تجزیه و ترکیب سوره منافقون

[دژدان]

besm8


تجزیه و ترکیب آیات سوره مبارکه ی منافقون

..5.....

[دژدان]

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ


إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ(1)


_إِذَا: ظرف شرط غیرجازم, اسم, مبنی, غیرمنصرف
■مفعول فیه

_جَاءَكَ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (ج ی ء), معتل- اجوف یایی- مهموز اللام, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, مبنی, اعلال به قلب+ ضمیر, مفرد مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل و ضمیر (کَ) منصوب به نزع خافض

_الْمُنَافِقُونَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, معرفه, منصرف, ثلاثی مزید_ باب مفاعله
■فاعل و مرفوع به "واو"

●جمله فعلیه [جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ] در محل جر⬅️ مضاف الیه●

_قَالُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ق و ل), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, مبنی, اعلال به قلب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [قَالُوا] در محل نصب⬅️حال●

_نَشْهَدُ: فعل مضارع, متکلم مع الغیر, (ش ه د), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "نحن"

●جمله فعلیه [نَشْهَدُ] در محل نصب⬅️ مقول القول●

_إِنَّكَ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی+ ضمیر, مفرد مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر (کَ) اسم إِنَّ و محلا منصوب

_لَرَسُولُ: حرف, غیرعامل, مبنی+ اسم, مفرد, مذکر, معرب, نکره, منصرف
■لام مزحلقه+ خبر إِنَّ و لفظا مرفوع

●جمله اسمیه [إِنَّكَ لَرَسُولُ] جواب شرط غیرجازم و محلی از اعراب ندارد.●

_اللَّهِ: اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرفه, معرب, غیر منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_وَ: حرف, غیرعامل, مبنی
■واو اعتراض

_اللَّهُ: مبتدا و لفظا مرفوع

_يَعْلَمُ: فعل مضارع, مفرد مذکر غایب, (ع ل م), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [يَعْلَمُ] در محل رفع⬅️خبر●

●جمله فعلیه [اللَّهُ يَعْلَمُ] جمله معترضه و محلی از اعراب ندارد.●

_إِنَّكَ: حرف مشبهه بالفعل و ضمیر (کَ) اسم إِنَّ و محلا منصوب

_لَرَسُولُهُ: لام مزحلقه+ خبر إِنَّ و لفظا مرفوع + مضاف الیه و محلا مجرور

_وَ: واو حالیه

_اللَّهُ: مبتدا و لفظا مرفوع

_يَشْهَدُ: فعل مضارع, مفرد مذکر غایب, (ش ه د), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [يَشْهَدُ] در محل رفع⬅️ خبر●

●جمله اسمیه [اللَّهُ يَشْهَدُ] در محل نصب⬅️حال●

_إِنَّ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی

_الْمُنَافِقِينَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, معرفه, منصرف, ثلاثی مزید_ باب مفاعله
■اسم إِنَّ و منصوب به "یاء"

_لَكَاذِبُونَ: حرف, غیرعامل, مبنی+ اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, نکره, ثلاثی مجرد
■خبر إِنَّ و مرفوع به "واو"

[دژدان]

اتَّخَذُوا أَيْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّهُمْ سَاءَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(2)

_اتَّخَذُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ء خ ذ), مهموز الفاء, ثلاثی مزید- باب افتعال, متعدی, معلوم, مبنی, قاعده باب افتعال
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [اتَّخَذُوا] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_أَيْمَانَهُمْ: اسم, جمع, مذکر, جامد, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■مفعول و لفظا منصوب+ مضاف الیه و و محلا مجرور

_جُنَّةً: اسم, مفرد, مونث مجازی, جامد, نکره, معرب, غیرمنصرف
■مفعول دوم و لفظا منصوب

_فَ: حرف, غیرعامل, مبنی
■حرف عطف

_صَدُّوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ص د د), صحیح_مضاعف, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [صَدُّوا] معطوف به جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_عَن سَبِيلِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, مذکر مجازی, جامد, نکره, معرب, منصرف
■جارومجرور متعلق به صَدُّوا

_اللَّهِ: اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرفه, معرب, غیرمنصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_إِنَّهُمْ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر (هُم) اسم إِنَّ و محلا منصوب

_سَاءَ: فعل ماضی جامد, مفرد مذکر غایب, (س ی ء), معتل- ناقص یایی, مهموز اللام, اعلال به قلب
■فعل

_مَا: اسم موصول مشترک, معرفه, مبنی
■فاعل و محلا مرفوع

●جمله فعلیه [سَاءَ مَا] در محل رفع⬅️خبر اِنَّ●

_كَانُوا: فعل ماضی ناقص, جمع مذکر غایب, (ک و ن), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد, مبنی
■فعل و ضمیر بارز "واو" اسم کَانَ و محلا مرفوع

_يَعْمَلُونَ: فعل مضارع, جمع مذکر غایب, (ع م ل), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [يَعْمَلُونَ] در محل نصب⬅️خبر کَانَ●

●جمله اسمیه [كَانُوا يَعْمَلُونَ] جمله صله و محلی از اعراب ندارد.●

[دژدان]

ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا فَطُبِعَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَفْقَهُونَ(3)

_ذَٰلِكَ: اسم اشاره, مفرد, مذکر, مبنی, معرفه
■مبتدا و محلا مرفوع

_بِأَنَّهُمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر (هُم) اسم اَنَّ و محلا منصوب(جارومجرور+ متعلق محذوف: خبر ذَٰلِكَ)

_آمَنُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ء م ن), مهموز الفاء, ثلاثی مزید- باب افعال, لازم, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [آمَنُوا] در محل رفع⬅️ خبر اَنَّ●

●جمله اسمیه [ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_ثُمَّ: حرف, غیرعامل, مبنی
■حرف عطف

_كَفَرُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ک ف ر), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [كَفَرُوا] معطوف به جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_فَ: حرف, غیرعامل, مبنی
■حرف عطف

_طُبِعَ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (ط ب ع), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, مجهول, مبنی
■فعل و نائب فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [طُبِعَ] معطوف به جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_عَلَىٰ قُلُوبِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, جمع, مذکر مجازی, نکره, معرب, منصرف
■جارومجرور متعلق به طُبِعَ

_هِمْ: ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■مضاف الیه و محلا مجرور

_فَ: حرف عطف

_هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

_لَا يَفْقَهُونَ: فعل نفی, جمع مذکر غایب, (ف ق ه), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [لَا يَفْقَهُونَ] در محل رفع⬅️خبر●

●جمله اسمیه [هُمْ لَا يَفْقَهُونَ] معطوف و محلی از اعراب ندارد.●

[دژدان]

وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ(4)

_وَ: حرف, غیرعامل, مبنی
■واو استیناف

_إِذَا: ظرف شرط غیرجازم, اسم, مبنی, غیرمنصرف
■مفعول فیه

_رَأَيْتَهُمْ: فعل ماضی, مفرد مذکر مخاطب, (ر ء ی), مهموز العین- ناقص یایی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر "تَ"+ مفعول و محلا منصوب

●جمله فعلیه [رَأَيْتَ] در محل جر⬅️ مضاف الیه●

_تُعْجِبُكَ: فعل مضارع, مفرد مذکر مخاطب, (ع ج ب), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب افعال, متعدی, معلوم, معرب+ ضمیر, مفرد مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل+ مفعول و محلا منصوب

_أَجْسَامُهُمْ: اسم, جمع, مذکر مجازی, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■فاعل و لفظا مرفوع+ مضاف الیه و محلا مجرور

●جمله فعلیه [تُعْجِبُ أَجْسَامُ] جواب شرط غیر جازم و محلی از اعراب ندارد.●

_وَ: حرف عطف

_إِن يَقُولُوا: حرف شرط جازم, عامل, مبنی+ فعل مضارع مجزوم, جمع مذکر غایب, (ق و ل), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [إِن يَقُولُوا] در محل جزم⬅️فعل شرط●

_تَسْمَعْ: فعل مضارع مجزوم, مفرد مذکر مخاطب, (س م ع), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "انت"

●جمله فعلیه [تَسْمَعْ] در محل جزم⬅️جواب شرط●

_لِقَوْلِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, مذکر مجازی, نکره, معرب, منصرف
■جارومجرور متعلق به تَسْمَعْ

_هِمْ: مضاف الیه و محلا مجرور

_كَأَنَّهُمْ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر (هُم) اسم کَاَنَّ و محلا منصوب

_خُشُبٌ: اسم, مفرد, مذکر مجازی, نکره, معرب, منصرف
■خبر کَاَنَّ و لفظا مرفوع

_مُّسَنَّدَةٌ: اسم, مفرد, مونث مجازی, نکره, معرب, غیرمنصرف
■صفت و لفظا مرفوع

●جمله اسمیه [كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_يَحْسَبُونَ: فعل مضارع جمع مذکر غایب (ح س ب) صحیح-سالم ثلاثی مجرد متعدی معلوم معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [يَحْسَبُونَ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_كُلَّ: اسم, مفرد, مذکرمجازی, نکره, معرب, منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_صَيْحَةٍ: اسم, مفرد, مونث مجازی, نکره, معرب, غیرمنصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_عَلَيْهِمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
جارومجرور متعلق به يَحْسَبُونَ

_هُمُ: مبتدا و محلا مرفوع

_الْعَدُوُّ: اسم, مفرد, مذکر مجازی, معرفه به ال, معرب, منصرف
■خبر و لفظا مرفوع

●جمله اسمیه [هُمُ الْعَدُوُّ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_فَ: فاء فصیحه

_احْذَرْهُمْ: فعل امر حاضر, مفرد مذکر, (ح ذ ر), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "انت"+ مفعول و محلا منصوب

_قَاتَلَهُمُ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (ق ت ل), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب مفاعله, متعدی, معلوم, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل+ مفعول و محلا منصوب

_اللَّهُ: اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرفه, معرب, غیرمنصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

●جمله فعلیه [قَاتَلَهُمُ اللَّهُ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_أَنَّىٰ: اسم استفهام, عامل, مبنی

_يُؤْفَكُونَ: فعل مضارع مجهول, جمع مذکر غایب, (ء ف ک), مهموز الفاء, ثلاثی مزید- باب افعال, معرب
■فعل و نائب فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [يُؤْفَكُونَ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

[دژدان]

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ(5)

_وَ: واو عطف

_إِذَا: ظرف شرط غیرجازم, اسم, مبنی, غیرمنصرف
■مفعول فیه

_قِيلَ: فعل ماضی مجهول, مفرد مذکر غایب, (ق و ل), معتل_اجوف, ثلاثی مجرد, مبنی
■فعل و نائب فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [قِيلَ] در محل جر⬅️ مضاف الیه●

_لَهُمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■جارومجرور متعلق به قِيلَ

_تَعَالَوْا:  اسم فعل, امر حاضر, جمع مذکر, (ع ل و), معتل- ناقص واوی, ثلاثی مزيد- باب تفاعل, لازم
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [تَعَالَوْا] در محل نصب⬅️مقول القول●

_يَسْتَغْفِرْ: فعل مضارع مجزوم, مفرد مذکر غایب, (غ ف ر), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب استفعال, لازم, معلوم, معرب
■فعل

_لَكُمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
■جارومجرور متعلق به يَسْتَغْفِرْ

_رَسُولُ: اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب, منصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

_اللَّهِ: اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرب, غیرمنصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_لَوَّوْا:  فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ل و ی), لفیف مقرون, متعدی, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_رُءُوسَهُمْ: اسم, جمع, مذکر مجازی, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■مفعول و لفظا منصوب+ مضاف الیه و محلا مجرور

_وَ: واو عطف

_رَأَيْتَهُمْ: فعل ماضی, مفرد مذکر مخاطب, (ر ء ی), مهموز العین- ناقص یایی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "تَ" و محلا مرفوع+ مفعول و محلا منصوب

_يَصُدُّونَ:  فعل مضارع, جمع مذکر غایب, (ص د د), مضاعف, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_وَ: واو حالیه

_هُم: مبتدا و محلا مرفوع

_مُّسْتَكْبِرُونَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, نکره, ثلاثی مزید_ باب استفعال
■خبر و مرفوع به واو

●جمله اسمیه [هُم مُّسْتَكْبِرُونَ] در محل نصب⬅️حال●

[دژدان]

سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ(6)

_سَوَاءٌ: اسم ممدود, نکره, معرب, منصرف
■خبر مقدم و لفظا مرفوع

_عَلَيْهِمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■جارومجرور متعلق به سَوَاءٌ

_أَسْتَغْفَرْتَ: اَاِسْتَغْفَرْتَ← حرف مصدری, غیرعامل, مبنی+ فعل ماضی, مفرد مذکر مخاطب, (غ ف ر), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب استفعال, لازم, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "تَ"

●مصدر موول(أَسْتَغْفَرْتَ) در محل رفع⬅️مبتدای موخر●

_لَهُمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■جارومجرور متعلق أَسْتَغْفَرْتَ

_أَمْ: حرف عطف, غیرعامل, مبنی

_لَمْ تَسْتَغْفِرْ: فعل جحد, مفرد مذکر مخاطب, (غ ف ر), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب استفعال, لازم, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "انت"

●جمله فعلیه [ لَمْ تَسْتَغْفِرْ] در محل رفع⬅️معطوف به جمله قبل●

_لَهُمْ: جارومجرور متعلق به لَمْ تَسْتَغْفِرْ

_لَن يَغْفِرَ: حرف ناصبه, عامل, مبنی+ فعل مضارع منصوب, مفرد مذکر غایب, (غ ف ر), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل

_اللَّهُ: اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرب, معرفه, غیرمنصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

●جمله فعلیه [لَن يَغْفِرَ اللَّهُ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_لَهُمْ: جارومجرور متعلق به لَن يَغْفِرَ

_إِنَّ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی

_اللَّهَ: اسم إِنَّ و لفظا منصوب

_لَا يَهْدِي:  فعل نفی, مفرد مذکر غایب, (ه د ی), معتل- ناقص یایی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [لَا يَهْدِي] در محل رفع⬅️خبر إِنَّ●

●جمله اسمیه [إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_الْقَوْمَ: اسم, مذکر مجازی, مفرد, معرفه به ال, معرب, منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_الْفَاسِقِينَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, معرفه, ثلاثی مجرد
■صفت و منصوب به یاء

[دژدان]

هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لَا تُنفِقُوا عَلَىٰ مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّىٰ يَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَفْقَهُونَ(7)

_هُمُ: ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■مبتدا و محلا مرفوع

_الَّذِينَ: اسم موصول خاص, جمع, مذکر, مبنی, معرفه
■خبر و محلا مرفوع

●جمله اسمیه [هُمُ الَّذِينَ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_يَقُولُونَ: فعل مضارع, جمع مذکر غایب, (ق و ل), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [يَقُولُونَ] جمله صله و محلی از اعراب ندارد.●

_لَا تُنفِقُوا:  فعل نهی, جمع مذکر مخاطب, (ن ف ق), صحیح- سالم ثلاثی مزید- باب افعال, لازم, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [لَا تُنفِقُوا] در محل نصب⬅️مقول القول●

_عَلَىٰ مَنْ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم موصول, مبنی, معرفه
■جارومجرور متعلق به لَا تُنفِقُوا

_عِندَ: ظرف, اسم, نکره, منصرف
■مفعول فیه

_رَسُولِ: اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب, منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_اللَّهِ: اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرب, معرفه, غیرمنصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_حَتَّىٰ يَنفَضُّوا: حرف غایت و جر, عامل, مبنی+ فعل مضارع منصوب, جمع مذکر غایب, (ف ض ض), صحیح- مضاعف, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_وَ: واو حالیه

_لِلَّهِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرب, معرفه, غیرمنصرف
■جارومجرور+ متعلق محذوفش: خبر مقدم

_خَزَائِنُ: اسم, جمع, مذکر مجازی, نکره, معرب, منصرف
■مبتدای موخر و لفظا مرفوع

●جمله اسمیه [لِلَّهِ خَزَائِنُ] در محل نصب⬅️حال●

_السَّمَاوَاتِ: اسم, جمع سالم, مونث, معرفه به ال, معرب, منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_وَ: واو عطف

_الْأَرْضِ: اسم, مفرد, مذکر, معرفه به ال, معرب, منصرف
■معطوف و لفظا مجرور

_وَ: واو عطف

_لَٰكِنَّ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی

_الْمُنَافِقِينَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, معرفه, ثلاثی مزید_ باب مفاعله
■اسم لَٰكِنَّ و منصوب به یاء

_لَا يَفْقَهُونَ: فعل نفی, جمع مذکر غایب, (ف ق ه), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [لَا يَفْقَهُونَ] در محل رفع⬅️خبر لَٰكِنَّ●

●جمله اسمیه [لَٰكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَفْقَهُونَ] در محل نصب⬅️معطوف●

[دژدان]

يَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَٰكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ(8)

_يَقُولُونَ:  فعل مضارع, جمع مذکر غایب, (ق و ل), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_لَئِن رَّجَعْنَا: لام موطئه, غیرعامل, مبنی+ حرف شرط جازم, عامل, مبنی+ فعل ماضی, متکلم مع الغیر, (ر ج ع), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "نا"

●جمله فعلیه [رَّجَعْنَا]در محل جزم⬅️فعل شرط●

_إِلَى الْمَدِينَةِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, مونث مجازی, معرفه به ال, معرب, منصرف
■جارومجرور متعلق به لَئِن رَّجَعْنَا

_لَيُخْرِجَنَّ: لام واقعه, غیرعامل, مبنی+ فعل مضارع+ نون تاکید ثقیله, مفرد مذکر غایب, (خ ر ج), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب افعال, متعدی, معلوم, مبنی
■فعل

_الْأَعَزُّ: اسم تفضیل, معرفه به ال, معرب, منصرف, مشتق
■فاعل و لفظا مرفوع

●جمله فعلیه [لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ ]در محل جزم⬅️جواب شرط●

_مِنْهَا: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, مفرد مونث غایب, اسم, معرفه, مبنی
■جارومجرور متعلق به لَيُخْرِجَنَّ

_الْأَذَلَّ: اسم تفضیل, معرفه به ال, معرب, منصرف, مشتق
■مفعول و لفظا منصوب

_وَ: واو حالیه

_لِلَّهِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم عَلَم, مفرد, مذکر, معرب, معرفه, غیرمنصرف
■جارومجرور+ متعلق محذوفش: خبر مقدم

_الْعِزَّةُ: اسم, مفرد, مونث مجازی, معرفه به ال, معرب, منصرف
■مبتدای موخر و لفظا مرفوع

●جمله اسمیه [لِلَّهِ الْعِزَّةُ ] در محل نصب⬅️حال●

_وَ: واو عطف

_لِرَسُولِهِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, مذکر, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, مفرد مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■جارومجرور معطوف به لِلَّهِ+ مضاف الیه و محلا مجرور

_وَ: واو عطف

_لِلْمُؤْمِنِينَ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم فاعل, جمع مذکر, مشتق, ثلاثی مزید_باب افعال, معرب
■جارومجرور معطوف به لِلَّهِ

_وَ: واو عطف

_لَٰكِنَّ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی

_الْمُنَافِقِينَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, مشتق, معرب, معرفه, ثلاثی مزید_ باب مفاعله
■اسم لَٰكِنَّ و منصوب به یاء

_لَا يَعْلَمُونَ: فعل نفی, جمع مذکر غایب, (ع ل م), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب

●جمله فعلیه [لَا يَعْلَمُونَ] در محل رفع⬅️خبر لَٰكِنَّ●

●جمله اسمیه [لَٰكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ] در محل نصب⬅️معطوف●

[دژدان]

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ(9)

_يَا أَيُّهَا: حرف ندا, غیرعامل, مبنی+ منادا نکره مقصوده+ حرف تنبیه

_الَّذِينَ: اسم موصول خاص, جمع, مذکر معرفه
■بدل

_آمَنُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ء م ن), مهموز الفاء, ثلاثی مزید- باب افعال, لازم, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [آمَنُوا] جمله صله و محلی از اعراب ندارد.●

_لَا تُلْهِكُمْ: فعل نهی, مفرد مذکر مخاطب, (ل ه و), معتل- ناقص واوی, ثلاثی مزید- باب افعال, متعدی, معلوم, معرب+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
■فعل+ مفعول و محلا منصوب

_أَمْوَالُكُمْ: اسم, جمع, مذکر مجازی, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
■فاعل و لفظا مرفوع+ مضاف الیه و محلا مجرور

●جمله فعلیه [لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُ] معطوف به جمله صله و محلی از اعراب ندارد.●

_وَ: واو عطف

_لَا: حرف نفی, غیرعامل, مبنی

_أَوْلَادُكُمْ: اسم, جمع, مذکر مجازی, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
■معطوف و لفظا مرفوع+ مضاف الیه و محلا مجرور

_عَن ذِكْرِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, نکره, معرب, منصرف
■جارومجرور متعلق به لَا تُلْهِكُمْ

_اللَّهِ: اسم علم, مفرد, مذکر, معرب, معرفه, غیرمنصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_وَ: واو استیناف

_مَن: اسم شرط جازم, نکره, مبنی, عامل
■مبتدا و محلا مرفوع

_يَفْعَلْ: فعل مضارع مجزوم, مفرد مذکر غایب, (ف ع ل), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [يَفْعَلْ] در محل جزم⬅️فعل شرط●

_ذَٰلِكَ: اسم اشاره, مفرد, مذکر, معرفه, مبنی
■مفعول و محلا منصوب

_فَ: فاء واقعه در جواب شرط

_أُولَٰئِكَ: اسم اشاره, مفرد, مذکر, معرفه, مبنی
■مبتدا و محلا مرفوع

_هُمُ: ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
■ضمیر فصل

_الْخَاسِرُونَ: اسم فاعل, جمع, مذکر, معرفه, مشتق, معرب, ثلاثی مجرد
■خبر أُولَٰئِكَ و مرفوع به واو

●جمله اسمیه [أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ] در محل جزم⬅️جواب شرط●

●جمله فعل شرط و جواب شرط در محل رفع⬅️خبر مَن●

●جمله اسمیه [مَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

[دژدان]

وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِّنَ الصَّالِحِينَ(10)

_وَ: واو عطف

_أَنفِقُوا: فعل امر حاضر, جمع مذکر, (ن ف ق), صحیح- سالم, ثلاثی مزید- باب افعال, متعدی, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_مِن مَّا: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم موصول مشترک, معرفه, مبنی بر سکون
■جارومجرور متعلق به أَنفِقُوا

_رَزَقْنَاكُم: فعل ماضی, متکلم مع الغیر, (ر ز ق), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "نا"+ مفعول و محلا منصوب

●جمله فعلیه [رَزَقْنَاكُم] جمله صله و محلی از اعراب ندارد.●

_مِّن قَبْلِ: جرف جر, عامل, مبنی+ ظرف, اسم, مبنی, نکره
■جارومجرور متعلق به أَنفِقُوا

_أَن يَأْتِيَ: حرف ناصبه, عامل, مبنی+ فعل مضارع منصوب, مفرد مذکر غایب, (ء ت ی), مهموز الفاء- ناقص یایی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل

_أَحَدَكُمُ: اسم, مفرد, مذکر مجازی, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
■مفعول و لفظا منصوب+ مضاف الیه و محلا مجرور

_الْمَوْتُ: اسم, مفرد, مونث مجازی, معرب, معرفه به ال, معرب, منصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

●جمله فعلیه [أَن يَأْتِيَ...الْمَوْتُ] در محل جر⬅️مضاف الیه●

_فَ: فاء عطف

_يَقُولَ: فعل مضارع, مفرد مذکر غایب, (ق و ل), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

●جمله فعلیه [يَقُولَ] در محل جر⬅️معطوف به أَن يَأْتِيَ...الْمَوْتُ●

_رَبِّ: اسم, مفرد, مذکر, معرفه, معرب, غیرمنصرف
■منادای مضاف

_لَوْلَا أَخَّرْتَنِي: حرف تحضیض, غیرعامل, مبنی+ فعل ماضی+ نون وقایه+ ضمیر متصل منصوبی, مفرد مذکر مخاطب, (ء خ ر), مهموز الفاء, ثلاثی مزید- باب تفعیل, متعدی, معلوم, مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "تَ"+ مفعول و محلا منصوب

●جمله فعلیه [لَوْلَا أَخَّرْتَنِي] در محل نصب⬅️ مقول القول●

_إِلَىٰ أَجَلٍ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب, منصرف
■جارومجرور متعلق به لَوْلَا أَخَّرْتَنِي

_قَرِيبٍ: اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب, منصرف
■صفت و لفظا مجرور

_فَ: فاء سببیه

_أَصَّدَّقَ: فعل مضارع منصوب, متکلم مع الغیر, (ص د ق), صحیح-سالم, ثلاثی مزید_باب افعال, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "انا"

_وَ: واو عطف

_أَكُن: فعل مضارع ناقص مجزوم, متکلم وحده, (ک و ن), معتل- اجوف واوی, ثلاثی مجرد
■فعل و ضمیر مستتر "انا" اسم کَانَ و محلا مرفوع

_مِّنَ الصَّالِحِينَ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم فاعل, مذکر, جمع, مشتق, معرب, معرفه, ثلاثی مجرد
■جارومجرور: خبر کَانَ

[دژدان]

وَلَن يُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْسًا إِذَا جَاءَ أَجَلُهَا وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ(11)

_وَ: واو استیناف

_لَن يُؤَخِّرَ: حرف نصب, عامل, مبنی+ فعل مضارع منصوب, مفرد مذکر غایب, (ء خ ر), مهموز الفاء, ثلاثی مزید- باب تفعیل, متعدی, معلوم, معرب
■فعل

_اللَّهُ: اسم علم, مفرد, مذکر, معرفه, معرب, غیرمنصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

●جمله فعلیه [لَن يُؤَخِّرَ اللَّهُ] جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.●

_نَفْسًا: اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب, منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_إِذَا: ظرف زمان, اسم, مبنی, نکره
■مفعول فیه

_جَاءَ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (ج ی ء), معتل- اجوف یایی- مهموز العین, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم, مبنی, اعلال به قلب
■فعل

_أَجَلُهَا: اسم, مفرد, مذکر, معرفه به اضافه, معرب, منصرف+ ضمیر, مفرد مونث غایب, اسم, معرفه, مبنی
■فاعل و لفظا مرفوع+ مضاف الیه و محلا مجرور

●جمله فعلیه [جَاءَ أَجَلُ] در محل جر⬅️ مضاف الیه●

_وَ: واو حالیه

_اللَّهُ: مبتدا و لفظا مرفوع

_خَبِيرٌ: اسم, مفرد, مذکر, معرب, نکره, منصرف
■خبر و لفظا مرفوع

●جمله اسمیه [اللَّهُ خَبِيرٌ ] در محل نصب⬅️حال●

_بِمَا: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم موصول مشترک, معرفه, مبنی بر سکون
■جارومجرور متعلق به خَبِيرٌ

_تَعْمَلُونَ: فعل مضارع, جمع مذکر مخاطب, (ع م ل), صحیح- سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

●جمله فعلیه [تَعْمَلُونَ] جمله صله و محلی از اعراب ندارد.●