معارفی از سوره های قرآن (سوره مؤمنون)

[دژدان]

besm8


مـــعــارف قــــرآن
جــلــد 4
نــویـــسـنــده: جــمــعــے از نــویــســنــدگـان
فــــصــــل چهارم
مــعــارفــے از ســــوره مؤمنون


..5.....

[دژدان]

معارفی از سوره مؤمنون

سوره مؤمنون، بيست‌ و سوّمين سوره قرآن، داراى 118 آيه و مكّى است. اين سوره مردم را به ايمان به خدا و روز قيامت دعوت كرده، تفاوتهاى مؤمنان و كافران را بر مى‌شمارد، صفات پسنديده مؤمنان و زشتيهاى اخلاقى و عملى كافران را يادآور شده، به‌ ذكر بشارتها و انذارها مى‌پردازد و به همين مناسبت، بلاهايى كه امتهاى گذشته را به سبب تكذيب دعوت حق منقرض ساخت، بيان مى‌كند.


فشرده مطالب سوره‌

مطالب اين سوره را مى‌توان در هفت بخش زير خلاصه كرد:

1_اين سوره با نويد رستگارى مؤمنان آغاز شده و خشوع در نماز، دورى از لغو و كارهاى بيهوده، اداى زكات، حفظ عفت و پاكدامنى، رعايت عهد و امانت و محافظت بر نماز را به عنوان صفات مؤمنان رستگار ياد مى‌كند.

2_مراحل خلقت و حيات انسان را از خاك تا نطفه و سپس علقه تا مرحله ايجاد روح بيان كرده و پس از آن به مردن و سپس برانگيخته شدن در قيامت اشاره مى‌كند.

ادامه دارد...

1397/11/27
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

فشرده مطالب سوره

3_نعمتهاى الهى را برشمرده و نعمتهايى همچون نزول باران، وجود درختان، حيوانات و منافع آنها و كشتيها را متذكر شده است.

4_چون دعوت به توحيد در هدف دعوت همه انبياى الهى است داستان حضرت نوح (ع)، هود (ع) و موسى (ع) را ذكر كرده و هدف مذكور را در بين دعوت آنان يادآور شده است.

5_به مناسبت دعوت پيامبران به توحيد، مردم را به دو گروه تقسيم كرده است؛ يكى مؤمنان كه آنان را با اوصاف نيكو توصيف كرده و ديگرى مترفين كه همان مستكبران و تكذيب كنندگان دعوت انبيايند؛ سپس گروه دوم را مورد خطابهاى شديد قرار داده كه چرا با وجود اينكه در دل به الوهيت خدا معتقدند، متذكر نشده و راه تقوا پيش نمى‌گيرند.

6_در ادامه آيات سوره، پيامبر اسلام را مورد خطاب قرار داده و استعاذه و دعا در درگاه الهى را به او تعليم مى‌دهد.

7_اين بخش به مرحله انتقال انسان از دنيا به آخرت اشاره داشته، يادآور مى‌شود كه انسان موقع ديدن مرگ تقاضاى بازگشت جهت انجام اعمال نيك مى‌كند، تقاضايى كه هرگز برآورده نمى‌شود. آيات اين بخش سپس به عالم برزخ و قيامت و نصب ميزانهاى اعمال بهشتيان و دوزخيان پرداخته است.
در_ادامه: صفات برجسته مؤمنان‌

1397/11/28
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

صفات برجسته مؤمنان‌

«قَدْ افْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذينَ هُمْ فى‌ صَلوتِهِمْ خاشِعُونَ وَالَّذينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ وَالَّذينَ هُمْ لِلزَّكوةِ فاعِلُونَ وَالَّذينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ الَّا عَلى‌ ازْواجِهِمْ اوْ ما مَلَكَتْ ايْمانُهُمْ فَانَّهُمْ غَيْرُ مَلُومينَ فَمَنِ ابْتَغى‌ وَراءَ ذلِكَ فَاولئِكَ هُمُ الْعادُونَ وَالَّذينَ هُمْ لِاماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ وَالَّذينَ هُمْ عَلى‌ صَلَوتِهِمْ يُحافِظُونَ اولئِكَ هُمُ الْوارِثُونَ الَّذينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فيها خالِدُونَ» (مؤمنون، آيات 1- 11)

همانا مؤمنان رستگار شدند؛ آنها كه در نمازشان خاشعند و آنها كه از لغو رو گردانند و آنها كه زكات مى‌دهند و آنها كه حافظان عورت خويشند؛ مگر از همسران يا كنيزان خود كه در اين صورت ملامت نمى‌شوند. پس هر كس راهى جز آن بجويد، تجاوزگر است و آنان كه امانتها و پيمانشان را پاس مى‌دارند و آنها كه بر نمازهاى خود مواظبت مى‌كنند. تنها آنانند كه وارثانند و بهشت را به ارث مى‌برند و در آن جاويدانند.

در_ادامه: پيوستگى ايمان با عمل‌

1397/11/29
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

پيوستگى ايمان با عمل‌

«ايمان» به معناى اعتراف و تصديق به چيزى و پايبندى به لوازم آن است. پس ايمان مركّب از دو مفهوم است: «تصديق» چيزى و «التزام» به لوازم آن.
براى مثال، ايمان به خدا، انبيا و معاد كه تا حدودى با پيروى عملى همراه باشد، نه آنكه هيچ پيروى نداشته باشد. پس اعتقاد، به تنهايى ايمان نيست، مگر آنكه به لوازم آنچه بدان معتقد شده‌ايم، پايبند باشيم و آثار آن را بپذيريم؛ از اين رو اغلب در قرآن‌كريم، ايمان و عمل صالح در كنار هم ذكر شده‌اند.
گفتنى است كه ميزان التزام به لوازم ايمان، بستگى به قوّت ايمان و ريشه‌دار بودن آن در وجود و قلب انسان دارد.
هر چه ايمان در قلب و روح انسان بيشتر رسوخ و نفوذ كرده باشد، او را بيشتر به عمل مناسب با آن بر مى‌انگيزد.
از اين رو، ايمان زبانى و سطحى منشأ عمل صالح نمى‌شود.

#در_ادامه: تجليّات ايمان حقيقى‌

1397/11/30
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

تجليّات ايمان حقيقى‌

مؤمن واقعى بر حسب ايمان خود عمل مى‌كند. ايمان هر چه خالصتر و راسختر باشد، در عمل، جلوه‌اى روشنتر و قويتر دارد. امورى كه در آيات ياد شده آمده است، از اين قرارند:

الف_خشوع در نماز:
خشوع تأثير خاصى است كه به افراد مقهور در برابر شخصيت قاهر دست مى‌دهد، چنان كه تمام توجه آنها معطوف او گشته، از جاى ديگر بريده مى‌شوند.
خشوع، حالتى درونى است؛ ولى چون اثر آن خضوع و تسليم اعضا و جوارح است، بدين جهت به اعضا و جوارح نيز نسبت داده شده است.
براى مثال، رسول خدا (ص) درباره شخصى كه در نماز با ريش خود بازى مى‌كرد، فرمود:
«اگر دلش خاشع بود، جوارحش نيز خاشع مى‌شد.»
با توجه به همين معناست كه خشوع در اين آيه به ترس، بى‌حركت شدن اعضا از ترس، چشم به زير انداختن، خفض جناح و تواضع، سر به زير انداختن، به اين سو و آن سو نگاه نكردن و مانند آن تفسير شده است.
البته خشوع اعضا و جوارح، خشوع ظاهرى است و تا زمانى كه نتيجه و اثر خشوع قلبى و باطنى باشد، مطلوب و خوب است، ولى اگر قلب خاشع نباشد و جوارح خاشع باشند يا خشوع جوارح بيش از خشوع قلب باشد، نوعى نفاق است و بايد از آن به خدا پناه برد.
رسول خدا (ص) فرمود:
«به خدا پناه ببريد از خشوع نفاق! پرسيدند:
خشوع نفاق چيست؟
فرمود: اينكه ظاهر بدن خاشع باشد، ولى در قلب خشوعى نباشد.»

#ادامه_دارد...

1397/12/01
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

تجلیّات ایمان حقیقی

الف_خشوع در نماز

ب_روگردانى از لغو:
لغو يعنى كار بيهوده، كارى كه غرض عقلايى در آن نباشد و فايده قابل ملاحظه‌اى براى دنيا يا آخرت نداشته باشد. مؤمنان نه تنها به انديشه‌هاى باطل، سخنان بى‌اساس و كارهاى بيهوده دست نمى‌زنند، بلكه به تعبير قرآن از آن «معرض» و رو گردانند. البته بعضى از مؤمنان به مرحله‌اى مى‌رسند كه همه كارهايشان در راستاى عبادت و بندگى قرار مى‌گيرد و به قول باباطاهر «دائم در نمازند». آنها هيچ كارى كه عبادت يا در راستاى عبادت نباشد، انجام نمى‌دهند و تنها هدف آنان كسب رضاى خداست و در بالاترين مرحله «اعراض از لغو» هستند.
گفتنى است كه آنان كارهاى لازم براى زندگى از جمله خوردن، آشاميدن، خوابيدن و ... را انجام مى‌دهند، اما همه را به نيت قربت و در راستاى تحصيل رضاى خدا انجام مى‌دهند. براى مثال غذا مى‌خورند اما نه فقط براى لذّت بردن، بلكه به نيت استفاده از نعمت خدا و كسب توان و نيرو براى انجام وظيفه، همچنين سياحت مى‌روند براى رفع كسالت و خستگى و به دست آوردن نشاط و ديدن آيات خدا در جهان هستى. بدين ترتيب هر كارى كه آنها انجام مى‌دهند، بگونه‌اى در راستاى ذكر خدا و اطاعت اوست و از كارهايى كه در اين جهت نباشد، اعراض مى‌كنند.» همان طور كه امام على (ع) فرمود:
«كُلُّ قَوْلٍ لَيْسَ فيهِ لِلَّهِ ذِكْرٌ فَهُوَ لَغْوٌ»
هر كلامى (يا كارى) كه در آن ذكر خدا نباشد، لغو است.

#ادامه_دارد...

1397/12/02
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

تجلیّات ایمان حقیقی
الف_خشوع در نماز
ب_روگردانى از لغو

ج_انفاق مالى:
زكات در اين آيه به معنى انفاق مالى است؛ نه زكات واجبى كه حكم آن در مدينه نازل شد. زكات دادن و از مال خود به فقرا بخشيدن، لازمه ايمان است؛ زيرا انفاق سبب دور كردن صفاتى چون بخل از انسان مى‌شود، انسان را به تكامل روحى رسانده و تنها به فكر خود بودن و مَنيّت، نجات بخشيده و به قرب الهى مى‌رساند، علاوه بر آن از جنبه اجتماعى نيز مى‌توان گفت، انسان به سعادت نمى‌رسد، مگر آنكه در اجتماع سعادتمندانه‌اى زندگى كند و زكات دادن سبب مى‌شود كه طبقات مختلف مردم در بهره‌مندى از مزاياى زندگى در سطوحى نزديك به هم قرار داشته باشند و بدين وسيله رسيدن جامعه به سعادت ميسّر باشد.
نبايد از ياد برد كه انسان نمى‌تواند در جامعه‌اى كه همه در تنگدستى و بدبختى هستند، احساس آسايش و خوشبختى كند.

#ادامه_دارد... 

1397/12/04
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

تجلیّات ایمان حقیقی
الف_خشوع در نماز
ب_روگردانى از لغو
ج_انفاق مالى

د_عفاف و پاكدامنى:
عفّت از ويژگيهاى برجسته و ارزشمند مؤمنان است كه قرآن كريم بارها بدان اشاره و تأكيد كرده است. در اينجا نيز مى‌گويد:
كسانى كه جز از طريق همسران و كنيزان حلال خود غريزه جنسى خويش را تأمين كنند، تجاوزگرند.

ه_امانتدارى و وفا:
مؤمنان، راست‌گفتار و درست كردارند، چون پيمانى ببندند بر آن استوار مى‌مانند و از اين روست كه در عهد خود با خدا- نذر، سوگند، عبادت ...- ثابتند؛ و چون امانتى از ناحيه خدا يا مردم نزد ايشان باشد، در حفظ و رعايت آن سهل‌انگارى روا نمى‌دارند.

و_محافظت از نمازها:
مراد از محافظت نمازها آن است كه مؤمنان مى‌كوشند تا نمازهايشان فوت نشود و هميشه مراقب اداى نماز در اوقات مخصوص آن هستند.

#در_ادامه: پاداش مؤمنان‌

1397/12/05
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

پاداش مؤمنان‌

خداوند پس از بيان اوصاف مؤمنان، آنان را به عنوان تنها وارثان بهشت معرفى مى‌كند. آنان بهشت را با همه نعمتهاى معنوى و مادى‌اش به ارث مى‌برند و در آن براى هميشه بهره‌مند خواهند بود. البته در اين آيه تعبير «فردوس» آمده و در روايات، «فردوس» بهترين جاى بهشت معرفى شده است.
رسول خدا (ص) فرمود:
وقتى از خدا درخواست مى‌كنيد، «فردوس» را بخواهيد، كه در وسط بهشت و بر نقطه بلند آن قرار دارد، كه فوق آن عرش رحمان است و نهرهاى بهشت از آنجا مى‌جوشد.


چگونگى خلقت انسان‌

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طينٍ ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فى‌ قَرارٍ مَكينٍ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَونَا الْعِظامَ‌ لَحْماً ثُمَّ انْشَأْناهُ خَلْقاً اخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ احْسَنُ الْخالِقينَ» (مؤمنون، آيات 12- 14)
و همانا انسان را از خلاصه‌اى از گِل بيافريديم. پس او را نطفه‌اى كرديم (و) در جايى محفوظ (رحم) قرار داديم. آن گاه نطفه را علقه (خون بسته) و علقه را مضغه (چيزى شبيه گوشت جويده) و مضغه را به صورت استخوانهايى درآورديم. پس بر استخوانها گوشتى پوشانديم.
سپس آن را آفرينش تازه‌اى داديم؛ پس بزرگ است خدايى كه بهترين آفرينندگان است.

#در_ادامه: يكى از مهمترين راههاى شناخت «اللّه» 

1397/12/06
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

يكى از مهمترين راههاى شناخت «اللّه»

يكى از مهمترين راههاى شناخت «اللّه» خودشناسى است. خودشناسى در بعد جسمانى شامل شناخت مراحل آفرينش بدن و ويژگيهاى كار بدن است كه آثار قدرت و حكمت خداوند در همه حالات آن آشكار است و در بعد روحانى شامل شناخت استعدادها، توانمنديها و نقاط قوت و ضعفى مى‌شود كه در وجود انسان نهفته است و انديشيدن در چگونگى و حكمت هر يك از آنها سبب يافتن راه درست براى نجات از گردابهاى نابودى و دستيابى به سعادت است.
آيات(14_12) كه در زمينه آفرينش انسان است، نكته‌هايى را در راستاى شناخت خداوند خاطر نشان مى‌سازد:

الف_ آفرينش انسان با همه شايستگى و عظمتى كه دارد از خاكى كه در كم‌ارزش‌بودن ضرب المثل است، آغاز شده است.

ب_ تداوم نسل انسان با تمام اهميت آن، از طريق نطفه و آبى پست و بى‌مقدار صورت مى‌گيرد.

ج_ نطفه براى رشد در محفوظترين نقطه بدن (رحم) قرار دارد.

د_ سير نطفه در رحم مادر مراحل شگفت‌انگيزى دارد.

اعجاز علمى‌ آيات(14_12) يكى از نمونه‌هاى اعجاز علمى قرآن است.
در زمانى كه هيچ كس از كالبد شكافى و جنين‌ شناسى، اطلاعى نداشت و ابزارى براى اين كار وجود نداشت، قرآن كريم از مراحل رشد جنين در شكم مادر خبرهايى مى‌دهد كه طب و تشريح‌ 
پيشرفته امروز توانسته است به آن دست يابد.

#در_ادامه: آفرينشى ديگر

1397/12/07
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

آفرينشى ديگر
خداوند مى‌فرمايد پس از آنكه بر پيكر استخوانها لباسى از گوشت پوشانيديم، او را خلقتى ديگر داديم و آفرينش تازه‌اى به وجود آورديم.
منظور آن است كه خداوند در مرحله نهايى، آن ماده را صاحب حيات و مستعدّ قدرت و علم ساخت و در اين حال حقيقتى يافت غير از آنچه در مراحل قبلى بود.


زنگ خطر

«وَ لَوْ رَحِمْناهُمْ وَ كَشَفْنا ما بِهِمْ مِنْ ضُرٍّ لَلَجُّوا فى‌ طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ وَ لَقَدْ اخَذْناهُمْ بِالْعَذابِ فَمَا اسْتَكانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما يَتَضَرَّعُونَ حَتّى‌ اذا فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَديدٍ اذا هُمْ فيهِ مُبْلِسُونَ» (مؤمنون، آيات 75- 77)
و اگر ما بر آنها رحم مى‌كرديم و هرگونه رنج و بلا را از ايشان برطرف مى‌ساختيم، در سركشى خود، كوردلانه فرو مى‌رفتند، و بتحقيق ما ايشان را به عذاب گرفتار كرديم؛ اما در برابر پروردگارشان نه فروتنى كردند و نه تضرّع. تا وقتى كه درى از عذاب شديد به روى آنها گشوديم ناگاه آنان از همه جا نوميد گشتند.

#در_ادامه: بیداری مردم

1397/12/08
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

بیداری مردم

خداوند حكيم براى بيدارى مردم از خواب غفلت و هدايت ايشان به صراط مستقيم وسايلى قرار داده است كه دو نوع آن عبارتند از:

الف_ نزول رحمت و برطرف كردن گرفتاريها و مشكلات انسان.

ب_ نزول عذاب خفيف و پيش آمدن سختيهاى زندگى كه شخص را به ياد خدا بيفكند تا از او استمداد جويد و در برابرش سر بندگى فرود آورد.

اگر بشر با نزول رحمت الهى، شكر نكند، خدا او را به عذاب هشدار دهنده گرفتار مى‌سازد و اين عذاب، زنگ خطر است كه اگر كارگر نيفتد، عذاب شديد را در پى دارد.

#در_ادامه: آیاتی در مورد عذاب نخستین 

1397/12/09
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

آیاتی در مورد عذاب نخستین
آيات ديگرى از قرآن عذاب نخستين را چنين تفسير مى‌كند:

«وَ ما ارْسَلْنا فى‌ قَرْيَةٍ مِنْ نَبِىٍّ الَّا اخَذْنا اهْلَها بِالْبَأْساءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ»
و ما در هيچ شهر و آبادى پيامبرى نفرستاديم، مگر اينكه اهل آن را به ناراحتيها و خسارتها گرفتار ساختيم، شايد بازگردند و تضرّع كنند.

همچنين در جاى ديگر لطف الهى به فرعونيان را يادآور شده كه خداوند مى‌خواست آنان را با گرفتار كردن به مصائب بر سر عقل آورد:

«وَ لَقَدْ اخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الَّثمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ»
و ما دودمان فرعون را به خشكسالى و كمبود ميوه‌ها گرفتار كرديم، شايد متذكّر شوند.

مراد از عذاب شديد كه كافر پس از عذاب خفيف، گرفتار آن مى‌شود، مرگ است كه عذاب آخرت را در پى دارد؛ زيرا از هر سو نوميد شدن با مرگ مطابق است كه بطور ناگهانى انسان را غافلگير مى‌كند.

#پایان_سوره

1397/12/11
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

پرسش ها

1_ويژگيهاى مؤمنان را چنان كه آيات نخست سوره مؤمنون فرموده، برشماريد.

2_چگونه ذكر رشد جنين در شكم مادر دليل اعجاز قرآن شمرده مى‌شود؟

3_نعمت و مصيبت دنيا چه پيامى براى انسان دارد؟

4_منظور از عذاب شديد در آيه 77 سوره مؤمنون چيست؟