PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : اسماء افعال(درس بیست و سوم نحو روان)



گل مريم
2016_01_04, 04:41 PM
besm3(درس بیست و سوم نحو روان)


اسماء افعال

و آن‏ها اگر چه اسم هستند از جهت معنا، زمان و عمل بر فعل معيّن (ماضى يا مضارع يا امر) دلالت مى‏ كنند و علامتِ آن فعل را نمى‏ پذيرند، مثل «هَيْهاتَ» كه اسم است براى فعل ماضى (بَعُدَ) و «آهْ» كه اسم است براى فعل مضارع (اَتَوَجَّعُ) و «حَذارِ» كه اسم است براى فعل امر (اِحْذَرْ)، به اين كلمات، اسمِ فعل گفته شده بدان جهت كه:

اوّلاً اسمند
و ثانياً اسمند براى معناى فعل (حدث و زمان)
و ثالثاً از فعل نيابتِ استعمالى دارند به اين معنا كه مثل فعل، فاعل و مفعول مى ‏گيرند و هم چون فعل عمل مى‏ كنند.

يعنى اگر اسم براى فعلِ لازم باشند عملِ فعلِ لازم و اگر اسم براى فعلِ متعدّى باشند عملِ فعلِ متعدّى مى ‏نمايند.(3)

ولى براى عاملى كه فاعل يا مفعول لازم دارد، معمول نمى ‏شوند.

گل مريم
2016_01_04, 04:48 PM
اسماء افعال، بر فعلِ مخصوصِ خودشان دو مزيّت دارند:

الف: معنا را با تأكيد و مبالغه بيش‏تر مى ‏رسانند، مثلاً فعلِ «بَعُدَ» دلالت بر بُعد و دورى مى ‏كند ولى «هَيْهاتَ» كه اسمِ آن است بر بُعد بيش‏تر (كميّت) و بُعدِ شديدتر و رنج ‏آورتر (كيفيّت) دلالت مى‏ نمايد، مثل «هَيْهاتَ هَيْهاتَ لِما تُوعَدُونَ»(مؤمنون (23) آيه 36: دور است دور آن چه كه (از بعث و نشور) وعده داده مى‏ شويد.)
و نيز فعلِ «اِفْتَرَقَ» دلالت بر جدا شدنِ دو شى‏ء دارد ولى «شَتّانَ» كه اسمِ آن است بر افتراق شديد دلالت مى ‏كند، مثل «شَتّانَ ما بَيْنَ عَمَلَيْنِ: عَمَلٌ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقى‏ تَبِعَتُهُ؛ وَعَمَلٌ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَيَبْقى‏ اَجْرُهُ»(
نهج ‏البلاغه، حكمت 117، ص 1133: بين دو عمل تفاوتِ بسيار است: عملى كه لذّتش مى‏ رود ولى رسوايى و زشتيش مى‏ ماند و عملى كه زحمتش مى‏ رود ولى پاداش و ثوابش باقى مى ‏ماند.).

ب: اغلبِ اسماء افعال براى مفرد، تثنيه و جمع يك‏سانند(بعضى از اسماء افعال براى مفرد و جمع يك سان نيستند، مثل «عَلَيْكَ» به معناى «اَلْزِمْ» كه در جمع «عَلَيْكُمْ» گفته مى‏ شود، مثل «عَلَيْكُمْ اَنْفُسَكُمْ» مائده (5) آيه 105.)؛

يعنى كلمه آن‏ها تغيير نمى ‏كند، مثل «صَهْ» كه اسمِ «اُسْكُتْ»(خاموش و ساكت باش.) است و گفته مى ‏شود «صَهْ يا غُلامُ، صَهْ يا غُلامانِ، صَهْ يا غِلْمانُ»، «صَهْ يا فَتاةُ، صَهْ يافَتاتانِ، صَهْ يا فَتَياتُ» با آن كه فعلش «اُسْكُتْ» براى مفرد،تثنيه و جمع، تغيير مى‏ كند، مثل «اُسْكُتْ يا غُلامُ، اُسْكُتا يا غُلامانِ، اُسْكُتُوا يا غِلْمانُ»، «اُسْكُتى‏ يا فَتاةُ، اُسْكُتا يا فَتاتانِ، اُسْكُتْنَ يا فَتَياتُ».

پس در مقامِ ايجاز، استعمال اسمِ فعل بهتر از فعل است.