جلسه چهارم.صرف(افعال معلوم و مجهول)

[تسلیمی]

besm13



با سلام خدمت شما دانشجویان محترم


نماز و روزه هاتون قبول



به جلسه چهارم درس صرف خوش اومدید



explanation


خوب جلسه ی امروز رو قراره اختصاص بدیم به افعال معلوم و مجهول.قبل از شروع بحث لازمه که یک تعریف جامعی از این دو فعل داشته باشیم.

[تسلیمی]

فعل معلوم : آن است که فاعلش در جمله ذکر شده باشد.


فعل مجهول : آن است که فاعلش حذف شده و مفعول به ، به جای آن آمده باشد.







matn20matn20

[تسلیمی]

نکته :


***فعل مجهول مختص فعل متعدّی است ، زیرا فقط فعل متعدی مفعول دارد که به آن اسناد داده می شود.(چه این فعل ذاتا متعدی شود چه به واسطه ی حرف جر)



مرَّ بزیدٍ




***فعل مجهول از فعل مضارع و ماضی ساخته می شود، یعنی فعل امر مجهول نداریم.






matn20matn20

[تسلیمی]

ساختن فعل مجهول از ماضی و مضارع :




فعل ماضی :


حرف یکی مانده به آخر را مکسور می کنیم و تمامی حروف متحرک قبل از آن را مضموم می کنیم.




أُکِلَ أُستُخرِجَ تُعَلِّمَ


فعل مضارع :


حرکت حرف ماقبل آخر را مفتوح و حرف مضارعه را مضموم می کنیم.




یُؤکَلُ یُتَعَلَََّمُ


matn20matn20

[تسلیمی]

نکته :


*اگر حرف ما قبل آخر در فعل ماضی " الف " باشد در فعل مجهول ، به " یاء" تبدیل می شود و ماقبل آن مکسور می شود.



صامَ (صیمَ ) إصطادَ ( إصطیدَ )


**همزه ی اوزان "اُنفُعِلَ" و "اُفتُعِلَ" از فعل اجوف به واسطه مناسبت با کسره حرف سومش مکسور می گردد.



قیَدَ.....إنقیَدَ.....إنقیدَ


قَیَدَ.....إقتَیَدَ.....إقتیدَ




matn20matn20

[تسلیمی]

***در فعل اجوف در مضارع اگر برای مجهول کردن در آن اعلال وجود داشته باشد حرف ماقبل آخر تبدیل به "الف" می شود.




یعودُ(عادَ).....یُعادُ


یصیدُ(صادَ).....یُصادُ



****اما اگر اعلال در آن بوجود نیایدقلب به الف نمی شود.



یُعَوِّجُ.....یُعَوَّجُ


یَعتَوِرُ.....یُعتَوَرُ




*****بعضی از افعال فقط به صیغه ی مجهول استفاده می شود مانند :


جُنَّ(دیوانه شد) طُلَّ(به هدر رفت) أولَعَ(مورد توجه قرار گرفت) عُنی به (مشغول به آن شد) زهی علیه

(بر آن سازش کرد) حُمَّ(تب کرد) سُقِطَ(لغزید) غُمَّ(ناپدید شد) اُغمی علیه(بی حس شد) غُشی

علیه(غش کرد)





matn20matn20

[تسلیمی]

explanation دانشجویان محترم اگر سؤالی باشه من در خدمتتون هستم



matn7

[فاطمه]

***در فعل اجوف در مضارع اگر برای مجهول کردن در آن اعلال وجود داشته باشد حرف ماقبل آخر تبدیل به "الف" می شود.



یعودُ(عادَ).....یُعادُ


یصیدُ(صادَ).....یُصادُ


****اما اگر اعلال در آن بوجود نیایدقلب به الف نمی شود.


یُعَوِّجُ.....یُعَوَّجُ


یَعتَوِرُ.....یُعتَوَرُ

سلام استاد عزیز عاقبتتون بخیر إن شاءالله
میشه کمی بیشتر توضیح بدین.

التماس دعا

[تسلیمی]

سلام ممنون
ببینید در فعل "یعوُدُ سه حرف اصلی که در اصل عَوَدَ بوده است اگر بخواهیم این فعل را مجهول کنیم چنانچه از قبل طریقه ی مجهول کردن در فعل مضارع را گفتیم،می بایست حرکت حرف ماقبل آخر را مفتوح کنیم یعنی می شود
یُعوَدُ.از آنجایی که "و "حرکت فتحه گرفته و همخوانی با حرف "و" ندارد قلب به "الف" می شود که با فتحه همخوانی دارد،بنابراین به یُعادُ تبدیل می شود
ولی اگر در صرف کردن فعلی سه حرف اصلی هم در ماضی و هم در مضارع هیچ تغییری رخ نداد مانند یُعَوِجُ که در اصل عوِِِِّجِ یُعوِجُ بوده است و برای مجهول کردن هیچ تغییری نمی کند و قلبی در آن رخ نمی دهد.
اگر باز نیازی به توضیح باشه من در خدمتتونم.

[فاطمه]

از آنجایی که "و "حرکت فتحه گرفته و همخوانی با حرف "و" ندارد قلب به "الف" می شود که با فتحه همخوانی دارد،بنابراین به یُعادُ تبدیل می شود

سلام استاد عزیز پیشاپیش عید فطر مبارک باشه ممنون و تشکر از راهنماییتون. با توجه به صحبت شما پس اینجا .یُعتَوَرُ هم باید "و" تبدیل به "الف" بشه. چون قبلش فتحه داره و با "و" همخوانی نداره. پس چرا تغییر نکرده؟

[تسلیمی]

سلام فاطمه عزیز عید شما هم پیشاپیش مبارک.ممنون از توجه شما به درس و کلاس.
ببینید قبل از هر نوع تغییر در فعل باید به ماضی اون هم نگاه کنید برای مثال در فعل یَعودُ ماضی این فعل "عادَ" می باشد که بیانگر این است که در این فعل قلب رخ داده است پس در مجهول کردن آن نیز این قلب اتفاق می افتد ولی در فعل یعتَوِرُ میبینیم که ماضی این فعل اعتَوَرَ و مضارع این فعل یَعتَوِرُ می باشد و هیچ قلبی در این فعل رخ نداده است و نیازی به تغییر نبوده است.زمانی نیاز به تغییر حروف یا قلب یا اعلال است که در صرف این فعل تغییر را ببینیم و سپس با تغییر حرکت متناسب با آن حرف را تغییر میدهیم.
فتحه با الف
کسره با یاء
ضمه با واو همخوانی دارد.

باز هم اگر سؤالی باشه من در خدمتم.

[فاطمه]

ممنون و تشکر استاد عزیز پس چرا در ماضی اعتَوَرَ قلبی صورت نگرفته است؟

[تسلیمی]

سلام خواهش می کنم
چون عرب این فعل رو از ابتدا به همین شیوه استعمال کرده و به عنوان یک فعل بی قاعده ی قلب استفاده می شود.البته سه حرف اصلی این فعل عَوَرَ می باشد یعنی به همین شکل صرف می شود و نیازی به تغییر در اصل فعل نیست.ولی اگر توجه کرده باشید در فعل عادَ یعودُ سه حرف اصلی "عَوَدَ" می باشد که می بینیم در صرف ماضی آن به عادَ تبدیل شده.یعنی قلب شده است و در مجهول این فعل تاثیر دارد.