ازدواج و فزونى روزى‏

[گل مريم]

ازدواج و فزونى روزى‏

پرسش :

خداوند متعال در كجاى قرآن كريم فرموده است كه ازدواج، سبب فراوانى روزى مى‏شود؟


پاسخ:

آيه 32 سوره نور كه مى‏ فرمايد:

وانكحوا الايامى منكم و الصالحين من عبادكم و امايكم ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله والله واسع عليم؛ مردان و زنان بى‏همسر خود را همسر دهيد، هم چنين غلامان و كنيزان صالح و درست‏كاران را؛ اگر فقير و تنگ‏دست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى‏ نياز مى‏سازد؛ خداوند گشايش دهنده و آگاه است. از آن جا كه نگرانى از تنگ‏دستى و نداشتن امكانات مالى، يكى از بهانه‏ هاى همگانى براى گريز از ازدواج است، قرآن كريم اين‏گونه به پدران و مادران و هم چنين به خود دختر و پسر در آستانه ازدواج، اميدوارى مى‏دهد كه از فقر و ندارى بى‏ه مسران درست‏ كار نگران نبوده. و در ازدواج آنان بكوشيد(ر.ك: تفسير نمونه، ج‏14، ص‏458 و التبيان، شيخ طوسى، ج‏7، ص‏432. ).


در آموزه ‏هاى روايى از ائمه (عليهم السلام)، به همين آيه استشهاد كرده و بى ‏رغبتى و ترك ازدواج، به خاطر ترس از فقر را، سوءظن به پروردگار داشته‏ اند( الكافى، ج‏4، ص‏330. ).

[گل مريم]

پرسش :

با توجه به آيه 32 سوره نور كه خداوند مى ‏فرمايد:

ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله كه خداوند براساس آن براى بى‏ نياز كردن كسانى كه ازدواج مى‏كنند وعده داده است؛ چرا افرادى پس از ازدواج، نه تنها ثروت‏مند نمى‏شوند، بلكه بر فقرشان افزوده مى‏شود؟


پاسخ:

خداوند متعال در اين آيه، وعده افزايش رزق و روزى داده و با جمله والله واسع عليم آن وعده را تأكيد كرده. از طرفى براى افزايش روزى، علاوه بر مشيت و اراده الهى، به صلاحيت كسى كه بايد روزيش افزوده شود نيز نياز است‏( الميزان فى تفسير القرآن، ج‏15، ص‏113. ).

يعنى افزايش يا كاهش رزق هر كس، تابع صلاحيت‏ها و مصالح اوست و هرچه آدمى صلاحيت خودش را افزايش دهد، خداوند روزى او را افزايش مى‏دهد و ازدواج يكى از عوامل افزايش صلاحيت آدمى، براى افزايش روزى اوست.

نكته ديگر آنكه اين وعده خداوند، به مشيت الهى مشروط شده. همان گونه كه در جايى ديگر، براى اين وعده الهى به بى‏نيازى و ثروت‏مندى، به مشيت الهى تصريح شده است. و ان خفتم علية فسوف يغنيكم الله من فضله ان شآء( توبه/28. )؛ اگر از فقر مى‏ ترسيد، پس بزودى اگر خدا خواهد، شما را به فضل خويش بى ‏نياز مى‏ گرداند.


با توجه به اين كه هر پديده‏ اى، از جمله فقر و غنا، به مشيت خداوند بستگى دارد، برخى مفسران بر اين باورند كه اين آيه در مقام وعده الهى نيست، بلكه مفاد آيه اين است كه نبايد ترس از فقر، مانع ازدواج شود؛ زيرا مال، فناپذير است و آن چه ارزش و بقا دارد، فضل خداست كه بايد در پى آن بود كه از انباشتن ثروت بهتر است، به عبارت ديگر آيه در نفى اين نگرش است كه فقر خواستگاران و يا زنان از ازدواج بازدارنده نشود(ر.ك: خلاصة المنهج، ج‏3، ص‏38. ).

[گل مريم]

به عبارت ديگر، از آن جا كه بسيارى از مردم، ازدواج و فراوانى عائله و فرزندان را سبب فقر و مجرد بودن را سبب اندوختن ثروت، مى ‏پندارند، آيه در صدد اين است كه اين پندار نادرست را از دل‏ها بزدايد و پرده غفلت از رزاق حقيقى بردارد و به ما بفهماند كه گاه، بركت و فراوانى، در مال انسان با وجود عائله‏ مند بودن، پديد مى ‏آيد و گاه هم انسان، با كمى عائله يا مجرد زيستن، هرچه مى‏ كوشد پيشرفتى برايش حاصل نمى‏ گردد(الكشاف، ج‏3، ص‏235. ). بنابراين، آيه بيان مى‏ دارد كه گاهى با ازدواج، فقر از زندگى رخت بر مى‏ بندد، نه آن كه هميشه اين گونه باشد.


پاسخ سوم اين كه آيه ياد شده، در صدد بيان يكى از خبرهايى است كه زمينه ساز و مقتضى غنا و ثروتمند شدن است؛ زيرا با پذيرفتن تأمين زن و فرزند، در او حس مسئوليت و استفاده بهينه از وقت و كسب فراهم مى‏ شود، ولى ممكن است بازدارنده يا بازدارنده‏ هاى گوناگونى نيز وجود داشته باشد كه در اين صورت مانع ثروت‏مندى و بى ‏نيازى مى‏ شود.


شايد، رواياتى كه ازدواج را سبب زياد شدن روزى بيان داشته‏ اند، به همين معنا باشند( ر.ك: ميزان الحكمة، محمدى رى شهرى، ج‏5، ص‏2251. ).


پاسخ چهارم اين كه، ممكن است گفته شود، مقصود از كسانى كه بايد برايشان به دنبال همسر بود، افرادى است كه حداقل‏ هاى لازم را دارند و در عين حال مى‏ ترسند نتوانند خانواده ‏اى را اداره كنند ولى افرادى كه همين حداقل ‏ها را هم ندارند، بايد صبر كنند تا شرايط اوليه فراهم شود چنانچه در آيه بعدى به اين مطلب تصريح شده است. نكته مهم ديگر اين است كه خداوند در اين آيه نمى‏ فرمايد هركس ازدواج كند، ثروتمند مى‏ شود بلكه مى‏ فرمايد: خداوند او را بى ‏نياز مى‏ كند و روشن است كه بين بى‏ نياز شدن و ثروتمند شدن، تفاوت زيادى وجود دارد.




پرسمان قرآنی ازدواج و خانواده
محمدرضا حسين‏زاده