تجزیه و ترکیب آیات 95-91 سوره اعراف

[دژدان]

-4-9-



تجزیه و ترکیب آیات 95-91 سوره مبارکه ی اعراف




..5.....

[دژدان]

فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ(91)

_فَـ: حرف, غیرعامل, مبنی بر فتح
*(حرف عطف)

_أَخَذَتْ: فعل ماضی, مفرد مونث غایب, (ء خ ذ), مهموز الفاء, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم
*(فعل)

_هُمُ: ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
*(مفعول و محلا منصوب)

_الرَّجْفَةُ: اسم ذوالام, مونث مجازی, معرفه, معرب
*(فاعل و لفظا مرفوع)

_فَـ: حرف عطف

_أَصْبَحُوا: فعل ماضی ناقص, جمع مذکر غایب, (ص ب ح), صحیح-سالم, ثلاثی مجرد
*(فعل ناقص و ضمیر بارز واو; اسم)

_فِي دَارِ: حرف جر, عامل, مبنی بر سکون+ اسم, نکره, معرب
*(جارومجرور متعلق به جَاثِمِينَ)

_هِمْ: مضاف الیه و محلا مجرور

_جَاثِمِينَ: اسم فاعل, جمع مذکر سالم, ثلاثی مجرد
*(خبر أَصْبَحُوا و منصوب به یا)

[دژدان]

الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْبًا كَأَن لَّمْ يَغْنَوْا فِيهَا الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْبًا كَانُوا هُمُ الْخَاسِرِينَ(92)

_الَّذِينَ: اسم موصول, معرفه, مبنی بر فتح
*(مبتدا و محلا مرفوع)

_كَذَّبُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ک ذ ب), صحیح-سالم, ثلاثی مزید_باب تفعیل, متعدی, معلوم
*(فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو)

▪جمله فعلیه (كَذَّبُوا); جمله صله و محلی از اعراب ندارد.▪

_شُعَيْبًا: اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب
*(مفعول و لفظا منصوب)

_كَأَن: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی
*(ضمیر شان محذوف;اسم)

_لَّمْ يَغْنَوْا: فعل جحد, جمع مذکر غایب, (غ ن ی), ناقص یایی, ثلاثی مجرد, معلوم, لازم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز واو)

▪جمله فعلیه(لَّمْ يَغْنَوْا) در محل رفع; خبر كَأَن▪

▪جمله اسمیه(كَأَن لَّمْ يَغْنَوْا) در محل رفع; خبر الَّذِينَ▪

_فِيهَا: حرف جر, عامل, مبنی بر سکون+ ضمیر, مفرد مونث غایب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
*(جارومجرور متعلق به لَّمْ يَغْنَوْا)

_الَّذِينَ: مبتدا و محلا مرفوع

_كَذَّبُوا: فعل ماضی و فاعل ضمیر بارز واو

▪جمله فعلیه(كَذَّبُوا); جمله صله و محلی از اعراب ندارد.▪

_شُعَيْبًا: مفعول به محلا منصوب

_كَانُوا: فعل ماضی ناقص جمع مذکر غایب (ک و ن) اجوف واوی ثلاثی مجرد
*(فعل ناقص و ضمیر بارز واو; اسم)

_هُمُ: ضمیر جمع مذکر غایب اسم معرفه مبنی
*(ضمیر فصل)

_الْخَاسِرِينَ: اسم فاعل, جمع مذکر سالم, ثلاثی مجرد
*(خبر كَانُوا و منصوب به یا)

▪جمله اسمیه(كَانُوا هُمُ الْخَاسِرِينَ)در محل رفع; خبر الَّذِينَ▪

[دژدان]

فَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ فَكَيْفَ آسَىٰ عَلَىٰ قَوْمٍ كَافِرِينَ(93)

_فَـ: حرف, غیر عامل, مبنی بر فتح
*(حرف عطف)

_تَوَلَّىٰ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (و ل ی), لفیف مفروق, ثلاثی مزید_باب تفعل, لازم, معلوم, اعلال به قلب
*(فعل و فاعل ضمیر مستتر هو)

_عَنْهُمْ: حرف جر, عامل, مبنی بر سکون+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی
*(جارومجرور متعلق به تَوَلَّىٰ)

_وَ: حرف, غیرعامل, مبنی
*(حرف عطف)

_قَالَ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (ق و ل), اجوف واوی, ثلاثی مجرد, معلوم, لازم, اعلال به قلب
*(فعل و فاعل ضمیر مستتر هو)

_يَا: حرف ندا

_قَوْمِ: اسم, نکره, معرب
*(منادا)

_لَقَدْ: حرف قسم+ حرف تحقیق, غیرعامل, مبنی

_أَبْلَغْتُكُمْ: فعل ماضی, متکلم وحده, (ب ل غ), صحیح-سالم, ثلاثی مزید_باب افعال, متعدی, معلوم+ ضمیر,جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه مبنی
*(فعل و فاعل ضمیر بارز "تُ"+ مفعول و محلا منصوب )

▪جمله فعلیه(يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ) در محل نصب مقول القول▪

_رِسَالَاتِ: اسم, جمع مونث, معرب
*(مفعول دوم و محلا منصوب)

_رَبِّي: اسم, معرفه به اضافه, مذکر, مفرد, معرب+ ضمیر, متکلم وحده, اسم, معرفه, مبنی
*(مضاف الیه و لفظا مجرور+ مضاف الیه و محلا مجرور)

_وَ: حرف عطف

_نَصَحْتُ: فعل ماضی, متکلم وحده, (ن ص ح), صحیح-سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز "تُ")

_لَكُمْ: حرف جر, عامل, مبنی+ ضمیر, جمع مذکر مخاطب, اسم, معرفه, مبنی
*(جارومجرور متعلق به نَصَحْتُ)

_فَـ: فاء رابطه برای جواب شرط

_كَيْفَ: اسم استفهام, مبنی
*(حال)

_آسَىٰ: فعل مضارع, متکلم وحده, (ء س ی), مهموز فاء_ناقص یایی, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم [اعلال به قلب و تخفیف همزه]
*(فعل و فاعل ضمیر مستتر انا)

_عَلَىٰ قَوْمٍ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, نکره, معرب
*(جارومجرور متعلق به آسَىٰ)

_كَافِرِينَ: اسم فاعل, جمع مذکر سالم, ثلاثی مجرد
*(صفت)

[دژدان]

وَمَا أَرْسَلْنَا فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّبِيٍّ إِلَّا أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ(94)

_وَ: حرف, غیرعامل, مبنی
*(واو استیناف)

_مَا: حرف نفی, غیر عامل, مبنی بر سکون

_أَرْسَلْنَا: فعل ماضی, متکلم مع الغیر, (ر س ل), صحیح-سالم, ثلاثی مزید_باب افعال, متعدی, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز "نا")

_فِي قَرْيَةٍ: حرف جر, عامل, مبنی بر سکون+ اسم, مونث مجازی, نکره, معرب
*(جارومجرور متعلق به أَرْسَلْنَا)

_مِّن نَّبِيٍّ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, مفرد, مذکر, نکره, معرب
*(حرف جر زائد+ مفعول و محلا منصوب)

_إِلَّا: حرف استثنا, غیر عامل, مبنی

_أَخَذْنَا: فعل ماضی, متکلم مع الغیر, (ء خ ذ), مهموز فاء, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز "نا")

_أَهْلَهَا: اسم, معرفه به اضافه, معرب+ ضمیر, مفرد مونث غایب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
*(مفعول و لفظا منصوب+ مضاف الیه و محلا مجرور)

_بِالْبَأْسَاءِ: حرف جر, عامل, مبنی+ اسم, معرفه به ال, معرب
*(جارومجرور متعلق به أَخَذْنَا)

_وَ: حرف عطف

_الضَّرَّاءِ: اسم, معرفه به ال, معرب
*(معطوف و لفظا مجرور)

_لَعَلَّهُمْ: حرف مشبهه بالفعل, عامل, مبنی بر فتح+ ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
*(حرف مشبهه و ضمیر "هُم" اسم آن)

_يَضَّرَّعُونَ: فعل مضارع, جمع مذکر غایب, (ض ر ع), صحیح-سالم, ثلاثی مزید_باب تفعل, لازم, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز واو)

▪جمله فعلیه(يَضَّرَّعُونَ) در محل رفع; خبر لَعَلَّ▪

[دژدان]

ثُمَّ بَدَّلْنَا مَكَانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّىٰ عَفَوا وَّقَالُوا قَدْ مَسَّ آبَاءَنَا الضَّرَّاءُ وَالسَّرَّاءُ فَأَخَذْنَاهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ(95)

_ثُمَّ: حرف عطف, غیرعامل, مبنی

_بَدَّلْنَا: فعل ماضی, متکلم مع الغیر, (ب د ل), صحیح-سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز "نا")

_مَكَانَ: اسم, مفرد, مذکر مجازی, نکره
*(مفعول و لفظا منصوب)

_السَّيِّئَةِ: اسم, معرفه به ال, مونث مجازی, معرب
*(مضاف الیه و لفظا مجرور)

_الْحَسَنَةَ: اسم, معرفه به ال, مونث مجازی, معرب
*(مفعول و لفظا منصوب)

_حَتَّىٰ: حرف غایت یا جر, عامل, مبنی

_عَفَوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ع ف و), ناقص یایی, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز واو)

_وَّ: حرف عطف

_قَالُوا: فعل ماضی, جمع مذکر غایب, (ق و ل), اجوف واوی, ثلاثی مجرد, لازم, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز واو)

_قَدْ: حرف تحقیق, غیر عامل, مبنی

_مَسَّ: فعل ماضی, مفرد مذکر غایب, (م س س), صحیح_مضاعف, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم
*(فعل)

_آبَاءَنَا: اسم, جمع, مذکر, معرب, معرفه به اضافه+ ضمیر, متکلم مع الغیر, اسم, معرفه, مبنی
*(مفعول و لفظا منصوب+ مضاف الیه و محلا مجرور)

_الضَّرَّاءُ: اسم, معرفه به ال, معرب
*(فاعل و لفظا مرفوع)

_وَ: حرف عطف

_السَّرَّاءُ: اسم, معرفه به ال, معرب
*(معطوف و لفظا مرفوع)

_فَـ: حرف عطف

_أَخَذْنَا: فعل ماضی, متکلم مع الغیر, (ء خ ذ), مهموز فاء, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم, مبنی
*(فعل و فاعل ضمیر بارز "نا")

_هُم: ضمیر, جمع مذکر غایب, اسم, معرفه, مبنی بر سکون
*(مفعول و محلا منصوب)

_بَغْتَةً: اسم, مونث مجازی, نکره, معرب
*(حال و لفظا منصوب)

_وَ: واو حالیه

_هُمْ: مبتدا و محلا مرفوع

_لَا يَشْعُرُونَ: فعل نفی, جمع مذکر غایب, (ش ع ر), صحیح-سالم, ثلاثی مجرد, متعدی, معلوم
*(فعل و فاعل ضمیر بارز واو)

▪جمله فعلیه(لَا يَشْعُرُونَ) در محل رفع; خبر هُم▪