چهل حديث، سيره تقوى

[گل مريم]

نام كتاب: چهل حديث، سيره تقوى
نام نويسنده: محمود شريفى

شناخت اجمالى امام (عليه السلام)

حضرت امام محمد تقى - جواد الائمه - (عليه السلام) در دهم ماه رجب سال 195 هجرى در مدينه متولد شد و در آخر ماه ذى القعده 220 ه‍ در سن 25 سالگى در بغداد به شهادت رسيد. مرقد پاك آن حضرت كنار جد بزرگوارش حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) در كاظمين مى باشد.
پدرش حضرت امام رضا (عليه السلام) بود و مادرش سبيكه يا ريحانه نام داشت. هشت سال از عمر حضرت در حيات پدر و دوره امامتش 17 سال و مقارن با حكومت ماءمون و معتصم عباسى بود.
ماءمون امام را به بغداد دعوت كرد و دخترش را به عقد او در آورد. با مرگ ماءمون حضرت به مدينه برگشت ولى مجددا معتصم آن حضرت را به بغداد فرا خواند و سپس او را مسموم نمود.

مقدمه

امام سجاد (عليه السلام) فرمود:
الا و ان ابغض الناس الى الله من يقتدى بسنة امام و لا يقتدى باءعماله.^{( الكافى، 8: 234، ح 312.)}

هشدار كه منفورترين مردم نزد پروردگار، كسى است كه شيوه امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.
براى ((چگونه بودن)) نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.
آنچه در اين الگوگيرى و اسوه يابى و تاءسى به اخلاق اولياء كارساز است، آشنايى با جزئيات صفات و رفتار آن حضرات است، نه كليات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبر و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است.

انسان در ديد ژرف نگر، اسلام، بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شور بخت و نااميد و و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤول است كه با مقصد و مقصودى مشخص، با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خدا با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته است و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.
انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.

[گل مريم]

اسلام عزيز براى پاسخ ‌گويى بدين سؤ ال بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:

الف: بيان احكام و دستورهاى زندگى از آغاز تا فرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال

بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تاءسى بجويند.
در مكتب حياتبخش تشيع (اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تاءمين مى كند در پيش ‍ گيرند.

رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) و امامان معصوم (عليهم السلام)، اسوه بشريت اند و تبعيت عملى از آنان رهنمون كمال جويان است.

پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود:
ادبنى ربى فاحسن تاءديبى،^{(ميزان الحكمه، ج 1 ص 78.)} خداوند مرا تاءديب كرده و ادبم را نيكو ساخته است.

ويژگى سيره معصومين در اين است كه مورد پسند و قبول پروردگار است و با اطمينان مى توان از آن پيروى كرد.

در اين چهل حديث، با شمه اى از روشها و اخلاقيات و ويژگيهاى سازنده و حياتبخش امام جواد (عليه السلام) آشنا مى شويم. اميد است خداوند متعال توفيق بيشترر براى پيمودن راه آن بزرگوار را به همه ما عنايت فرمايد و كمك نمايد تا بتوانيم از فرهنگ غنى اهل بيت (عليهم السلام) بيشتر بهره بردارى نماييم.

[گل مريم]

فصل اول: ويژگيهاى امام جواد (عليه السلام)

1: الگوى امام جواد (عليه السلام)

قال الرضا على بن موسى (عليه السلام)
اءلحمد لله الذى جعل فى و فى اءبنى محمد اسوة برسول الله و ابنه ابراهيم.

امام رضا (عليه السلام) فرمود:
ستايش، شايسته خداوندى است كه در من و فرزندم محمد (امام جواد) شباهتى و الگويى از پيامبر و فرزندش ابراهيم را قرار داد.

دلائل الامامه:200

[گل مريم]

2: نوزاد مبارك

عن يحيى الصنعانى قال:
دخلت على اءبى الحسن الرضا (عليه السلام) و هو بمكة و هو يقشر موزا و يطعمه اءبا جعفر (عليه السلام).
فقلت له: جعلت فداك هذا المولود المبارك؟
قال: نعم يا يحيى هذا المولود الذى لم يولد فى الاسلام مثله مولود اءعظم بركة على شيعتنا منه.

يحيى صنعانى گويد:
امام رضا در مكه بود. من بر او وارد شدم، در حالى كه او موزى را پوست مى كند و به امام جواد (عليه السلام) مى خورانيد.
عرض كردم فدايت گردم اين است همان مولود مبارك؟
فرمود: آرى اى يحيى! اين نوزادى است كه پر بركت تر از او در اسلام براى شيعيان ما متولد نشده است.

كافى 6: 360 ح 3.

[گل مريم]

3: ويژگى امام (عليه السلام)

قال ابن صباغ المالكى:
صفته اءبيض معتدل نقش خاتمه: نعم القادر الله.

ابن صباغ مالكى مذهب مى گويد:

امام جواد (عليه السلام) ظاهرى سفيد و متناسب داشت و نقش انگشترش ‍ اين بود: خداوند توانمند شايسته اى است.

بحارالانوار 50: 15 ح 22

[گل مريم]

4: نوشته نگين امام (عليه السلام)

قال الطبرى:
كان له خاتم نقش فصه: العزة لله.

طبرى مورخ گويد:

امام جواد (عليه السلام) داراى انگشترى بود كه نقش نگين آن، چنين بود:

عزت و بزرگوارى مخصوص خداوند است.


دلائل الامامه: 180

[گل مريم]

5: انگشتر امامت

عن محمد بن عيسى قال: سمعت الموفق يقول:
قدم اءبى جعفر الثانى (عليه السلام) و اءرانى خاتما فى اصبعه....
و كان عليه مكتوبا ((حسبى الله)) و فوقه هلال و اءسفله وردة،
فقلت له: خاتم منن هذا؟
فقلت له: و كيف صار فى يدك؟
قال لما حضرته الوفاة دفعه الى ثم قال لى: لاتخرج من يدك الا الى على النى.

محمد بن عيسى گويد:
از موفق پيشكار امام جواد (عليه السلام) شنيدم كه مى گفت:
انگشترى در انگشت امام جواد (عليه السلام) بود كه به من نشان داد، بر آن نوشته بود ((حسبى لله)) يعنى خداوند مرا كافى است، بالاى آن هلالى بود و پايين آن گل بود. به امام عرض كردم انگشتر كيست؟
فرمود: انگشتر پدرم است. عرض كردم: چطور دست شماست؟
فرمود: هنگامى كه وفات او فرا رسيد آن را به من داد و بعد فرمود: به كسى جز فرزندم على آن را ندهم.

مكارم الاخلاق: 92

[گل مريم]

6: عظمت امام (عليه السلام)

قال الماءمون:
و اءما ابو جعفر محمد بن على (عليه السلام) قد اخترته لتبريزه على كافة اءهل الفضل فى العلم و الفضل مع صغر سنه، و الا عجوبة فيه بذلك، و اءنا اءرجو ان يظهر للناس ما قد عرفته مننه، فيعلموا اءن الراءى ما راءيت فيه.

ماءمون عباسى (ضمن پاسخ به ايرادهايى كه از او مى گرفتند) گويد:

امام جواد را كه من (براى دامادى خودم) برگزيدم براى برترى اوست بر تمام اهل علم و فضيلت با اينكه كم سن و سال است و شگفتيهايى در او وجود دارد، اميدوارم آنچه را من از او شناخته ام براى مردم آشكار شود و بدانند حق، همان چيزى است كه من درباره او اعتقاد دارم.

ارشاد مفيد: 621

[گل مريم]

7: لباس امام در نماز

عن على بن مهزيار:
راءيت اءبا جعفر الثانى (عليه السلام) يصلى الفريضة و غيرها فى جبة خز طاروى و كسانى جبة خز.

على بن مهزيار گويد:

امام جواد (عليه السلام) را ديدم كه نماز واجب و غير واجب را در لباس خز ^{(حيوانى است شبيه سمور)} طاروى ^{(روستايى است در يمن)} مى خواند و مرا هم جبه خز پوشاند.


وسائل الشيعه 3: 26 ح 2.

[گل مريم]

8: جايگاه امام جواد (عليه السلام)

كان يقول له الرضا (عليه السلام):
الصادق، و الصابر، و الفاضل، و قرة اءعين المؤ منين و غيظ الملحدين.

امام رضا (عليه السلام) اوصاف امام جواد را چنين بيان مى كرد:
او راستگو، صبور و بردبار، داراى فضيلت، نور چشم مؤ منان و مايه خشم كفار است.

مستدرك عوالم العلوم 23: 27