چهل حديث - سيره نبوى

[گل مريم]

چهل حديث - سيره نبوى
مؤلف: جواد محدثى


معرفى اجمالى پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم)


رسول گرامى اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلى الله عليه و آله و سلم) در روز جمعه 17 ربيع الاول عام الفيل (570 ميلادى) در مكه به دنيا آمد و در 28 صفر سال 11 هجرى در مدينه رحلت نمود. مدت عمر آن حضرت 63 سال و قبرشان در مدينه است.

مادرش آمنه بنت وهب و پدر بزرگوارش عبدالله فرزند عبد المطلب بود. پدر را قبل از تولد و مادر را در سن 5 سالگى از دست داد و سرپرستى او را عبدالمطلب و سپس ابوطالب به عهده گرفت.

در سن 25 سالگى با خديجه ازدواج كرد و ثمره آن دو پسر و چهار دختر بود.

در سن 40 سالگى در 27 رجب سال 40 عام الفيل به پيامبرى مبعوث شد. مدت پيامبرى حضرت 23 سال به طول انجاميد و در اين مدت آخرين هديه الهى به بشريت - قرآن كريم - بر قلب مباركش نازل و بر زبان گهر بارش جارى گشت.

[گل مريم]

مقدمه

امام سجاد (عليه السلام) فرمود:

الا و ان ابغض الناس الى الله من يقتدى بسنة امام و لا يقتدى بأعماله.^{( الكافى، 8: 234، ح 312.)}
هشدار كه منفورترين مردم نزد پروردگار، كسى است كه شيوه امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.

براى ((چگونه بودن)) نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.

آنچه در اين الگوگيرى و اسوه يابى و تأسى به اخلاق اوليأ الهى كارساز است، آشنايى با جزئيات صفات و رفتار آنان، نه كليات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبر و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است.

انسان در ديد ژرف نگر، اسلام، بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شور بخت و نااميد و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤول است كه با مقصد و مقصودى مشخص، با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خدا با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته است و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.

انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.

[گل مريم]

اسلام عزيز براى پاسخ ‌گويى بدين سؤال بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:
الف: بيان احكام و دستورهاى زندگى از آغاز تا فرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال

بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تأسى بجويند.

در مكتب حياتبخش تشيع (اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تأمين مى كند در پيش ‍ گيرند.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) و امامان معصوم ((عليهم السلام)) اسوه بشريت اند و تبعيت عملى از آنان رهنمون كمالجويان است.
پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود:
ادبنى ربى فاحسن تأديبى ^{(ميزان الحكمه، ج 1 (صلى الله عليه و آله و سلم) 78.)}
خداوند مرا تأديب كرده و ادبم را نيكو ساخته است.
ويژگى سيره معصومين در اين است كه مورد پسند و قبول پروردگار است و با اطمينان مى توان از آن پيروى كرد.

در اين چهل حديث، از ميان انبوه روايات مربوط به سيره پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به گزينش پرداخته ايم و از آن بوستان باصفا و دل انگيز، دسته گلى براى شما چيده و ارمغان آورده ايم، باشد كه مطالعه آن، چشم دلمان را روشنتر سازد و رفتار حضرت رسالت، الگوى زيستن ما شود و رشته جانمان به عشق نبوى پيوسته تر گردد، تا از اين راه به آن ((حبيب خدا)) نزديكتر شويم.

قال الله تبارك و تعالى:
لقد كان لكم فى رسول الله اسوة حسنه
(احزاب، آيه 2)
براى شما در پيامبر خدا (و رفتار و اخلاق او) سرمشقى نيكوست.

[گل مريم]

1: بندگى


قال الصادق ((عليه السلام)):
كان رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) يأكل اكل العبد و يجلس جلسة العبد و يعلم أنه عبد.

امام صادق ((عليه السلام)) فرمود:

پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) مانند بنده غذا مى خورد

و مانند بنده مى نشست و مى دانست كه بنده است.


بحارالانوار، ج 16، ص 262

[گل مريم]

2: سجود

قال الباقر ((عليه السلام)):
ما استيقظ رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) من نوم الا خرلله ساجدا.


امام باقر ((عليه السلام)) فرمود:

هيچگاه پيامبر خدا از خواب بيدار نشد،

مگر اينكه سر به خاك نهاده، براى خدا سجده مى كرد.

مكارم الاخلاق، ص 39

[گل مريم]

3: جاذبه نماز


قال على ((عليه السلام)):

كان رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) لا يؤ ثر على الصلوة عشأ و لا غيره و كان اذا دخل وقتها كانه لا يعرف اهلا و لا حميما.

امام على ((عليه السلام)) فرمود:

رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) هيچ چيز را، نه شام و نه غير آنرا بر نماز مقدم نمى داشت.

هرگاه وقت نماز فرا مى رسيد، رسول خدا ديگر نه خانواده مى شناخت و نه دوست.


سنن النبى، ص 268

[گل مريم]

4: آهنگ قرآن


قال الباقر ((عليه السلام)):

ان رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) كان احسن الناس صوتا بالقران.

امام باقر ((عليه السلام)) فرمود:

پيامبر اسلام، از همه مردم زيباتر و خوش آهنگ تر قرآن مى خواند.


سنن النبى، ص 311

[گل مريم]

5: گريه در نماز


قال السجاد ((عليه السلام)):

كان يبكى حتى يبتل مصلاه خشية من الله عزوجل من غير جرم.


امام سجاد ((عليه السلام)):

رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) در نماز، آن قدر گريه مى كرد تا آنكه جانمازش تر مى شد، اين بخاطر خوف از خدا بود، بى آنكه جرمى داشته باشد.


سنن النبى، ص 32

[فاطمه]

6: باامت

قال انس بن مالك:
كان رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) يعود المريض و يتبع الجنازة و يجيب دعوة المملوك.

انس بن مالك گويد:
پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) به عيادت مريض و تشييع جنازه مى رفت و دعوت برده را مى پذيرفت.

مكارم الاخلاق، ص 15

[فاطمه]

7: ادب با همنشين

قال على ((عليه السلام)):
ما رئى مقدما رجله بين يدى جليس له قط
على ((عليه السلام)) مى فرمايد:
هرگز ديده نشد كه پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) پاى خود را پيش كسى دراز كند.

بحارالانوار، ج 16، ص 236