتر پيامبران خودتان را مى‏ كشتيد اگر ايمان داشتيد؟! درحاليكه هم كشتن و هم مخالفت با آنان، در كتاب آسمانى شما تحريم شده بود؛ و شما موظّف بوديد از آنان فرمان بريد.
چرا؟
چرا با اينكه زمان كشتن پيامبران، گذشته بوده، قرآن فعل مضارع «يقتلون» را بكار برده است؟
پاسخ‏
اگر عمل مورد نظر، از عادتها و صفات انجام ‏دهنده آن باشد، در اينصورت فعل مضارع بكار مى‏ رود و معناى ماضى مى‏ دهد؛ براى نمونه، در نكوهش كسى كه عادتش دزدى و آدمكشى است، مى ‏گويند: «انت تسرق و تقتل».
چرا؟
چرا با اينكه كشتار پيامبران به دست نياكان و پدران يهود عصر رسالت پيامبر (ص)، انجام پذيرفت، قرآن اين كار را به آنان نسبت مى‏ دهد؟
پاسخ‏
در پاسخ به اين پرسش، دو دليل اقامه كرده ‏اند:
1. اگر گروهى، مشخّصات جامعه و جريان تاريخى مشتركى را دارا باشند، روى سخن با حاضر و غايب آنان يكسان است و مى‏ توان كار شايسته و يا ناشايسته يك نسل آن جامعه را به حساب نسل ديگر گذاشت؛ چرا كه اينان بر همان راه و شيوه ‏اند و با آنان شريك در كار.
2. خشنودبودن يا ناخشنودشدن از كار فرد يا گروهى، عاملى است كه انسان را شريك پاداش يا كيفر مى ‏سازد. در روايت آمده است: كسى كه به سياست و شيوه يك جامعه و گروهى خشنود شود، با آنان خواهد بود: «الرّاضى بفعل قومٍ كالدّاخل فيه معهم».

يادآور مى ‏شود كه به اعتقاد نگارنده، دليل دوم دلنشين‏ تر و قانع كننده ‏تر بنظر مى ‏رسد.

مجمع البیان

[هندیانی]

اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ ۗقُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّـهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٩١﴾

خب در این آیه
ابتدا إِذَا ی شرط رو داریم که ظرف است و معنای شرط در بردارد. در ترجمه بهتر إِذَا رو زمانی که معنا کنیم و فعل شرط مضارع التزامی و جواب شرط مضارع اخباری.

فکر میکنید فعل و جواب شرط إِذَا کدوم جملات هستند؟

بله درست حدس زدید
قِيلَ فعل شرط که ماضی مجهول است و معنای گفته شود
و جواب شرط قَالُوا که ماضی معلوم است و به معنای می گویند

نکته ی بعدی که در این آیه به اون برخورد کردیم معنای لام درلَهُمْ است که میخواهیم ببینیم معنیش چیه؟

در پست بعدی توضیح می دهم
لطفا منتظر باشید

[هندیانی]

لطفا به این آیه توجه کنید:

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَّا سَبَقُونَا إِلَيْهِ ۚ وَإِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هَـٰذَا إِفْكٌ قَدِيمٌ ﴿١١﴾

و گفتند كساني كه كفر ورزيدند از كساني كه ايمان آوردند، اگر مي بود بهتر( اسلام) سبقت نمي گرفتند(آن ها) ما را به سويش( در ايمان اوردن به اسلام)

علت معنا كردن لام به عن بخاطر غايب بودن فعل سَبَقُونَا است
اگر لام به معناي عن نبود بايد بجاي سبقونا فعل مخاطب سبقتمونا گفته مي شد

يعني گروه كفار كه ايمان آورده بودند مخاطب كافران مي شدند( وقتي به معناي به باشد)

توضيح بيشتر اين كه


گروهي از كافران، به دين اسلام گرويدند، سپس دوستان آن ها كه ايمان نياورده بودند، بين خودشان از آن ها كه ايمان اورده بودند، انتقاد كردند به اين كه اگر در مسلمان شدن خيري مي بود، ما از آن ها زودتر ايمان مي آورديم و آن ها بر ما سبقت نمي گرفتند

ببينيد منظور آيه اينه كه كافران از دوستانشون كه قبلا كافر بودند و حالا مومن شدند صحبت مي كنند كه: كساني كه كفر ورزيدند از (میان) كساني كه ايمان آوردند، گفتند: اگر اسلام بهتر بود ما زودتر از اين ها ايمان مي آورديم. يعني ما زودتر از دوستانمون كه مومن شدند مسلمان مي شديم و اونها نميتونستند بر ما سبقت بگيرند

بعضی ها می گویند بجای لام، فی بگذاریم:

معناي في قشنگ نيست
كساني كه كافر شدند در كساني كه ايمان آوردند؟؟؟
اصلا معني نميده، مگر معنای فی را در نظر داشته باشیم( در مورد، درباره) كساني كه كافر شدند در باره ی كساني كه ايمان آوردند ...



قانون كلي لام به معناي عن استـ

هر گاه لام حرف جر با قول یا مشتقات آن استعمال شود به معنای عن است.

مانند: لام در لِلَّذِينَ در ایه ی بالا به معنای عن الذین ترجمه می شود


البته استثناء هم وجود داره و بعضي جاها همان براي يا به معنا ميشود

البته بعضی ها می گویند:
قانون كلي لام به معناي به استـ

هر گاه لام حرف جر با قول یا مشتقات آن استعمال شود به معنای به است.

ولی فرق نمیکنه در هر صورت ما باید به فعل بعد یا ترجمه بعد از لام توجه کنیم یعنی

برای تشخیص عن یا به باید به آیه نگاه کنیم
در آیاتی که مخاطبین حاضر باشند از معنای به و اگر غایب باشند از معنای از استفاده می کنیم

البته در بیشتر آیاتی که در قرآن وجود داره معنای به صحیح است

با توجه به نکات گفته شده در آیه 91

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا

و زمانی که گفته شد به ایشان: ایمان بیاورید
در این آیه چون فعل آمِنُوا (ایمان بیاورید) مخاطب هست معنای به صحیح است

[هندیانی]

اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ ۗقُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّـهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٩١﴾

در این آیه باز اسم موصول و صله و شبه جمله از نوع جارو مجرور و ظرف و جمله حالیه و ... داریم


نکته ی بعدی در مورد مای استفهام است

هرگاه حرف جر به ما استفهام بچسبد الف ما استفهام میافته لِمَ


مِن قَبْلُ
هم قبلا در موردش صحبت کردم

هر گاه اضافه ی کلمه قبل و یا بعد حذف شود مبنی بر ضم میشود

[هندیانی]

اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ ۗقُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّـهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٩١﴾

جمله ی قِيلَ اضافه إِذَا هست در محل جر
جمله ی آمِنُوا در محل رفع نایب فاعل
جمله ی أَنزَلَ اللَّـهُ صله ی موصول مَا اوله و محلی از اعراب براش نیست
جمله ی قَالُوا جواب شرط غیر جازمه و محلی از اعراب نداره
جمله ی نُؤْمِنُ در محل نصب مقول قول( مفعول قَالُوا)
جمله ی أُنزِلَ صله ی موصول مَا دوم و محلی از اعراب نداره
جمله ی يَكْفُرُونَ در محل نصب حال از فاعل قَالُوا
جمله ی هُوَ الْحَقُّ در محل نصب حال ازمَا
جمله ی قُلْ استینافیه هست و محلی از اعراب نداره
جمله ی تَقْتُلُونَ در محل جزم جواب شرط مقدره و با فاء اومده، یعنی اگر بودید این گونه، پس چرا می کشتید پیامبران را
جمله ی كُنتُم مُّؤْمِنِينَ استینافه است و محلی از اعراب نداره و

و جواب شرط إِن محذوفه و دلالت می کنه بر جمله ی قبل آن، یعنی لِمَ تَقْتُلُونَ

[هندیانی]

اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ ۗقُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّـهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٩١﴾

حال با توجه به نکات گفته شده درتفسیر و قواعد به ترجمه ی آیه می پردازیم:

و زمانی که گفته شود به ایشان: ایمان بیاورید به آن چه فرو فرستاد، خدا. می گویند: ایمان می آوریم به آن چه فروفرستاده شده بر ما ( خودمان) و حال آن که کفر می ورزند به آن چه پس از آن است و آن حقیقت است در حالی که تصدیق کننده ایست برای آن چه همراه ایشان است.
بگو: پس برای چه می کشتید پیامبران خدا را از قبل آن، اگر هستید ایمان اورندگان؟

در این جا واو حالیه دوم وَهُوَ الْحَقُّ رو حالیه معنا نکردم چون دو تا و حال آن که و باز برای مُصَدِّقًا (در حالی که) زیبایی جمله را تغییر میده در واقع در ترجمه واو عطف گرفتم و از تکرار جلوگیری کردم


ممنونم از همراهیتان
التماس دعا

[عزیزانی]

با تشکر از استاد بزرگوار

واقعا برای من که خیلی مفید است