براى شناخت حق ماه مبارك رمضان و اهتمام در اداى حق آن بايد بينديشيم هدف از روزه چه بوده و چرا خداوند اين ماه را گرامى داشته است.
اين طور كه از بيان معصومان عليهم السلام پيداست، همه حيثيت و منفعتى كه براى روزه متصوّر است، همان جنبه ايجاد مصونيت و ملكه تقوا نسبت به همه اعضا و جوارح انسان است، چرا كه هر يك از اعضا و جوارح، به نحوى در معرض تهديد گناه قرار دارند.
زبان، گوش، چشم، شكم و غريزه جنسى، همه در معرض خطر هستند و روزه يك عمل عبادى تمرينى است كه ابتدايى ترين شكل آن، با پرهيز و خوددارى از آشاميدن و خوردن تحقّق پيدا مىكند، و زمانى اين عمل به مرحله كمال مى رسد كه تورّع و پرهيز، به همه تمايلات و خواهشها تسرّى پيدا كند، يعنى همانگونه شخص براى مدّتى دهان و شكم را از لذايذ، حتى خوردنىها و نوشيدنى هاى حلال محروم مى كند، بايد چشم و گوش را از ديدن و شنيدن ناروا و حرام باز دارد و غريزه جنسى را مهار كند، در اين صورت نتيجه روزه كه همان توفيق در مالكيت نفس و غرايز است براى انسان حاصل مى شود و اگر انسان توانست مالك نفس خود شود، خويش را از خطرات و عواقب سوء دنيوى و اخروى شهوت پرستى حفظ كرده است.
امام على عليه السلام مى فرمايد:
فازَ مَنْ غَلَبَ هَواهُ وَ مَلِكَ دَواعِىَ نَفْسَهُ. «1»
كسى كه زمام تمايلات خود را به دست گرفت و مهار كرد، رستگار است.
آرى، اگر انسان موفّق شد به وسيله روزه و ممارست در اطاعت، دشمن درونى را مهار كند، به روزه واقعى نايل شده است.