استاد اسد حیدر در کتاب الامام الصادق والمذاهب الاربعه، بخشی را به نظرات مستشرقین پیرامون امام (ع) اختصاص داده است.همچنین دکتر مارشال هاجسن (1968م) استاد دانشگاه شیکاگوی آمریکا، مقاله ای را در باب معرفی و شناخت امام صادق (ع) می نگارد که در ویرایش دوم دائره المعارف اسلام به چاپ رسید. (احیاحسینی،1387،ص307) وجه مشترک در طرح دیدگاههای تمام مستشرقین این است که : امام(ع) یک فرد استثنایی و دانشمند فرهیخته ای در بین مسلمین و اعراب بوده ، و حرکت و نهضت علمی بیبدیل و بی سابقه ای را در جهان عرب پایه گذاری و در نیمه اول قرن دوم هجری آن را اداره میکرده است.در اینجا به ذکر همین مقدار از اظهارنظرهای محققین بسنده کرده و لکن در ادامه بحث ، به صورت خاص و دقیقتر نقل قول ها و اظهارات محققین دربارۀ نهضت علمی امام و حوزۀ علمی ایشان را ، مطرح مینماید.
2.مکان و تمرکزگرایی در حوزه علمیه امام صادق (علیه السلام)
یکی از نکات مهم درباره هر مرکز و مجمع علمی ، وجود مکان معلوم و مشخص برای ساماندهی فعالیت علمی-آموزشی است. وجود آکادمی افلاطون و ارسطو در یونان ، مدارس ، مکتب خانه ها و نظامیه ها در ایران باستان تا ایران پس از اسلام و ... از جمله مشهورترین نمونه های تاریخی در تمدنهای مختلف است.از مسائل مهم و جنجالی در مورد حوزه علمیه امام صادق (ع) این بوده و هست که آیا امام در مکان معین و مشخصی به تدریس می پرداخته اند ؟ به عبارت دیگر آیا روش امام در آموزش ، تمرکزگرایی است ؟ و یا آنکه آنچنان که بعضی گفته اند : مراجعین و شاگردان در طول 34 سال به صورت اتفاقی و غیر منظم و در هر مکانی خدمت حضرت می رسیدند و با طرح چند سؤال ، مباحث و یافته ای علمی را از ایشان ، فرا میگرفتند ؛ حرکتی غیر متمرکز و غیر محدود ، شبیه آنچه در سیره انبیاء ، معلمین و مبلغان دینی و اخلاقی مشاهد میشود.