توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : تربيت ديني جوان
مشعشع
2013_07_05, 09:46 AM
ابزارهاى مهم تربيت ديني
الف- زمينه درونى جوان
جوانان بيش از ساير انسان ها ،زمينه پذيرش ايمان ومعنويت را دارند.
حضرت محمد(صلي الله عليه واله) در همين رابطه فرموده است: «شما را به نيكى درباره جوانان سفارش مىكنم. به درستى كه قلوب آنان نرمتر ومهربانتر است. (براى پذيرش فضيلتها آمادهتر است) (وقتى)خداوند مرا، بشارت دهنده و انذاركننده بر انگيخت، جوانان بامن پيمان بستند و پيران به مخالفتبرخاستند...»
از امام باقر(عليه السلام) درباره تفاوت حضرت يعقوب و يوسف سوال شد. فرمود: «هنگامى كه فرزندان يعقوب(عليه السلام) به او گفتند: اى پدر! بر تقصيراتمان آمرزش طلب كه ما دربارهيوسف گناه كرديم. يعقوب(ع) فرمود: بزودى از درگاه خدا براىشما آمرزش مى طلبم; (1) ولى هنگامى كه به يوسف(ع) گفتند: خداوند شما را بر ما مقدم داشت و ما خطا كرديم، يوسف(عليه السلام) فرمود: امروز شرمنده نباشيد، من عفو كردم، خداوند گناه شما را ببخشد كه او مهربانترين مهربانان است. (2)
امام(عليه السلام) فرمود: علت اينكه يوسف بىدرنگ بخشيد ، آن است كه قلب جوان نرمتر و مهربانتر ازكهنسال است.
مشعشع
2013_07_05, 09:47 AM
ب- قرآن
قرآن كتاب هدايت براي انسان است و هر انسان ، به فراخور ظرفيت خود، از آن بهره مىگيرد. جوانان، به دليل ويژگي هاى خاص خود ، بيشتر به انس با قرآن نياز دارند تا در پرتو آن براى پيمودن مسير دشوار زندگى ،توشهاى مطمئن فراهم آورند.
امام صادق(عليه السلام) مي فرمايد: كسى كه قرآن تلاوت مىكند ، اگر جوان مؤمن باشد ، قرآن باگوشت و خونش آميخته مىشود. (3)
ج- عبوديت و بندگي
عبادت و پرستش لازمه بندگى و اوج ارتباط بنده و معبود است و جوانى دوره حساس و پرمخاطره زندگى .
اضطرابها ، نگراني ها ، شكست ها و... همگي در سايه بندگى خدا ، از زندگى جوان رخت بر مىبندد و سرشار از اطمينان و اميد مي سازد.
پيامبر خدا(ص)فرمود: «خداوند به سبب جوان عبادت كننده بر فرشتگان مباهات مىكند و مىفرمايد: «بندهام را بنگريد كه چگونه به خاطر من ازخواهش نفسانىاش گذشت.» (4)
مشعشع
2013_07_05, 09:48 AM
د- معرفت
آگاهى جوان از دين ، نقش مهمي در تربيت او دارد و آشنايي با علوم ديني و احكام و كسب معرفت الهي بر هر مسلمان واجب است.
امام محمد باقر(عليه السلام) فرموده: «اگر جوان شيعهاى را نزد من آورند كه تفقه در دين نمىكند، او را با مجازاتى دردناككيفر خواهم داد.» (5)
اهميت شناخت دين و احكام آن تا حدي است كه در روايات، مرحلهاى از مراحل تربيت عنوان شده است.
ه- توبه
جوان، همواره در معرض لغزش و خطاست و دام هاى شيطان براى فريب او مهيا. به همين خاطر به ارتباط با خداوند و حضور در مجالس و محافل ديني و مذهبي نياز بيشتري دارد تا روح و جان غبار گرفتهاش را شتسشو داده و خود را براى پيمودن سريعتر مسير تكامل آماده سازد.
فراهم كردن زمينه توبه و توجه دادن جوان به اين عنصر سازنده مي تواند بخشى از تربيت دينى ومعنوى او به شمار آيد. رسول اكرم (صلي الله عليه واله) مىفرمايد:«هيچ كس نزد خداوند از جوان توبه كننده محبوبتر نيست، و هيچ كس نزد خداوند ازكهنسالى كه بر گناهانش باقى است، مبغوضتر نيست.» (6)
مشعشع
2013_07_05, 09:49 AM
شيوههاى تربيتي
1- درك واقعيات دوره جوانى
دوره جوانى ، دوره پرمخاطره و حساس زندگى است و عدم درك و بىتوجهى به واقعيات طبيعى او چه بسا، به جاى تربيت، موجب گمراهى وي شود. واقعياتى كه اشاره به برخى از آنها مفيد است:
دست يابي تدريجي به اطلاعات و آگاهي ها و تكميل دانستني هاي ناقص ، لزوم توجه بيشتر والدين و مربيان را در اين مسير مي طلبد كه تجربيات مفيد و علمي خود را در اختيار جوانان بگذارند و سطح توقعات او را كاهش دهند.
هم چنين جوان در مسير تكامل تدريجي عقلى است . بدين سبب بايد در حد معقول از جوان انتظار داشت و اين ويژگى را در رفتار و موضعگيري هايش مورد توجه قرار داد.
يكي ديگر از ويژگي هاى جوان ، نوگرايي و علاقه به تنوع و شيك پوشي است چرا كه دوست دارد خود را به ديگران نشان داده و مورد توجه واقع شود. والدين نيز بايد با قبول اين واقعيت و در حد امكان به خواسته هاى معقول او پاسخ مثبت دهند و از سختگيرى و نه گفتن هاى غير ضرورى، كه به كدورت مىانجامد، بپرهيزند.
روايت شده كه حضرت على(عليه السلام) همراه قنبر به بازار رفت واز فروشندهاى پرسيد: آيا دو لباس به قيمت پنج درهم داريد؟مرد پاسخ داد: آرى، اى اميرمومنان. با اين پاسخ حضرت دريافتكه فروشنده وى را شناخته است.
پس آنجا را ترك گفت، نزد ديگرى رفت و همين پرسش را تكراركرد. فروشنده دوم جواب داد: آرى، دولباس دارم، يكى بهتر است وسه درهم مىارزد و ديگرى دو درهم. حضرت آنها را خريد و لباس سه درهمى را به قنبر داد. قنبر گفت: شما به آن سزاوارتريد:شما بالاى منبر مىرويد و خطبه مىخوانيد.
حضرت فرمود: «انتشاب و لك شره الشباب ...؛تو جوانى و ميلجوانى دارى. من از پروردگارم شرم دارم و خود را بر تو ترجيحدهم.» طبق اين روايت، امام (ع) به خاطر جوانى قنبر و ميل جوان به نوپوشى، لباس بهتر و گرانتر را به او داد.
مشعشع
2013_07_05, 09:50 AM
2 ) مسئوليت دادن به جوان
احترام به شخصيت جوان و سپردن مسئوليت به او از ديگر شيوه هاى تربيتى است. جوان، براى ايفاى نقش و انجام مسئوليت هاى مختلف ، تواناست و عدم اعتماد و بىتوجهى به توانايي هاى او مانع از شكوفايى استعدادها و در نتيجه به عدم رشد مطلوب جوان مىانجامد.
سيره رسول مكرم اسلام (ص) در مسير تربيت ، بهترينسرمشق براي ماست. آن حضرت به جوانان اعتماد مىكرد وكارهايى بس مهم به آنان مىسپرد:
- رسول اكرم عتاب بن اسيد را كه بيست و يك ساله بود ، والى مكه ساخت و امر فرمود با مردم نمازبگزارد. عتاب بن اسيد اولين اميرى بود كه پس از فتح مكه در مكه نماز جماعت اقامه كرد. (7)
- نمايندگان قبيله خزرج در مكه خدمت رسول خدا (ص)رسيده و پس از پذيرش اسلام، از آن حضرت خواستند كسى را با آنها به مدينه بفرستد تا به مردم قرآن بياموزد و آنان را به آئيناسلام دعوت كند. پيغمبر اكرم(ص) به مصعب بن عمير، كه جوان بود و بيشتر قرآن را فراگرفته بود، امر فرمود همراهآنان به سوى مدينه حركت كند. مصعب به مدينه رفت و ماموريتش را به خوبى انجام داد. او اولين كسى بود كه در مدينه نماز جمعه و جماعت برگزار كرد. او در جنگ بدر در ركاب پيامبر اسلام بود و درجنگ احد پرچم مخصوص پيامبر را در دست داشت و در همان جنگ به شهادت رسيد. (8)
- پيامبر اكرم(صلي الله عليه واله) در روزهاى پايانى عمر شريفش، مسلمانان را براى جنگ با روم بسيج كرد. افسران ارشد ، بزرگان مهاجر و انصار و شيوخ عرب در آن سپاه حاضر بودند. پيامبر براى مشاهده سپاه به خارج شهر رفت و با آنكه بزرگان حضور داشتند، اسامه بن زيد را به فرماندهى برگزيد. برخى بر اين انتخاب اعتراض كرده و ناخشنود شدند. رسول اكرم (ص) ازشنيدن سخنان آنان خشمگين شد.منبر رفت و پس از ستايش خداوند فرمود: مردم، اين چه سخنى استكه بعضى شما درباره فرماندهى اسامه مىگوييد؟ اگر شما امروز به فرماندهى اسامه معترضيد ، پيش تر درباره فرماندهى پدرش نيز اعتراض كرديد. به خداوند سوگند، ديروز زيد بن حارثه براى فرماندهى لشكر شايسته بود و امروز فرزندش اسامه شايستگى دارد. بايد همه شما از او اطاعت كنيد. (9)
مشعشع
2013_07_05, 09:51 AM
3 ) محبت و رفاقت
محبت، داروى بى نظير و درمان بسياري از دردها و از بين برنده مشكلات عاطفى و اجتماعى است.
محبت مؤثرترين شيوه تربيتىاست و جوان كانون عاطفه و احساس . در طريق تربيت ، تندى، سختگيرى و فشارهاى روانى نه تنها مفيد نيست، بلكه سبب رنجش جوان و لجاجت بيشتر او مىشود. به ويژه آغاز دوره جواني ، زمان دوستى و دوست يابى است و جوان شديداً از دوستان خود تاثير پذير است.
اين ويژگى ايجاب مىكند كه والدين ، فرزندان خود را در انتخاب دوست يارى كنند و مهم تر اينكه خود، براى او دوستى صميمى باشند. آن ها بايد ضمن انجام وظيفه پدرى و مادرى، دوستانى خوب و صميمى براى جوانشان باشند.
محبت و رفاقت صميمانه با فرزند چنان مهم است كه امام صادق(ع) آن را راه درست تربيت در هفتساله سوم زندگى مىداند.آن حضرت مىفرمايد: بگذار فرزندت هفت سال بازى كند، هفت سال دوم او را با آداب و روش هاى مفيد تربيت كن و در هفت سال سوم مانند دوستي صميمى با وى همراه باش.» (10)
مشعشع
2013_07_05, 05:05 PM
4) موعظه
يكي ديگر از شيوههاى تربيتي جوان ،موعظه همراه با منطق و عطوفت است . ائمه اطهار (عليهم السلام) از اين شيوه بسيار بهره مىبردند. براىمثال امام سجاد(عليه السلام) به فرزندش اندرز مىدهد: «فرزندم، آگاه باش. با پنج گروه همنشين نشوى، سخن نگويى و درمسافرت دوستى نكنى. فرزند عرض كرد: پدرجان، آنان كيانند؟
حضرت فرمود: از همنشينى با دروغگو بپرهيز؛ زيرا او مانند سراباست، دور را نزديك و نزديك را دور جلوه مىدهد. از رفاقت باگناهكار ولاابالى اجتناب كن؛ زيرا او تو را به يك لقمه يا كمتر از آن مىفروشد. از دوستى با بخيل بپرهيز؛ زيرا او درضرورى ترين وقت ها از يارىات سرباز مىزند. از رفاقت با احمقاجتناب كن؛ چون در پى سود رسانى به تو است ولى به خاطر نادانى زيان مىرساند. از مصاحبت با آن كه قطع رحم كرده بپرهيز؛ زيرا در كتاب آسمانى مورد لعن و نفرين قرار گرفته است. »
امام على(عليه السلام) ، فرزندش امام حسين(عليه السلام) را چنين موعظه كرده است: «فرزندم، تو را به تقواى الهى، در نيازمندى و بىنيازى، و سخن حق، هنگامخشنودى وخشم، و ميانه روى، در فقر و بىنيازى، و عدالت، دررفتار با دوست و دشمن، و كار و تلاش، هنگام نشاط و بىحالى، وخشنود بودن از خداوند، در سختى و گشايش و... سفارش مىكنم.» (11)
مشعشع
2013_07_05, 05:07 PM
5) احترام به شخصيت جوان
با توجه به اينكه جوان براى شخصيت خود اهميت بسياري قائل است، هر نوع كم توجهى را بىاحترامى به خود مىداند و چه بسا واكنش نشان دهد. احترام به شخصيت جوان در تربيت او بسيار موثر است. اگرجوان احساس كند در نظر ديگران اعتبار و جايگاهى ندارد و از احترام و ارزش برخوردار نيست، تلاش در جهت رشد و پيشرفت خود را بىثمر مىداند و چه بسا رفتارهاى نابهنجار بروز دهد.
بنابراين احترام به جوان و ارزش قايل شدن براي او ، موجب احساس مسئوليت بيشتر از سوي او و كوشش در مسير تعالي خودش خواهد بود.
پيامبر خدا (صلي الله عليه واله) مىفرمايد: فرزند آدمى در هفتسال اول آقا و سرور والدين است ، در هفتسال دوم بنده فرمانبردار و در هفتسال سوم وزير و مشاور آنان شمرده مىشود.
پي نوشت :
1- قرآن كريم ، سوره يوسف،آيات 98 و 97
2- سوره يوسف ، آيه 92
3- بحار الانوار ، ج 7، ص 305، ح 78
4- كنز العمال، ج 15، ص 776
5- بحار الانوار ، ج 1، ص 214، ح 16
6- ميزان الحكمه، ج 5، ص 8
7- بحار، ج 100، ص 94- 92
8- همان، ص 89
9- همان، ص 345 و 344
10- وسائل الشيعه، ج 15، ص 194 و 195
11- تحف العقول، ص 64
صديقه مقدس پور ،كارشناس آموزش و پژوهش
سازمان تبلیغات اسلامی
vBulletin® v4.2.2, Copyright ©2000-2024, Jelsoft Enterprises Ltd.