حکومت امام زمان عج و وظایف ما شیعیان (6)

**ملکوت** · 2013_12_15, 07:05 AM

غیبت

پس از اینکه با شخصیت منجی بزرگ عالم و تحقّق بخش آرمان آدم(علیه السلام) تا خاتم(صلی الله علیه و آله وسلم) و آخرین ذخیره الهی حضرت حجة بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آشنا شدیم، اکنون درباره غیبت آن یگانه دوران که بخش مهمّی از زندگی آن حضرت است سخن می‌گوییم.

مفهوم غیبت

اولین نکته قابل طرح آن است که غیبت به معنی «پوشیده بودن از دیدگان» است نه حاضر نبودن. بنابراین در این بخش، سخن از دوره‌ای است که امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از چشمان مردمان غایب است و آنها او را نمی‌بینند و این در حالی است که آن بزرگوار در بین مردم حضور دارد و در کنار ایشان زندگی می‌کند. این حقیقت در روایات امامان معصوم به عبارات گوناگون بیان گردیده است.

امام علی(علیه السلام) فرمود:

«سوگند به خدای علی، حجّت خدا در میان مردم هست و در راهها (کوچه و بازار) گام برمی دارد؛ به خانه‌های آنها سر می‌زند؛ در شرق و غرب زمین رفت و آمد می‌کند؛ گفتار مردم را می‌شنود و برایشان سلام می‌کند؛ می‌بیند و دیده نمی‌شود تا وقت ] معین و وعده الهی .» (1)

البته نوع دیگری از غیبت نیز برای آن حضرت بیان شده است.

امام صادق(علیه السلام) فرمود:

«در صاحب این امر سنت‌هایی از انبیاء وجود دارد... اما سنّت او از یوسف(علیه السلام)، پنهان بودن است. خداوند بین او و مردم حجابی قرار می‌دهد به گونه ای که[ مردم او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند.» (2)

بنابراین درباره حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) غیبت به دو گونه روی می‌دهد: آن بزرگوار در مواردی از دیدگان پنهان است و در مواردی دیگر دیده می‌شود ولی شناخته نمی‌گردد اما در هر حال در میان مردم حضور دارد.

**ملکوت** · 2013_12_15, 07:14 AM

غیبت بلند مدّت

در آخرین روزهای عمر نائب چهارم در نامه‌ای از امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خطاب به او چنین آمده بود:

«بسم الله الرحمن الرحیم ای علی بن محمد سمری، خداوند در مصیبت وفات تو، به برادران دینی ات، پاداش بزرگ کرامت فرماید؛ چرا که تو تا شش روز دیگر به سرای باقی خواهی رفت. از این رو به کارهایت رسیدگی کن و درباره جانشین پس از خود به کسی وصیت مکن! زیرا که دوره غیبت کامل ]و طولانی فرا رسیده است و از این پس ظهوری برای من نخواهد بود مگر پس از فرمان الهی و آن پس از گذشت مدتی دراز خواهد بود که دلها را سختی و قساوت فراگیرد و زمین از ظلم و ستم پر گردد...» (16)

بنابراین با وفات آخرین نائب خاص امام دوازدهم در سال 329 هجری قمری، دوره غیبت طولانی که به «غیبت کبری» معروف است، آغاز شد و این دوران همچنان ادامه دارد تا روزی که به خواست خداوند ابرهای غیبت، کنار رود و جهان از پرتو مستقیم خورشید فروزان ولایت، بهره مند گردد.

همانگونه که گذشت در دوره غیبت صغری، شیعیان به وسیله نائبان خاص با امام خود رابطه داشتند و با تکالیف الهی خود آشنا می‌شدند ولی در دوران غیبت کبری این نوع ارتباط قطع گردیده و مردم مؤمن برای شناخت وظایف دینی خود تنها به نائبان عام آن حضرت که همان عالمان دینی وارسته و مراجع بزرگ تقلید هستند مراجعه می‌کنند و این جریان، مسیر روشنی است که امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خود در نامه‌ای به یکی از چهره‌های مورد اعتماد شیعه، ترسیم فرمود.

**ملکوت** · 2013_12_15, 07:15 AM

در فرازی از این نامه که توسّط دومین نائب خاص امام ابلاغ شد چنین آمده است:

«وَاَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةِ فَارْجِعُوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا فَاِنَّهُم حُجَّتی عَلَیکُم وَأَنَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَیهم... (17) و اما در مورد رویدادهایی که در آینده رخ خواهد داد و برای شناخت وظیفه الهی خود در شرایط گوناگون به راویان حدیث ما = فقها رجوع کنید. زیرا آنها حجّت من بر شما هستند و من حجّت خدا بر آنان هستم...»

این راهکار جدید برای پاسخ گویی به پرسشهای دینی و مهم‌تر از آن شناخت وظیفه فردی و اجتماعی شیعیان در دوره غیبت کامل امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) گویای این واقعیت است که نظام مترقّی امامت و رهبری در فرهنگ شیعه، نظامی پویا و زنده است که در شرایط مختلف، امر هدایت و رهبری مردم را به استوارترین روش، انجام داده است و در هیچ دوره‌ای پیروان مکتب را بدون یک سرچشمه هدایتگر رها نکرده است بلکه سررشته امور آنها را در زوایای مختلف زندگی فردی و جمعی به دست با کفایت عالمان دین شناس و پرهیزگار که امانتدار دین و دنیای مردم هستند، سپرده است تا کشتی جامعه اسلامی را در دریای پر تلاطم و طوفانی جهان و سیاست‌های سیاست‌بازان استعمار از افتادن در گرداب حوادث حفظ کرده و مرزهای اعتقادی شیعیان را پاسداری کنند.

امام هادی(علیه السلام) در بیان نقش علمای دینی در زمان غیبت فرمود:
«اگر نبودند علمایی که پس از غیبت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مردم را به سوی آن حضرت بخوانند و آنها را به سوی امامشان هدایت کنند و با حجت‌ها و دلیل‌های محکم الهی از دین او که دین خداست حمایت کنند و اگر نبودند آن عالمان هوشیار که بندگان خدا را از دام‌های شیطان و شیطان صفتان و از دشمنی های دشمنان اهل‌بیت(علیهم السلام) نجات می‌دهند، هیچ کس نمی‌ماند مگر اینکه از دین خدا بیرون می‌رفت!! ولی ایشان هستند که سررشته دل‌ها و افکار و عقاید شیعیان را با استواری در دست دارند آنچنان که کشتی بان، سکّان کِشتی را به دست می‌گیرد. آن عالمان، برترین بندگان نزد خداوند متعال هستند.» (18)

نکته‌ای که قابل توجه است شرایط و خصوصیاتی است که رهبری جامعه باید دارا باشد. زیرا که سپردن اختیار امور مردم در دین و دنیا به فرد یا افرادی که عهده دار این مسئولیت بزرگ می‌شوند باید همراه با دقت نظر و تشخیص صحیح و دقیق باشد. به همین جهت پیشوایان معصوم(علیهم السلام)، ویژگیهای فوق العاده‌ای را برای مرجع دینی و بالاتر از آن، مقام ولایت امر مسلمین که به «ولی فقیه» معروف است، بیان کرده‌اند.

امام صادق(علیه السلام) فرمود:
«از میان فقها و عالمان دین آنکس که در برابر هر گناهِ کوچک یا بزرگ خود نگهدار بوده و نگهبان دین و آیین و اعتقادات خود و مردم باشد و با خواسته‌ها و تمایلاتِ شخصی خود مخالفت کرده و از دستورات مولا و امام عصر[ خود اطاعت کند، بر مردم است که از او پیروی کنند. و بعضی از فقهای شیعه چنین هستند نه همه آنان.» (19)

**ملکوت** · 2013_12_15, 07:16 AM

--------------------------------------------
1. الغیبة نعمانى، باب 10، ح 3، ص 146.
2. کمال الدین، ج2، باب33، ح46، ص28.
3. قرآن کریم در سوره‌های متعددی از جمله غافر، آیه58؛ فتح، آیه23 و اسراء، آیه77 سخن از سنّت الهى مطرح کرده است و از مجموع اینها استفاده مى شود که مقصود از سنّت الهى قوانین ثابت و اساسى الهى است که هرگز دگرگونى در آن روى نمى دهد. این قوانین هم بر اقوام گذشته حاکم بوده است و هم بر اقوام امروز و آینده حکومت خواهد کرد. (تفسیر نمونه، ج 17، ص 435، با تلخیص)
4. کمال الدین، ج 1، باب اول تا هفتم، ص 254 تا 300.
5. بحارالانوار، ج 52، ح 3، ص 90.
6. ر.ک به منتخب الاثر، فصل دوّم، باب هاى 26 تا 29، صص 312 تا 340.
7.کمال الدین، ج 1، باب 25، ح 4، ص 536.
8. کمال الدین، ج 2، باب 44، ح 11، ص 204.
9. علل الشرایع، ص 244، باب 179.
10. کمال الدین، ج 2، باب 44، ح 4، ص 232.
11. الغیبة طوسى، فصل 5، ح 284، ص 237.
12. کمال الدین، ج 2، باب 44، ح 7، ص 233.
13. متن نامه‌ها ـ که به توقیعات مشهور است ـ در کتاب هاى علماى شیعه موجود است (براى نمونه بحارالانوار، ج 53 باب 31، ص 150 - 197).
14. الغیبة طوسى، فصل 6، ح 319، ص 357.
15. همان، فصل 6، ح 317، ص 355.
16. الغیبة طوسى، فصل 6، ح 365، ص 395.
17. کمال الدین، ج 2، باب 45، ح 3، ص 236.
18. احتجاج، ج 1، ح 11، ص 15.
19. احتجاج، ج 2، ص 511.