ترکیب سوره الرحمن

[دژدان]

-4-9-


ترکیب آیات سوره مبارکه الرحمن


..5.....

[دژدان]

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
الرَّحْمَٰنُ(1)

_الرَّحْمَٰنُ: مبتدا و لفظا مرفوع

[دژدان]

عَلَّمَ الْقُرْآنَ(2)

_عَلَّمَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)
[جمله فعلیه {عَلَّمَ} در محل رفع خبر الرحمن]

_الْقُرْآنَ: مفعول و لفظا منصوب

[دژدان]

خَلَقَ الْإِنسَانَ(3)

_خَلَقَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر(هو)
[جمله فعلیه {خَلَقَ} در محل رفع خبر دوم الرحمن]

_الْإِنسَانَ: مفعول و لفظا منصوب

[دژدان]

عَلَّمَهُ الْبَيَانَ(4)

_عَلَّمَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)
[جمله فعلیه {عَلَّمَ} در محل رفع خبر سوم الرحمن]

_هُ: مفعول و محلا منصوب

_الْبَيَانَ: مفعول دوم و لفظا منصوب

[دژدان]

الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ(5)

_الشَّمْسُ: مبتدا و لفظا مرفوع

_وَ: واو عطف

_الْقَمَرُ: معطوف و لفظا مرفوع

_بِحُسْبَانٍ: جارومجرور متعلق به محذوف، خبر الشمس

[جمله اسمیه{الشَّمْسُ...بِحُسْبَا نٍ} جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.]

[دژدان]

وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ يَسْجُدَانِ(6)

_وَ: واو عطف

_النَّجْمُ: مبتدا و لفظا مرفوع

_وَ: واو عطف

_الشَّجَرُ: معطوف و لفظا مرفوع

_يَسْجُدَانِ: فعل مضارع و فاعل (الف)

[جمله فعلیه{يَسْجُدَانِ} در محل رفع خبر النجم]

[جمله اسمیه{وَالنَّجْمُ...يَسْجُد َانِ} معطوف به جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.]

[دژدان]

وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ(7)

_وَ: واو عطف

_السَّمَاءَ: مفعول برای فعل محذوف و لفظا منصوب

_رَفَعَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)

_هَا: مفعول و محلا منصوب

_وَ: واو عطف

_وَضَعَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)

_الْمِيزَانَ: مفعول و لفظا منصوب

[دژدان]

أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ(8)

_أَلَّا تَطْغَوْا: أَن/ لا تَطْغَوْا: حرف مصدری و نصب/ فعل مضارع منصوب و فاعل ضمیر بارز(واو)

_فِي الْمِيزَانِ: جارومجرور متعلق به أَلَّا تَطْغَوْا

[دژدان]

وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ(9)

_وَ: واو عطف

_أَقِيمُوا: فعل امر حاضر و فاعل ضمیر بارز (واو)

_الْوَزْنَ: مفعول و لفظا منصوب

_بِالْقِسْطِ: جارومجرور متعلق به أَقِيمُوا

_وَ: واو عطف

_لَا تُخْسِرُوا: فعل نهی و فاعل ضمیر بارز (واو)

_الْمِيزَانَ: مفعول و لفظا منصوب

[دژدان]

وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ(10)

_وَ: واو عطف

_الْأَرْضَ: مفعول برای فعل محذوف و لفظا منصوب

_وَضَعَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)

_هَا: مفعول و محلا منصوب

_لِلْأَنَامِ: جارومجرور متعلق به وَضَعَ

[دژدان]

فِيهَا فَاكِهَةٌ وَالنَّخْلُ ذَاتُ الْأَكْمَامِ(11)

_فِيهَا: جارومجرور متعلق به خبر مقدم

_فَاكِهَةٌ: مبتدای مؤخر و لفظا مرفوع

_وَ: واو عطف

_النَّخْلُ: معطوف و لفظا مرفوع

_ذَاتُ: صفت و لفظا مرفوع

_الْأَكْمَامِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

[دژدان]

وَالْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَالرَّيْحَانُ(12)

_وَ: واو عطف

_الْحَبُّ: معطوف به فاکهة و لفظا مرفوع

_ذُو: صفت

_الْعَصْفِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_وَ: واو عطف

_الرَّيْحَانُ: معطوف و لفظا مرفوع

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(13)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

خَلَقَ الْإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ كَالْفَخَّارِ(14)
_خَلَقَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)

_الْإِنسَانَ: مفعول و لفظا منصوب

_مِن صَلْصَالٍ: جارومجرور متعلق به خَلَقَ

_كَالْفَخَّارِ: جارومجرور متعلق به محذوف، صفت صَلْصَالٍ

[دژدان]

وَخَلَقَ الْجَانَّ مِن مَّارِجٍ مِّن نَّارٍ(15)

_وَ: واو عطف

_خَلَقَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر(هو)

_الْجَانَّ: مفعول و لفظا منصوب

_مِن مَّارِجٍ: جارومجرور متعلق به خَلَقَ

_مِّن نَّارٍ: جارومجرور متعلق به محذوف، صفت مارج

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(16)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ(17)

_رَبُّ: خبر برای مبتدای محذوف در تقدیر(هو)

_الْمَشْرِقَيْنِ: مضاف الیه و مجرور به یا

_وَرَبُّ: واو عطف/معطوف

_الْمَغْرِبَيْنِ: مضاف الیه و مجرور به یا

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(18)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ(19)

_مَرَجَ: فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر (هو)

_الْبَحْرَيْنِ: مفعول و منصوب به یا

_يَلْتَقِيَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا يَبْغِيَانِ(20)

_بَيْنَهُمَا: متلعلق به خبر مقدم

_بَرْزَخٌ: مبتدای موخر و لفظا مرفوع

_لَّا يَبْغِيَانِ: فعل نفی و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(21)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ(22)

_يَخْرُجُ: فعل مضارع

_مِنْهُمَا: جارومجرور متعلق به يَخْرُجُ

_اللُّؤْلُؤُ: فاعل و لفظا مرفوع

[جمله فعلیه {يَخْرُجُ اللُّؤْلُؤُ} جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.]

_وَالْمَرْجَانُ: واو عطف/ معطوف و لفظا مرفوع

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(23)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ(24)

_وَ: واو استیناف

_لَهُ: جارومجرور متعلق به محذوف، خبر مقدم

_الْجَوَارِ: مبتدای موخر و مرفوع به ضمه مقدر بر یا محذوف

_الْمُنشَآتُ: صفت و لفظا مرفوع

_فِي الْبَحْرِ: جارومجرور متعلق به الْمُنشَآتُ

_كَالْأَعْلَامِ: جارومجرور متعلق به محذوف حال

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(25)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ(26)

_كُلُّ: مبتدا و لفظا مرفوع

_مَنْ: مضاف الیه و محلا مجرور

_عَلَيْهَا: جارومجرور متعلق به محذوف، جمله صله و محلی از اعراب ندارد.

_فَانٍ: خبر و مرفوع به ضمه بر یا محذوف

[دژدان]

وَيَبْقَىٰ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ(27)

_وَ: واو عطف

_يَبْقَىٰ: فعل مضارع

_وَجْهُ: فاعل و لفظا مرفوع

_رَبِّكَ: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_ذُو: صفت وجه و مرفوع به واو

_الْجَلَالِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_وَ: واو عطف

_الْإِكْرَامِ: معطوف و لفظا مجرور

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(28)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

يَسْأَلُهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ(29)

_يَسْأَلُ: فعل مضارع

_هُ: مفعول و محلا منصوب

_مَن: فاعل و محلا مرفوع

_فِي السَّمَاوَاتِ: جارومجرور متعلق به محذوف، جمله صله

_وَالْأَرْضِ: واو عطف/ معطوف و لفظا مجرور

_كُلَّ: مفعول فیه و لفظا منصوب

_يَوْمٍ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_هُوَ: مبتدا و محلا مرفوع

_فِي شَأْنٍ: جارومجرور متعلق به خبر

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(30)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَ الثَّقَلَانِ(31)

_سَنَفْرُغُ: فعل مستقبل و فاعل ضمیر مستتر (نحن)

_لَكُمْ: جارومجرور متعلق به سَنَفْرُغُ

_أَيُّهَ: منادای نکره مقصوده/(ه) حرف تنبیه

_الثَّقَلَانِ: بدل

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(32)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانفُذُوا لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ(33)

_يَا: حرف ندا

_مَعْشَرَ: منادا

_الْجِنِّ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_وَالْإِنسِ: واو عطف/ معطوف و لفظا مجرور

_إِنِ اسْتَطَعْتُمْ: حرف شرط جازم/ فعل ماضی مجزوم و فاعل ضمیر بارز (تم)

_أَن تَنفُذُوا: حرف نصب/ فعل مضارع منصوب و فاعل ضمیر بارز (واو)

_مِنْ أَقْطَارِ: جارومجرور متعلق به أَن تَنفُذُوا

_السَّمَاوَاتِ: مضاف الیه و محلا مجرور

_وَالْأَرْضِ: واو عطف/ معطوف و لفظا مجرور

_فَـ: فاء رابطه برای جواب شرط

_انفُذُوا: فعل امر و فاعل ضمیر بارز (واو)

_لَا تَنفُذُونَ: فعل نفی و فاعل ضمیر بارز (واو)

_إِلَّا: حرف استثنا

_بِسُلْطَانٍ: جارومجرور متعلق به لَا تَنفُذُونَ

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(34)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِّن نَّارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنتَصِرَانِ(35)

_يُرْسَلُ: فعل مضارع مجهول

_عَلَيْكُمَا: جارومجرور متعلق به يُرْسَلُ

_شُوَاظٌ: نائب فاعل و لفظا مرفوع

_مِّن نَّارٍ: جارومجرور، صفت شواظ

_وَنُحَاسٌ: واو عطف/ معطوف و لفظا مرفوع

_فَـ: فاء عطف

_لَا تَنتَصِرَانِ: فعل نفی و فاعل ضمیر بارز (الف)

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(36)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

فَإِذَا انشَقَّتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ وَرْدَةً كَالدِّهَانِ(37)

_فَـ: حرف استیناف

_إِذَا: مفعول فیه

_انشَقَّتِ: فعل ماضی

_السَّمَاءُ: فاعل و لفظا مرفوع

_فَـ: حرف عطف

_كَانَتْ: فعل ماضی ناقص و ضمیر مستتر (هی) اسم کان

_وَرْدَةً: خبر کان و لفظا منصوب

_كَالدِّهَانِ: جارومجرور صفت برای وردة

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(38)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)

[دژدان]

فَيَوْمَئِذٍ لَّا يُسْأَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَلَا جَانٌّ(39)

_فَـ: فاء رابطه برای جواب شرط

_يَوْمَئِذٍ: (یوم/إذ): مفعول فیه و لفظا منصوب/ مضاف الیه و محلا مجرور

_لَّا يُسْأَلُ: فعل نفی مجهول

_عَن ذَنبِ: جارومجرور متعلق به لَّا يُسْأَلُ

_هِ: مضاف الیه و محلا مجرور

_إِنسٌ: نائب فاعل و لفظا مرفوع

_وَ: واو عطف

_لَا: حرف نفی

_جَانٌّ: معطوف و لفظا مرفوع

[دژدان]

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ(40)

_فَـ: فاء فصیحه

_بِأَيِّ: جارومجرور متعلق به تُكَذِّبَانِ

_آلَاءِ: مضاف الیه و لفظا مجرور

_رَبِّكُمَا: مضاف الیه و لفظا مجرور/ مضاف الیه و محلا مجرور

_تُكَذِّبَانِ: فعل مضارع و فاعل ضمیر(الف)