ترکیب سوره ذاریات

[دژدان]

besm5


ترکیب سوره مبارکه ذاریات

-2-06-
کپی و انتشار مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

..5.....

[دژدان]

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

وَالذَّارِيَاتِ ذَرْوًا(1)

وَ: حرف قسم و جر

الذَّارِيَاتِ: مجرور و جارومجرور متعلق به فعل محذوف أقسم

ذَرْوًا: مفعول مطلق و لفظا منصوب

[دژدان]

فَالْحَامِلَاتِ وِقْرًا(2)

فَـ: حرف عطف

الْحَامِلَاتِ: معطوف به ذاریات

وِقْرًا: مفعول الْحَامِلَاتِ و لفظا منصوب

[دژدان]

فَالْجَارِيَاتِ يُسْرًا(3)

فَـ: حرف عطف

الْجَارِيَاتِ: معطوف و لفظا مجرور

يُسْرًا: حال و لفظا منصوب

[دژدان]

فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْرًا(4)

فَـ: حرف عطف

الْمُقَسِّمَاتِ: معطوف و لفظا مجرور

أَمْرًا: مفعول الْمُقَسِّمَاتِ و لفظا منصوب

[دژدان]

إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ(5)

إِنَّمَا: حرف مشبهة بالفعل و مَا در محل نصب اسم إنّ

تُوعَدُونَ: فعل مضارع مجهول و نائب فاعل ضمیر بارز واو

لَصَادِقٌ: لام مزحلقه/خبر إنّ و لفظا مرفوع

[دژدان]

وَإِنَّ الدِّينَ لَوَاقِعٌ(6)

وَ: واو عطف

إِنَّ: حرف مشبهة بالفعل

الدِّينَ: اسم إنّ و لفظا منصوب

لَوَاقِعٌ: لام مزحلقه/خبر إنّ و لفظا مرفوع

[دژدان]

وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُكِ(7)

وَ: واو قسم و جر

السَّمَاءِ: مجرور و جارومجرور متعلق به فعل محذوف أقسم

ذَاتِ: صفت السماء و لفظا مجرور

الْحُبُكِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُّخْتَلِفٍ(8)

إِنَّكُمْ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر کُم در محل نصب اسم إنّ

لَفِي قَوْلٍ: لام مزحلقه/جارومجرور متعلق به محذوف خبر إنّ

مُّخْتَلِفٍ: صفت قَوْلٍ و لفظا مجرور

[دژدان]

يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ(9)

يُؤْفَكُ: فعل مضارع مجهول/مفعول و محلا منصوب

عَنْهُ: جارومجرور متعلق به يُؤْفَ

مَنْ: نائب فاعل و محلا مرفوع

أُفِكَ: فعل ماضی مجهول و نائب فاعل ضمیر مستتر هو

[دژدان]

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ(10)

قُتِلَ: فعل ماضی مجهول

الْخَرَّاصُونَ: نائب فاعل و مرفوع به واو

[دژدان]

الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ سَاهُونَ(11)

الَّذِينَ: بدل خراصون

هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

فِي غَمْرَةٍ: جارومجرور متعلق به سَاهُونَ

سَاهُونَ: خبر و مرفوع به واو

[دژدان]

يَسْأَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ(12)

يَسْأَلُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو

أَيَّانَ: اسم استفهام متعلق به محذوف خبر مقدم

يَوْمُ: مبتدای موخر و لفظا مرفوع

الدِّينِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ(13)

يَوْمَ: ظرف زمان/مفعول فیه و لفظا منصوب

هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

عَلَى النَّارِ: جارومجرور متعلق به يُفْتَنُونَ

يُفْتَنُونَ: فعل مضارع مجهول و نائب فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل رفع خبر هُم

[دژدان]

ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هَٰذَا الَّذِي كُنتُم بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ(14)

ذُوقُوا: فعل امر و فاعل ضمیر بارز واو

فِتْنَتَكُمْ: (فِتْنَتَ/كُمْ) مفعول و لفظا منصوب/مضاف الیه و محلا مجرور

هَٰذَا: مبتدا و محلا مرفوع

الَّذِي: خبر و محلا مرفوع

كُنتُم: فعل ماضی ناقص و ضمیر بارز تُم در محل رفع اسم کَان

بِهِ: جارومجرور متعلق به تَسْتَعْجِلُونَ

تَسْتَعْجِلُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل نصب خبر کانَ

[دژدان]

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ(15)

إِنَّ: حرف مشبهة بالفعل

الْمُتَّقِينَ: اسم إنّ و لفظا منصوب

فِي جَنَّاتٍ: جارومجرور متعلق به خبر إنّ

وَعُيُونٍ: واو عطف/معطوف و لفظا مجرور

[دژدان]

آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَٰلِكَ مُحْسِنِينَ(16)

آخِذِينَ: حال و منصوب به یاء

مَا: مفعول برای آخِذِينَ و محلا منصوب

آتَاهُمْ: فعل ماضی/مفعول و محلا منصوب

رَبُّهُمْ: فاعل و لفظا مرفوع/مضاف الیه و محلا مجرور

إِنَّهُمْ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر هُم در محل نصب اسم إنّ

كَانُوا: فعل ماضی ناقص و ضمیر بارز واو در محل رفع اسم کَانَ

قَبْلَ: ظرف زمان/مفعول فیه

ذَٰلِكَ: مضاف الیه و محلا مجرور

مُحْسِنِينَ: خبر کَان و منصوب به یاء

جمله اسمیه كَانُوا … مُحْسِنِينَ در محل رفع خبر إنّ

[دژدان]

كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ(17)

كَانُوا: فعل ماضی ناقص و ضمیر بارز واو در محل رفع اسم کَان

قَلِيلًا: خبر کَانَ و لفظا منصوب

مِّنَ اللَّيْلِ: جارومجرور متعلق به قَلِيلًا

مَا: مای زائد

يَهْجَعُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل نصب خبر کانَ

[دژدان]

وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ(18)

وَ: واو عطف

بِالْأَسْحَارِ: جارومجرور متعلق به يَسْتَغْفِرُونَ

هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

يَسْتَغْفِرُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل رفع خبر

[دژدان]

وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ(19)

وَ: واو عطف

فِي أَمْوَالِهِمْ: جارومجرور متعلق به محذوف خبر مقدم/مضاف الیه و محلا مجرور

حَقٌّ: مبتدای موخر و لفظا مرفوع

لِّلسَّائِلِ: جارومجرور متعلق به حَقٌّ

وَالْمَحْرُومِ: واو عطف و معطوف

[دژدان]

وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِّلْمُوقِنِينَ(20)

وَ: واو عطف

فِي الْأَرْضِ: جارومجرور متعلق به محذوف خبر مقدم

آيَاتٌ: مبتدای موخر و لفظا مرفوع

لِّلْمُوقِنِينَ: جارومجرور متعلق به محذوف صفت آیاتوَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِّلْمُوقِنِينَ(20)

وَ: واو عطف

فِي الْأَرْضِ: جارومجرور متعلق به محذوف خبر مقدم

آيَاتٌ: مبتدای موخر و لفظا مرفوع

لِّلْمُوقِنِينَ: جارومجرور متعلق به محذوف صفت آیات

[دژدان]

وَفِي أَنفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ(21)

وَ: واو عطف

فِي أَنفُسِكُمْ: جارومجرور متعلق به محذوف خبر برای مبتدای محذوف آیات/مضاف الیه و محلا مجرور

أَ: حرف استفهام

فَـ: حرف استیناف

لَا تُبْصِرُونَ: فعل نفی و فاعل ضمیر بارز واو

[دژدان]

وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ(22)

وَ: واو عطف

فِي السَّمَاءِ: جارومجرور متعلق به محذوف خبر مقدم

رِزْقُكُمْ: مبتدای موخر و لفظا مرفوع/مضاف الیه و محلا مجرور

وَ: واو عطف

مَا: معطوف به رزق و محلا مرفوع

تُوعَدُونَ: فعل مضارع مجهول و نائب فاعل ضمیر بارز واو

[دژدان]

فَوَرَبِّ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ(23)

فَـ: حرف استیناف

وَ: واو قسم و جر

رَبِّ: مجرور به واو

السَّمَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

وَالْأَرْضِ: واو عطف و معطوف و لفظا مجرور

إِنَّهُ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر هُ در محل نصب اسم إنّ

لَحَقٌّ: لام مزحلقه/خبر إنّ و لفظا مرفوع

مِّثْلَ: حال و لفظا منصوب

مَا: مای زائد

أَنَّكُمْ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر کُم در محل نصب اسم أنّ

تَنطِقُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل رفع خبر أنّ

[دژدان]

هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ(24)

هَلْ: حرف استفهام

أَتَاكَ: فعل ماضی/مفعول و محلا منصوب

حَدِيثُ: فاعل و لفظا مرفوع

ضَيْفِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

إِبْرَاهِيمَ: مضاف الیه و محلا مجرور

الْمُكْرَمِينَ: صفت ضَيْفِ و مجرور به یاء

[دژدان]

إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُّنكَرُونَ(25)

إِذْ: ظرف زمان

دَخَلُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

عَلَيْهِ: جارومجرور متعلق به دَخَلُوا

فَـ: حرف عطف

قَالُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

سَلَامًا: مفعول مطلق برای فعل محذوف و لفظا منصوب

قَالَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

سَلَامٌ: مبتدا برای خبر محذوف (علیکم سلام)و لفظا مرفوع

قَوْمٌ: خبر برای مبتدای محذوف(انتم یا هولاء)و لفظا مرفوع

مُّنكَرُونَ: صفت قوم و مرفوع به واو

[دژدان]

فَرَاغَ إِلَىٰ أَهْلِهِ فَجَاءَ بِعِجْلٍ سَمِينٍ ‎﴿٢٦﴾‏

فَـ: حرف عطف

رَاغَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

إِلَىٰ أَهْلِهِ: جارومجرور متعلق به رَاغَ/مضاف الیه و محلا مجرور

فَـ: حرف عطف

جَاءَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

بِعِجْلٍ: جارومجرور متعلق به جَاءَ

سَمِينٍ: صفت عجل و لفظا مجرور

[دژدان]

فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ ‎﴿٢٧﴾‏

فَـ: حرف عطف

قَرَّبَهُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو/مفعول و محلا منصوب

إِلَيْهِمْ: جارومجرور متعلق به قَرَّبَ

قَالَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

أَلَا: حرف تحضیض

تَأْكُلُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو

[دژدان]

فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً ۖ قَالُوا لَا تَخَفْ ۖ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ ‎﴿٢٨﴾‏

فَـ: حرف استیناف

أَوْجَسَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

مِنْهُمْ: جارومجرور متعلق به أَوْجَسَ

خِيفَةً: ۖ مفعول و لفظا منصوب

قَالُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

لَا تَخَفْ: ۖ فعل نهی و فاعل ضمیر مستتر انت

وَ: واو عطف

بَشَّرُوهُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو/مفعول و محلا منصوب

بِغُلَامٍ: جارومجرور متعلق به بَشَّرُوا

عَلِيمٍ: صفت غلام و لفظا مجرور

[دژدان]

فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ ‎﴿٢٩﴾‏

فَـ: حرف عطف

أَقْبَلَتِ: فعل ماضی

امْرَأَتُهُ: فاعل و لفظا مرفوع/مضاف الیه و محلا مجرور

فِي صَرَّةٍ: جارومجرور متعلق به محذوف حال

فَـ: حرف عطف

صَكَّتْ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هی

وَجْهَهَا: مفعول و لفظا منصوب/مضاف الیه و محلا مجرور

وَ: واو عطف

قَالَتْ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هی

عَجُوزٌ: خبر برای مبتدای محذوف

عَقِيمٌ: صفت عَجُوزٌ و لفظا مرفوع

[دژدان]

قَالُوا كَذَٰلِكِ قَالَ رَبُّكِ ۖ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ ‎﴿٣٠﴾‏

قَالُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

كَذَٰلِكِ: جارومجرور متعلق به محذوف

قَالَ: فعل ماضی

رَبُّكِ: ۖ فاعل و لفظا مرفوع/مضاف الیه و محلا مجرور

إِنَّهُ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر هُ در محل نصب اسم إنّ

هُوَ: ضمیر فصل

الْحَكِيمُ: خبر إنّ و لفظا مرفوع

الْعَلِيمُ: خبر دوم إنّ و لفظا مرفوع

[دژدان]

قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ ‎﴿٣١﴾‏

قَالَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

فَـ: فاء فصیحه

مَا: اسم استفهام مبتدا و محلا مرفوع

خَطْبُكُمْ: خبر و لفظا مرفوع/مضاف الیه و محلا مجرور

أَيُّهَا: منادا/حرف تنبیه

الْمُرْسَلُونَ: بدل از أیّ

[دژدان]

قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَىٰ قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ ‎﴿٣٢﴾‏

قَالُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

إِنَّا: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر نَا در محل نصب اسم إنّ

أُرْسِلْنَا: فعل ماضی مجهول و نائب فاعل ضمیر بارز نا//جمله فعلیه در محل رفع خبر إنّ

إِلَىٰ قَوْمٍ: جارومجرور متعلق به أُرْسِلْنَا

مُّجْرِمِينَ: صفت قوم و مجرور به یاء

[دژدان]

لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن طِينٍ ‎﴿٣٣﴾‏

لِنُرْسِلَ: لام تعلیل/فعل مضارع منصوب و فاعل ضمیر مستتر نحن

عَلَيْهِمْ: جارومجرور متعلق به لِنُرْسِلَ

حِجَارَةً: مفعول و لفظا منصوب

مِّن طِينٍ: جارومجرور متعلق به محذوف

[دژدان]

مُّسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ ‎﴿٣٤﴾‏

مُّسَوَّمَةً: صفت حجارة و لفظا منصوب

عِندَ: ظرف مکان

رَبِّكَ: مضاف الیه و لفظا مجرور/مضاف الیه و محلا مجرور

لِلْمُسْرِفِينَ: جارومجرور متعلق به مُّسَوَّمَةً

[دژدان]

فَأَخْرَجْنَا مَن كَانَ فِيهَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ‎﴿٣٥﴾‏

فَـ: حرف استیناف

أَخْرَجْنَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا

مَن: مفعول و محلا منصوب

كَانَ: فعل ماضی ناقص و ضمیر مستتر هو در محل رفع اسم کَان

فِيهَا: جارومجرور متعلق به محذوف خبر کَان

مِنَ الْمُؤْمِنِينَ: جارومجرور متعلق به محذوف حال

[دژدان]

فَمَا وَجَدْنَا فِيهَا غَيْرَ بَيْتٍ مِّنَ الْمُسْلِمِينَ ‎﴿٣٦﴾‏

فَـ: حرف عطف

مَا: حرف نفی

وَجَدْنَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا

فِيهَا: جارومجرور متعلق به وَجَدْنَا

غَيْرَ: مفعول و لفظا منصوب

بَيْتٍ: مضاف الیه و محلا مجرور

مِّنَ الْمُسْلِمِينَ: جارومجرور متعلق به محذوف صفت بیت

[دژدان]

وَتَرَكْنَا فِيهَا آيَةً لِّلَّذِينَ يَخَافُونَ الْعَذَابَ الْأَلِيمَ ‎﴿٣٧﴾‏

وَ: واو عطف

تَرَكْنَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا

فِيهَا: جارومجرور متعلق به تَرَكْنَا

آيَةً: مفعول و لفظا منصوب

لِّلَّذِينَ: جارومجرور متعلق به محذوف صفت آیة

يَخَافُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو

الْعَذَابَ: مفعول و لفظا منصوب

الْأَلِيمَ: صفت الْعَذَابَ و لفظا منصوب

[دژدان]

وَفِي مُوسَىٰ إِذْ أَرْسَلْنَاهُ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ ‎﴿٣٨﴾‏

وَ: حرف عطف

فِي مُوسَىٰ: جارومجرور متعلق به محذوف

إِذْ: ظرف زمان

أَرْسَلْنَاهُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا/مفعول و محلا منصوب

إِلَىٰ فِرْعَوْنَ: جارومجرور متعلق به أَرْسَلْنَا

بِسُلْطَانٍ: جارومجرور متعلق به أَرْسَلْنَا

مُّبِينٍ: صفت سلطان و لفظا مجرور

[دژدان]

فَتَوَلَّىٰ بِرُكْنِهِ وَقَالَ سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ ‎﴿٣٩﴾‏

فَـ: حرف عطف

تَوَلَّىٰ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

بِرُكْنِهِ: جارومجرور متعلق به تَوَلَّىٰ/مضاف الیه و محلا مجرور

وَ: واو عطف

قَالَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو

سَاحِرٌ: خبر برای مبتدای محذوف

أَوْ: حرف عطف

مَجْنُونٌ: معطوف به سَاحِرٌ و لفظا مرفوع

[دژدان]

فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ وَهُوَ مُلِيمٌ ‎﴿٤٠﴾‏

فَـ: حرف عطف

أَخَذْنَاهُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا/مفعول و محلا منصوب

وَ: واو عطف

جُنُودَهُ: معطوف/مضاف الیه و محلا مجرور

فَـ: حرف عطف

نَبَذْنَاهُمْ: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا/مفعول و محلا منصوب

فِي الْيَمِّ: جارومجرور متعلق به نَبَذْنَا

وَ: واو حالیه

هُوَ: مبتدا و محلا مرفوع

مُلِيمٌ: خبر و لفظا مرفوع

[دژدان]

وَفِي عَادٍ إِذْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الرِّيحَ الْعَقِيمَ ‎﴿٤١﴾‏

وَ: واو عطف

فِي عَادٍ: جارومجرور متعلق به محذوف

إِذْ: ظرف زمان

أَرْسَلْنَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نا

عَلَيْهِمُ: جارومجرور متعلق به أَرْسَلْنَا

الرِّيحَ: مفعول و لفظا منصوب

الْعَقِيمَ: صفت ریح و لفظا منصوب

[دژدان]

مَا تَذَرُ مِن شَيْءٍ أَتَتْ عَلَيْهِ إِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيمِ ‎﴿٤٢﴾‏

مَا: حرف نفی

تَذَرُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هی

مِن شَيْءٍ: حرف جر زائد/مفعول و محلا منصوب

أَتَتْ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هی

عَلَيْهِ: جارومجرور متعلق به أَتَتْ

إِلَّا: ادات حصر

جَعَلَتْهُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هی/مفعول و محلا منصوب

كَالرَّمِيمِ: جارومجرور متعلق به جَعَلَتْ

[دژدان]

وَفِي ثَمُودَ إِذْ قِيلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا حَتَّىٰ حِينٍ ‎﴿٤٣﴾‏

وَ: واو عطف

فِي ثَمُودَ: جارومجرور متعلق به محذوف

إِذْ: ظرف زمان

قِيلَ: فعل ماضی مجهول و نائب فاعل ضمیر مستتر هو

لَهُمْ: جارومجرور متعلق به قیل

تَمَتَّعُوا: فعل امر و فاعل ضمیر بارز واو

حَتَّىٰ حِينٍ: جارومجرور متعلق به تَمَتَّعُوا

[دژدان]

فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَهُمْ يَنظُرُونَ ‎﴿٤٤﴾‏

فَـ: حرف عطف

عَتَوْا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

عَنْ أَمْرِ: جارومجرور متعلق به عَتَوْا

رَبِّهِمْ: مضاف الیه و لفظا مجرور/مضاف الیه و محلا مجرور

فَـ: حرف عطف

أَخَذَتْهُمُ: فعل ماضی/مفعول و محلا منصوب

الصَّاعِقَةُ: فاعل و لفظا مرفوع

وَ: واو حالیه

هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

يَنظُرُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل رفع خبر

[دژدان]

فَمَا اسْتَطَاعُوا مِن قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنتَصِرِينَ ‎﴿٤٥﴾‏

فَـ: حرف استیناف

مَا: حرف نفی

اسْتَطَاعُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

مِن قِيَامٍ: حرف جر زائد/مفعول و محلا منصوب

وَ: واو عطف

مَا: حرف نفی

كَانُوا: فعل ماضی ناقص و ضمیر بارز واو در محل رفع اسم کَان

مُنتَصِرِينَ: خبر کَان و منصوب به یاء

[دژدان]

وَقَوْمَ نُوحٍ مِّن قَبْلُ ۖ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ ‎﴿٤٦﴾‏

وَ: حرف عطف

قَوْمَ: مفعول برای فعل محذوف(اهلکنا) و لفظا منصوب

نُوحٍ: مضاف الیه و محلا مجرور

مِّن قَبْلُ: ۖ جارومجرور متعلق به فعل مقدر(اهلکنا)

إِنَّهُمْ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر هُم در محل نصب اسم إنّ

كَانُوا: فعل ماضی ناقص و ضمیر بارز واو در محل رفع اسم کَان

قَوْمًا: خبر کَانَ و لفظا منصوب

[جمله اسمیه كَانُوا قَوْمًا در محل رفع خبر إنّ]

فَاسِقِينَ: حال و منصوب به یاء

[دژدان]

وَالسَّمَاءَ بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ‎﴿٤٧﴾‏

وَ: حرف استیناف

السَّمَاءَ: مفعول برای فعل محذوف

بَنَيْنَاهَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نَا/مفعول و محلا منصوب

بِأَيْدٍ: جارومجرور متعلق به بَنَيْنَا

وَ: واو حالیه

إِنَّا: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر نَا در محل نصب اسم إنّ

لَمُوسِعُونَ: لام مزحلقه/ خبر إنّ و مرفوع به واو

[دژدان]

وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ ‎﴿٤٨﴾‏

وَ: واو عطف

الْأَرْضَ: مفعول برای فعل محذوف

فَرَشْنَاهَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نَا/ مفعول و محلا منصوب

فَـ: حرف عطف

نِعْمَ: فعل ماضی جامد برای انشاء مدح

الْمَاهِدُونَ: فاعل و مرفوع به واو

[دژدان]

وَمِن كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ‎﴿٤٩﴾‏

وَ: حرف استیناف

مِن كُلِّ: جارومجرور متعلق به خَلَقْنَا

شَيْءٍ: مضاف الیه و لفظا مجرور

خَلَقْنَا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز نَا

زَوْجَيْنِ: مفعول و منصوب به یاء

لَعَلَّكُمْ: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر کُم در محل نصب اسم لعل

تَذَكَّرُونَ: فعل مضارع و فاعل ضمیر بارز واو//جمله فعلیه در محل رفع خبر لعل

[دژدان]

فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ ۖ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ ‎﴿٥٠﴾‏

فَـ: فاء رابطه برای جواب شرط

فِرُّوا: فعل امر و فاعل ضمیر بارز واو

إِلَى اللَّهِ ۖ: جارومجرور متعلق به فِرُّوا

إِنِّي: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر ی در محل نصب اسم إنّ

لَكُم: جارومجرور متعلق به نَذِيرٌ

مِّنْهُ: جارومجرور متعلق به نَذِيرٌ

نَذِيرٌ: خبر إنّ و لفظا مرفوع

مُّبِينٌ: صفت نذیر و لفظا مرفوع

[دژدان]

وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۖ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ ‎﴿٥١﴾‏

وَ: واو عطف

لَا تَجْعَلُوا: فعل نهی و فاعل ضمیر بارز واو

مَعَ: ظرف مکان/مفعول فیه

اللَّهِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

إِلَٰهًا: مفعول و لفظا منصوب

آخَرَ ۖ: صفت إِلَٰهًا و لفظا منصوب

إِنِّي: حرف مشبهة بالفعل و ضمیر ی در محل نصب اسم إنّ

لَكُم: جارومجرور متعلق به نَذِيرٌ

مِّنْهُ: جارومجرور متعلق به نَذِيرٌ

نَذِيرٌ: خبر إنّ و لفظا مرفوع

مُّبِينٌ: صفت نذیر و لفظا مرفوع

[دژدان]

كَذَٰلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ ‎﴿٥٢﴾‏

كَذَٰلِكَ: جارومجرور متعلق به محذوف

مَا: حرف نفی

أَتَى: فعل ماضی

الَّذِينَ: مفعول و محلا منصوب

مِن قَبْلِهِم: جارومجرور متعلق به محذوف/مضاف الیه و محلا مجرور

مِّن رَّسُولٍ: حرف جر زائد/فاعل أَتَى و محلا مرفوع

إِلَّا: ادات حصر

قَالُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

سَاحِرٌ: خبر برای مبتدای محذوف (هو) و لفظا مرفوع

أَوْ: حرف عطف

مَجْنُونٌ: معطوف به سَاحِرٌ و لفظا مرفوع

[دژدان]

أَتَوَاصَوْا بِهِ ۚ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ ‎﴿٥٣﴾‏

أَ: همزه استفهام

تَوَاصَوْا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

بِهِ: ۚ جارومجرور متعلق به تَوَاصَوْا

بَلْ: حرف عطف و اضراب

هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

قَوْمٌ: خبر و لفظا مرفوع

طَاغُونَ: صفت قوم و مرفوع

[دژدان]

فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنتَ بِمَلُومٍ ‎﴿٥٤﴾‏

فَـ: فاء رابطه برای جواب شرط

تَوَلَّ: فعل امر و فاعل ضمیر مستتر انت

عَنْهُمْ: جارومجرور متعلق به تَوَلَّ

فَـ: حرف تعلیل

مَا: حرف شبیه به لیس

أَنتَ: اسم مَا و محلا مرفوع

بِمَلُومٍ: حرف جر زائد/خبر مَا و محلا منصوب

[دژدان]

وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَىٰ تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ ‎﴿٥٥﴾

وَ: واو استیناف

ذَكِّرْ: فعل امر و فاعل ضمیر مستتر انت

فَـ: حرف تعلیل

إِنَّ: حرف مشبهة بالفعل

الذِّكْرَىٰ: اسم إنّ و تقدیرا منصوب

تَنفَعُ: فعل مضارع و فاعل ضمیر مستتر هی//جمله فعلیه در محل رفع خبر إنّ

الْمُؤْمِنِينَ: مفعول و منصوب به یاء

[دژدان]

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ‎﴿٥٦﴾‏

وَ: واو استیناف

مَا: حرف نفی

خَلَقْتُ: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز تُ

الْجِنَّ: مفعول و لفظا منصوب

وَالْإِنسَ: واو عطف و معطوف

إِلَّا: ادات حصر

لِيَعْبُدُونِ: حرف نصب، فعل مضارع منصوب و فاعل ضمیر بارز واو/نون وقایه/ضمیر (ی) محذوف

[دژدان]

مَا أُرِيدُ مِنْهُم مِّن رِّزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَن يُطْعِمُونِ ‎﴿٥٧﴾‏

مَا: حرف نفی

أُرِيدُ: فعل مضارع و فاعل ضمیر مستتر أنا

مِنْهُم: جارومجرور متعلق به أُرِيدُ

مِّن رِّزْقٍ: حرف جر زائد/مفعول و محلا منصوب

وَ: واو عطف

مَا: حرف نفی

أُرِيدُ: فعل مضارع و فاعل ضمیر مستتر أنا

أَن يُطْعِمُونِ: حرف نصب، فعل مضارع منصوب و فاعل ضمیر بارز واو/نون وقایه/ضمیر(ی) محذوف: مفعول و محلا منصوب

[دژدان]

إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ ‎﴿٥٨﴾‏

إِنَّ: حرف مشبهة بالفعل

اللَّهَ: اسم إنّ و لفظا منصوب

هُوَ: ضمیر فصل

الرَّزَّاقُ: خبر إنّ و لفظا مرفوع

ذُو: خبر دوم إنّ

الْقُوَّةِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

الْمَتِينُ: صفت رزاق و لفظا مرفوع

[دژدان]

فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوبًا مِّثْلَ ذَنُوبِ أَصْحَابِهِمْ فَلَا يَسْتَعْجِلُونِ ‎﴿٥٩﴾‏

فَـ: حرف استیناف

إِنَّ: حرف مشبهة بالفعل

لِلَّذِينَ: جارومجرور متعلق به خبر مقدم إنّ

ظَلَمُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

ذَنُوبًا: اسم إنّ و لفظا منصوب

مِّثْلَ: صفت ذنوبا و لفظا منصوب

ذَنُوبِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

أَصْحَابِهِمْ: مضاف الیه و لفظا مجرور/مضاف الیه و محلا مجرور

فَـ: حرف عطف

لَا يَسْتَعْجِلُونِ: فعل نهی و فاعل ضمیر بارز واو/نون وقایه/ ضمیر(ی) محذوف: مفعول و محلا منصوب

[دژدان]

فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِن يَوْمِهِمُ الَّذِي يُوعَدُونَ ‎﴿٦٠﴾‏

فَـ: حرف استیناف

وَيْلٌ: مبتدا و لفظا مرفوع

لِّلَّذِينَ: جارومجرور متعلق به خبر

كَفَرُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

مِن يَوْمِهِمُ: جارومجرور متعلق به محذوف/مضاف الیه و محلا مجرور

الَّذِي: صفت یوم و محلا مجرور

يُوعَدُونَ: فعل مضارع مجهول و نائب فاعل ضمیر بارز واو