موضوع: رابطه خودشناسى و خداشناسى

نام كتاب : عشق و رستگارى (شرح دعاى ابوحمزه ثمالى )

نويسنده : احمد زمرديان شيرازى




رابطه خودشناسى و خداشناسى

همانطور كه در مقدمه اين كتاب شريف بيان گرديد و دانسته شد كه منظور از خلقت جن و انس براى پرستش و شناسايى حق تعالى است و اصلا سبب آفرينش اين جهان بر آنست كه خداى تعالى بشناساند خود را بر مخلوقات و مصنوعات خود تا به پرستش او گرايند و كمال يابند؛

در اينجا بايد توجه داشت كه راه معرفت به خداى تعالى ، خودشناسى است و به مصداق من عرف نفسه فقد عرف ربه هر كس خود را شناخت پروردگار خود را تواند شناخت يعنى "آدمى كه خويشتن را نمى شناسد چگونه تواند از معرفت پروردگار دم زند؟" و مخلوقات را در قابليت شناسايى مراتب متفاوته اى است و مقام كامل معرفت جز براى خواص ميسر نيست با اين كه آنها هم در اين مقام معترفند:
كه ما عرفناك حق معرفتك پروردگار را نشناختيم تو را به قدر شناسايى كه شايسته مقام تو باشد،

يعنى در مقام نعم منعم حقيقى و حاق معرفت كه مخلوق را در خالق محال است جز اين گفته نمى شود؛ و پيغمبر يا امام عليه السلام كه آن مدارج عاليه را دريافته اند، كه هر چه خداى را به نعمت هاى جزيل عبادت كنند و شكر سپارند چنين معترفند كه حق عبادت و شكر معرفت به جاى نياوردند.

تا شناسا برزخ جانان شوى		وصل او از جان و دل خواهان شوى
هر كسى او را شناسد بر يقين		كى شناسد سر ز پاى خود چنين
پس تبارك گفته بر جان آفرين		خالق آن آسمان و اين زمين
كه حقيقت دوستى از آن اوست		چون محبت جزيى از پيمان اوست
در قبول آمد كه از روز الست		خود به هر يك از محبان عهد بست
پس بدار اين عهد خود را محترم		تا رسى بر وصل جانان لاجرم
هر چه سعى اندر طلب دارى بكوش		پند مشتاقان دمى آور به هوش ‍
كه چنين گفتند دل كن وعده گاه		چونكه يار اول كند بر دل نگاه
لا مكان را گر مكان در دل دهى		جاى ديگر غير او مشكل دهى
پس چو در دل صحنه را آراستى		ميرسى بر آنچه از دل خواستى