مفهوم و تعريف ايمان

[گل مريم]

besm20



مفهوم و تعريف ايمان

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله :

ما من شى ء اءحب الى الله من الايمان ،
چيزى نزد خداوند محبوبتر از ايمان نيست .

بحارالانوار، ج 64، ص 71.


مفهوم ايمان

ايمان از ماده ((اءمن )) و مصدر باب افعال به معناى اعتقاد، گرويدن ، تصديق و انقياد است .
پس در تعريف ايمان مى توان گفت : ايمان ، اعتقاد و اطمينان قلبى كامل و روشن به يك مطلب ، شخص ، فكر و يا يك مسلك در دين است .
در اصطلاح شرع - كه به آن ايمان مذهبى نيز گفته مى شود - عبارت است از: اعتقاد قلبى ، اقرار زبانى و عمل كردن اعضا به اركان دين و قبول شريعت .

امير مؤ منان (عليه السلام ) در تبيين ايمان مى فرمايد:

الايمان تصديق بالجنان و اقرار باللسان و عمل بالاركان (مستدرك ، ج 2، ص 274.)
ايمان تصديق به قلب و اظهار و اعتراف به زبان و عمل به جوارح و اعضاست .

[گل مريم]

همان گونه كه ملاحظه مى شود، ركن اساسى ايمان در مفهوم لغوى و شرعى آن ، تصديق و تسليم است ، اما تسليم قلب و دل ، نه تسليم تن و زبان تنها، و حتى تسليم عقل و فكر نيز كفايت نمى كند كه براى توضيح بيشتر به بيان مراحل تسليم مى پردازيم :

مراحل تسليم

تسليم داراى سه مرحله است :

1. تسليم تن 2. تسليم عقل 3. تسليم دل .

هر يك از مراحل سه گانه را با مثالى بيان مى كنيم :

الف ) هر گاه دو نفر در نيروى جسمى با يكديگر به رقابت بپردازند، آن كه در اين نبرد شكست مى خورد از ستيز و جنگ باز مى ايستد و تسليم فرد غالب مى شود، اين نوع تسليم ، تسليم ((تن و جسم )) است .
ب ) اگر دو نفر با يكديگر به مباحثه علمى بپردازند و يكى با قدرت منطق و استدلال طرف مقابل شكست مى خورد، از بحث و مباحثه باز مى ايستد و تسليم مى شود، اين گونه تسليم ، تسليم ((عقل و فكر)) است .
ج ) مرحله ديگر، تسليم ((قلب و دل )) است .

چه بسا كسى در مقابل فردى ، به دليل قدرت فوق العاده جسمى اش ، از نظر قدرت بدنى تسليم شود و نيز به سبب قدرت علمى بالاى او، در برابر منطق و استدلال قوى او از نظر عقل و فكر و انديشه تسليم گردد، ولى قلب و دل او تسليم نباشد. و اين پايانش از تعصب و عناد و لجاج و يا براى حفظ منافع شخصى است .

تسليم عقل و دل آن گاه به وجود مى آيد كه انسان فراتر از تسليم تن و عقل با تمام وجود تسليم شود، اگر اين مرحله از تسليم تحقق يابد، ايمان - كه همان تسليم قلب و دل است - به وجود آمده است ، زيرا حقيقت ايمان ، تسليم قلب و دل است .

[گل مريم]

شاهد قرآنى

شاهد روشن اين كه ، شيطان از نظر قرآن ، خدا را مى شناخت و به خالقيت او اعتقاد داشت كه به خداوند مى گويد:
((خلقتنى من نار و خلقته من طين ))( اعراف (7) آيه 12.)
مرا از آتش آفريدى و آدم را از گل .
و هم به روز رستاخيز اعتراف داشت و از خداوند خويش چنين فرجام مى خواهد: ((اءنظرنى الى يوم يبعثون ))( اعراف ، آيه 14.) .
پروردگارا! مرا تا روز قيامت مهلت بده .

و نيز به انبيا و معصومين (عليهم السلام ) معرفت و شناخت داشت كه گفت :
فبعزتك لاءغوينهم اءجمعين الا عبادك منهم المخلصين (ص (38)، آيات 82 و 83.)
به عزت تو قسم ! كه همه فرزندان آدم را گمراه مى سازم ، مگر بندگان خالص شده ات را.

مراد از بندگان خالص شده ، انبيا و معصومين (عليهم السلام ) و اولياى الهى هستند.

پس شيطان به اصول دين (توحيد، عدل ، نبوت ، امامت و معاد) اعتراف داشت وليكن قرآن مجيد او را ((كافر)) معرفى مى كند ((و كان من الكفرين ))(بقره (2)، آيه 34.)

پس شناخت و معرفت - كه همان تسليم فكر و ادراك و عقل است - براى ((مؤ من شدن )) كافى نيست ، زيرا چيز ديگرى لازم است و آن تسليم قلب و روح است كه شيطان مرحله سوم از تسليم را نداشت و در نتيجه از صف مؤ منان خارج و به صف كافران پيوست .



نام كتاب : سيماى مؤ من در قرآن و حديث
نام نويسنده : ابوالفضل بهشتى