تجزیه و ترکیب آیات سوره دخان

[دژدان]

تجزیه و ترکیب آیات سوره مبارکه دخان

[دژدان]

يَوْمَ لَا يُغْنِي مَوْلًى عَن مَّوْلًى شَيْئًا وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ(41)

_يَوْمَ: ظرف/اسم/نکره/منصرف
■بدل از يَوْمَ الْفَصْلِ

_لَا يُغْنِي: فعل نفی/مفرد مذکر غایب/(غ ن ی)/ناقص یایی/ثلاثی مزید_باب افعال/متعدی/معلوم/معرب
■فعل

_مَوْلًى: اسم/مذکر/مفرد/نکره/معرب/منصرف
■فاعل و تقدیرا مرفوع

[جمله فعلیه(لَا يُغْنِي مَوْلًى)در محل جر, مضاف الیه]

_عَن مَّوْلًى: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/مذکر/مفرد/نکره/معرب/منصرف
■جارومجرور متعلق به لَا يُغْنِي

_شَيْئًا: اسم/مفرد/مذکر/معرب/نکره/منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_وَ: واو عطف

_لَا: حرف نفی/غیرعامل/مبنی بر سکون

_هُمْ: ضمیر/جمع مذکر غایب/معرفه/اسم/مبنی
■مبتدا و محلا مرفوع

_يُنصَرُونَ: فعل مضارع مجهول/جمع مذکر غایب/(ن ص ر)/صحیح-سالم/مشترک در ثلاثی مجرد, ثلاثی مزید_باب افعال/معرب
■فعل و نائب فاعل ضمیر بارز "واو"

[جمله فعلیه(يُنصَرُونَ)در محل رفع, خبر]

[دژدان]

إِلَّا مَن رَّحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ(42)

_إِلَّا: حرف استثنا/غیرعامل/مبنی بر سکون

_مَن: اسم موصول/معرفه/مبنی/غیرعامل
■مستثنی

_رَّحِمَ: فعل ماضی/مفرد مذکر غایب/(ر ح م)/صحیح-سالم/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل

_اللَّهُ: اسم عَلَم/مفرد/مذکر/معرفه/معرب/غیر منصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

[جمله فعلیه(رَّحِمَ اللَّهُ) جمله صله و محلی از اعراب ندارد.]

_إِنَّهُ: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/مفرد مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "هُ" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_هُوَ: ضمیر منفصل/مفرد مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■ضمیر فصل

_الْعَزِيزُ: اسم/مفرد/مذکر/معرفه به ال/معرب/منصرف
■خبر اول اِنَّ و لفظا مرفوع

_الرَّحِيمُ: اسم/مفرد/مذکر/معرفه به ال/معرب/منصرف
■خبر دوم اِنَّ و لفظا مرفوع

[دژدان]

إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ(43)

_إِنَّ: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی

_شَجَرَتَ: اسم/مونث/مفرد/نکره/معرب/منصرف
■اسم اِنَّ و لفظا منصوب

_الزَّقُّومِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرفه به ال/معرب/منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

طَعَامُ الْأَثِيمِ(44)

_طَعَامُ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرب/نکره/منصرف
■خبر اِنَّ و لفظا مرفوع(آیه قبل)

_الْأَثِيمِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرب/معرفه به ال/منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ(45)

_كَالْمُهْلِ: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرفه به ال/معرب/منصرف
■جارومجرور متعلق به محذوف

_يَغْلِي: فعل مضارع/مفرد مذکر غایب/(غ ل ی)/ناقص یایی/ثلاثی مجرد/لازم/معلوم/معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

_فِي الْبُطُونِ: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/جمع/مذکر مجازی/معرفه به ال/معرب/منصرف
■جارومجرور متعلق به يَغْلِي

[دژدان]

كَغَلْيِ الْحَمِيمِ(46)

_كَغَلْيِ: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/مفرد/مذکر مجازی/نکره/معرب/منصرف/مشتق
■جارومجرور متعلق به محذوف

_الْحَمِيمِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرب/معرفه به ال/منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَىٰ سَوَاءِ الْجَحِيمِ(47)

_خُذُوا: فعل امر/جمع مذکر مخاطب/(ء خ ذ)/مهموز الفاء/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_هُ: ضمیر/مفرد مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■مفعول و محلا منصوب

_فَـ: حرف عطف/غیرعامل/مبنی

_اعْتِلُوا: فعل امر/جمع مذکر مخاطب/(ع ت ل)/صحیح-سالم/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_هُ: مفعول و محلا منصوب

_إِلَىٰ سَوَاءِ: حرف جر/عامل/مبنی بر سکون+ اسم ممدود/مفرد/مذکر مجازی/معرب/منصرف
■جارومجرور متعلق به اعْتِلُوا

_الْجَحِيمِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرفه به ال/معرب/منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ(48)

_ثُمَّ: حرف عطف/غیرعامل/مبنی

_صُبُّوا: فعل امر/جمع مذکر مخاطب/(ص ب ب)/صحیح-مضاعف/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_فَوْقَ: ظرف مکان/اسم/نکره/غیرمنصرف/معرب
■مفعول فیه و لفظا منصوب

_رَأْسِهِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرفه به اضافه/معرب/منصرف+ ضمیر/مفرد مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■مضاف الیه و لفظا مجرور+ مضاف الیه و محلا مجرور

_مِنْ عَذَابِ: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/مفرد/معرب/نکره/مذکر مجازی/منصرف
■جارومجرور متعلق به صُبُّوا

_الْحَمِيمِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرب/معرفه به ال/منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

ذُقْ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ(49)

_ذُقْ: فعل امر/مفرد مذکر مخاطب/(ذ و ق)/اجوف واوی/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "انت"

_إِنَّكَ: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم مع الغیر/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "کَ" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_أَنتَ: ضمیر/مفرد مذکر مخاطب/اسم/معرفه/مبنی
■ضمیر فصل

_الْعَزِيزُ: اسم/مفرد/مذکر/معرفه به ال/معرب/منصرف
■خبر اول اِنَّ و لفظا مرفوع

_الْكَرِيمُ: اسم/مفرد/مذکر/معرفه به ال/معرب/منصرف
■خبر دوم اِنَّ و لفظا مرفوع

[دژدان]

إِنَّ هَٰذَا مَا كُنتُم بِهِ تَمْتَرُونَ(50)

_إِنَّ: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی

_هَٰذَا: اسم اشاره/مفرد/مذکر/معرفه/مبنی
■اسم اِنَّ و محلا منصوب

_مَا: اسم موصول مشترک/معرفه/ مبنی
■خبر اِنَّ و محلا مرفوع

_كُنتُم: فعل ماضی ناقص/جمع مذکر مخاطب/(ک و ن)/اجوف واوی/ثلاثی مجرد/مبنی
■فعل و ضمیر "تُم" اسم کَانَ و محلا مرفوع

_بِهِ: حرف جر/عامل/مبنی+ ضمیر/مفرد مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■جارومجرور متعلق به تَمْتَرُونَ

_تَمْتَرُونَ: فعل مضارع/جمع مذکر مخاطب/(م ر ی)/ناقص یایی/ثلاثی مزید_باب افتعال/لازم/معلوم/معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

[جمله فعلیه(تَمْتَرُونَ) در محل نصب, خبر کَانَ]